III. Phải sử dụng hợp lý các nước đi Tốt và Sĩ, Tượng

Yêu cầu triển khai toàn bộ các quân chủ lực đương nhiên phải hạn chế việc đi các Tốt cũng như Sĩ, Tượng. Thế nhưng cần lưu ý: các Mã muốn linh hoạt thì phải tiến các Tốt 3, 7 hoặc Tốt biên. Còn các Xe muốn thông, từ cánh mặt sang cánh trái hay ngược lại thì không vội gì lên Sĩ. Trong một số thế trận, như Đơn Đề Mã, Phản Công Mã muốn chuyển sang chơi Thuận Pháo hoặc Nghịch Pháo thì không nên vội lên Tượng.
Cần nhận rõ các Tốt tiến lên làm cho các Mã linh hoạt đồng thời cũng khống chế Tốt đối phương khiến chúng không lên được, làm ngột ngạt các Mã của chúng. Một số đòn chiến thuật, hi sinh Tốt để chiếm thế rất lợi hại, đặc biệt khi phía sau có Pháo, tiến Tốt qua uy hiếp Mã đối phương thường diễn ra. Con Tốt đầu có vai trò rất đặc biệt: vừa là một bộ phận để phòng thủ vừa là một quân xung kích tấn công, do đó phải thật thận trọng khi đi Tốt đầu. Đối với Sĩ, Tượng khi chưa cần thiết thường để lỡ thời cơ ra quân, phối hợp tấn công, trả đòn.
Ta xem một số ván sau đây để hình dung mức độ hợp lý là thế nào.

Ván 7: Pháo Đầu Phá Bình Phong Mã Hiện Đại
Ván cờ:

1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9-8
3. X1-2 M2.3 4. M8.9 B7.1
5. P8-7 X1-2 6. X9-8 P2.2
7. X2.6 M7.6 8. X8.4 T3.5
9. B9.1 S4.5 10. X2/2 B3.1




















// fen on move 44: r3kae2/4a4/4e4/1R7/3R5/9/5p3/4E4/4A4/2EAK4 w - - - 1
// movefirst for this fen: red


Đen phòng thủ chặt chẽ và linh hoạt, Trắng có các Mã ngột ngạt, may có các Xe tuần hà nên giải toả không khó khăn. Thế nhưng nếu Đen chơi 10... M6-7 đe dọa nước sau 11... M7/8 sẽ tạo tình thế căng hơn.

11. S6.5



Nước lên Sĩ này nhằm củng cố vững chắc thế phòng ngự nhưng không chính xác. Đáng lẽ nên 11.C7.1 đánh trả tích cực hơn.

11. ... B7.1
12. X2-3 M3.4
13. P7-8



Đen hi sinh Tốt để bắt đầu phản công. Trắng sợ đối phương đi B3.1 buộc X8-7 rồi M6.5 bắt cả hai Xe một Pháo nên né tránh trước như vậy.

13. ... B3.1 14. X8-7 X2-4
15. P8.1 P8.5 16. X3-5 X8.3
17. S5/6



Trắng đi Sĩ với ý định X5.2 ăn Tốt đầu, nếu không thoái Sĩ sẽ bị P8-5 ăn Pháo chiếu. Thế nhưng nước này không hay bằng 17. P8/1.

17. ... B5.1






Đen đi Tốt hơi nhiều, cản trở chân Mã. Đáng lẽ nên 17...P8.3 khống chế hàng Tốt đe dọa X8-7 đè Mã.

18. X5-4 P8/2
19. X4/3



Trắng không dám bắt Mã vì nếu 10. X4.1 B5.1 20. X4-6 X4.4 Đen ưu.

19. ... B5.1 20. X7-5 P2-3
21. S6.5 X8-2 22. M9.8 P8-2
23. P8.3 P2.4 24. T7.9 M4.3
25. X5-7 M6.7 26. X7/1 M7.5
27. X7.2 T5.3 28. P8-5



















// fen on move 44: r3kae2/4a4/4e4/1R7/3R5/9/5p3/4E4/4A4/2EAK4 w - - - 1
// movefirst for this fen: red


Trắng chiếu Tướng xong vọt về ăn Mã, thắng cờ tàn.
Đây là ván đấu giữa Dương Quan Lân và Hà Thuận An ngày 19/3/62 tại Thượng Hải.

Ván 8: Pháo Đầu Công Bình Phong Mã Cổ Điển
Ván cờ:

1. P2-5 M8.7 2. M2.3 B3.1
3. M8.7 X9-8 4. X9.1 B7.1
5. X9-6 S4.5 6. X1-2 M2.3
7. X2.4 T3.5 8. B7.1 P8.2
9. B3.1?



















// fen on move 44: r3kae2/4a4/4e4/1R7/3R5/9/5p3/4E4/4A4/2EAK4 w - - - 1
// movefirst for this fen: red


Bên Đen thủ Bình Phong Mã theo kiểu cổ điển, tiến cả Tốt 3 lẫn Tốt 7 khiến các Mã linh hoạt. Trắng chơi Xe tuần hà công rất chậm nên Đen bố trí phòng thủ vững. Do sốt ruột nên Trắng lên Tốt 3 rất sai lầm, khiến đối phương trả đòn ngay.

9. ... B3.1 10. B5.1 B3.1
11. M7.5 M3.4 12. B5.1 M4.5
13. B5.1 B7.1 14. M3.5?







Trắng đã hi sinh một quân để lấy thế công, bây giờ nếu chạy Xe, Đen đổi Mã và bắt Tốt đầu, Trắng không còn gì nữa nên bỏ Xe lấy Mã để có thể công tiếp.

14. ... B7-8
15. B5.1 P8/1 16. X6.7 X1-4
17. X6-8 P2.4 18. M5.4 P8-5
19. P5-2 M7.6 20. B5.1 S6.5
21. P2.7 S5/6 22. P8-3 P2-9
23. X8/3 M6.4 24. X8-3 P9-5
25. X3-5 X4.3 26. X5/1 M4.3



















// fen on move 44: r3kae2/4a4/4e4/1R7/3R5/9/5p3/4E4/4A4/2EAK4 w - - - 1
// movefirst for this fen: red


Đây là ván Trần Việt Tiều đấu giao hữu với Châu Đức Dụ khoảng những năm 1940 khi Châu đến Singapore.



Ván 9: Pháo Đầu Lại Công Bình Phong Mã Cổ Điển
Ván cờ:

1. P2-5 M8.7 2. M2.3 X9-8
3. M8.7 B3.1 4. X9.1 M2.3
5. B5.1 T3.5 6. B5.1 B7.1
7. M7.5 B5.1 8. B7.1 M3.5
9. B3.1 S4.5 10. X9-6 P2-3
11. M5.6 P3.3 12. M3.5 P3-5



















// fen on move 44: r3kae2/4a4/4e4/1R7/3R5/9/5p3/4E4/4A4/2EAK4 w - - - 1
// movefirst for this fen: red


Hai bên bố trí quân linh hoạt, các Tốt sử dụng hơi nhiều nhưng cần thiết. Trắng hi sinh Tốt đầu để uy hiếp mạnh trung lộ, phối hợp có Xe hai cánh. Đen chống trả quyết liệt có cơ may giữ thế cân bằng, tiếc một Xe ra hơi chậm.

13. P5.2 B5.1 14. M6.4! X8.1
15. B3.1 M5.6? 16. M5.3! P8.1
17. X1-2 M7/9 18. P8.6 S5.6
19. P8-1 X8-9 20. X2.6 B5.1
21. X6.3 M6.4 22. M3/5 M4.3
23. X6/3 M3/2 24. M5.4 S6.5
25. Ms.6 X1-2 26. B3.1 X9-7
27. M4/3 X2.5 28. M3.5 X2-6
29. S6.5 B9.1 30. X2/3 X6-2
31. X2-3 X7-8 32. B3.1 X8.3
33. B3.1 X8-5 34. B3-4




















// fen on move 44: r3kae2/4a4/4e4/1R7/3R5/9/5p3/4E4/4A4/2EAK4 w - - - 1
// movefirst for this fen: red


Đen đầu hàng.
Đây là ván Hồ Chương chơi với Châu Đức Dụ khoảng những năm 1940 tại Singapore. Dường như Châu đã chấp Hồ một tiên và thắng dễ dàng, còn đây có lẽ là ván thua duy nhất của Châu.