Sự khác biệt phong cách sống giữa Đông và Tây !

[Tontu]

Những bức hình dưới đây được thiết kế bởi Liu Young, một sinh viên Trung Quốc theo học tại Đức. Những góc nhìn tuy không mới nhưng vẫn khá bất ngờ và thú vị về sự khác biệt giữa phong cách sống của phương Đông và phương Tây.

Trong 36 bức hình của mình để lột tả những sự khác biệt giữa “Đông” (tạm dùng từ này) và “Tây”, có vẻ như Liu Young đã nhận thấy rằng người phương Đông có nhiều thói khác biệt người phương Tây như “Đông” thường trong bụng rất tức giận nhưng bên ngoài vẫn thơn thớt cười nói, khi suy nghĩ hay giải quyết một vấn đề nào đó thường rất vòng vèo và hay làm mọi việc rối tung lên, khi phải xếp hàng thì vô tổ chức như cái chợ vỡ… trong khi "Tây" thì ngược lại.

Tuy nhiên, có một ưu điểm gần như là duy nhất của “Đông” so với "Tây" được Liu Young chỉ ra là dù thời tiết mưa nắng thế nào thì "Đông" vẫn luôn lạc quan hơn "Tây"!

Dù sao, đây cũng chỉ là quan điểm của cá nhân Liu Young mà thôi, nhưng chúng ta vẫn có thể cùng chia sẻ và suy ngẫm xem sao.

(Màu xanh tượng trưng cho phong cách phương Tây; Màu đỏ tượng trưng cho phong cách phương Đông)


Quan điểm:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/7/7c/Quan_diem_T-D.jpg



Giải quyết vấn đề:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/d/d9/Giai_quyet_van_de_T-D.jpg


Cách sống:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/f/f2/Cach_song_T-D.jpg


Sếp:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/6/6f/Sep_T-D.jpg


Giao thiệp:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/8/87/Giao_thiep_T-D.jpg


Khi tức giận:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/b/b9/Khi_tuc_gian_T-D.jpg


Khi xếp hàng đợi:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/e/eb/Khi_xep_hang_doi_T-D.jpg


Đúng giờ:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/7/75/Dung_gio_T-D.jpg


Tiệc tùng:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/c/ce/Tiec_tung_T-D.jpg


Trong nhà hàng:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/f/fb/Trong_nha_hang_T-D.jpg


Phố phường ngày chủ nhật:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/f/f3/Pho_phuong_ngay_chu_nhat_T-D.jpg


Du lịch:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/6/69/Du_lich_T-D.jpg


Khuynh hướng:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/f/fc/Khuynh_huong_T-D.jpg


Ba bữa mỗi ngày:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/1/17/Ba_bua_moi_ngay_T-D.jpg


Phương tiện giao thông:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/e/e9/Phuong_tien_giao_thong_T-D.jpg


Tâm trạng và thời tiết:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/2/2f/Tam_trang_va_thoi_tiet_T-D.jpg


Vị trí của trẻ em:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/c/ca/Vi_tri_cua_tre_em_T-D.jpg


Cuộc sống của người già:



http://tusach-img.thuvienkhoahoc.com/images/7/7e/Cuoc_song_cua_nguoi_gia_T-D.jpg

-Sưu tầm-

[ChienKhuD]

Sao hình nào cũng giống hình nào vậy bác Tôn?

[Tontu]

Khác nhau mà bác D. Check lại xem
Nếu không hiện hình, bác right click, then show pictures

[Tontu]

Hồi nãy mình up lên thì nó show tất cả pictures, bây giờ thì phải bấm right click on "x", rồi bấm "show pictures" mới thấy :). Không biết internet yếu quá chăng? Nếu không thấy hình thì bấm "refresh". Thấy hình chưa?

[RONGDA]

Kaka.. đề tài này đi sâu sẽ rút ra nhiều bài học thú vị lắm đó nha, tôi tâm đắc 2 vấn đề khác nhau của nó: Đông tiểu giữa đường, hôn chỗ kín và Tây hôn giữa đường, tiểu chỗ kín; Đông trước khi quyết định và hành động luôn nghĩ về ông bà, cha mẹ và bạn bè có ảnh hưởng liên quan và Tây chỉ cần thấy hợp lý là quyết định và hành động.

Chúc anh em vui!

[ChienKhuD]

Đề nghị bác RD dùng từ hôn ở nơi kín. Nói tỉnh lược hôn chỗ kín rất dễ gây hiểu lầm, đặc biệt là "trẻ nhỏ" @@.

[RONGDA]

Hehe.. hiểu rồi còn cố gắng sửa, hôn chỗ kín và hôn ở chỗ kín D.

[anhthubl]

Chịu, không thấy gì!!!!

[PhiHuong]

Đề nghị bác RD dùng từ hôn ở nơi kín. Nói tỉnh lược hôn chỗ kín rất dễ gây hiểu lầm, đặc biệt là "trẻ nhỏ" @@.

Có lẽ bác Dê nên bình luận về vụ nổ bigbang và những điều huyền diệu của thiên nhiên thì hơn.
hehe ... tôi thấy bác bình luận ở topic này không phù hợp với ... cái nick của bác đâu, này nhé:
hôn ở nơi kín và hôn chỗ kín phỏng có khác gì nhau ? việc đó phải gọi là: hôn ở chỗ khuất mới rõ ý.

(Máy tính của tôi không thấy hình ảnh nào cả ?)

[ahue78]

Bác CKDe phát hiện điều lý thú quá (hun chỗ kín...hun ở nơi kín...), cười sặc cơm rùi nè!!!

[ChienKhuD]

Khà khà. Cảm ơn bác PhiHuong. Cũng do tui "bình loạn" tầm bậy mà ông ahue78 đọc thành "hun chỗ kín ở nơi kín". Tội lỗi, tội lỗi! @@

[RONGDA]

Khà khà. Cảm ơn bác PhiHuong. Cũng do tui "bình loạn" tầm bậy mà ông ahue78 đọc thành "hun chỗ kín ở nơi kín". Tội lỗi, tội lỗi! @@
Kaka.. như đã bảo đi sâu sẽ thú vị lắm, đến giờ hình ảnh thì chả thấy đâu, chỉ thấy đầu óc đen tối, hehe..

Dừng vụ này ở đây đi, đừng đổ thừa trẻ con nữa nha người anh em, hihi..

Chúc cả nhà cuối tuần nhiều thú vị!

[Tontu]

Chắc nó không cho copy rồi D ơi :). Mình mở cũng không được nữa.

[ChienKhuD]

Tìm links ảnh được không bác Tôn? Có thể mình phải down rồi up lên server khác mới share ở đây được.

[Tontu]

Gửi bác D đường link này nè. Cái trang này có nhiều sách hay lắm. Cái hình nó lên lại rồi đó :). Chắc có lẽ internet connection?!

Link: Tư tưởng của Tây phương và Đông phương – VLOS (http://tusach.thuvienkhoahoc.com/wiki/T%C6%B0_t%C6%B0%E1%BB%9Fng_c%E1%BB%A7a_T%C3%A2y_ph%C6%B0%C6%A1ng_v%C3%A0_%C4%90%C3%B4ng_ph%C6%B0%C6%A1ng)

Gửi các bác 1 bài khác để bồi thường nè :). Bài này cũng ở trong trang mạng của link trên.

Tư tưởng của Tây phương và Đông phương

Hiện trong thế giới có hai thứ văn minh, là văn minh Tây phương và văn minh Đông phương. Hai cái văn minh ấy khác nhau là do tại hai đàng tư tưởng khác nhau. Tây phương gồm cả các nước châu Âu châu Mỹ mà nước Pháp là một; Đông phương gồm cả các nước châu Á, mà nước ta là một. Tư tưởng của Tây phương phát nguyên từ Hy Lạp, La Mã, Hê-bơ-rơ, song bây giờ đã hỗn thành ra một nền tư tưởng Tây phương, nên ở đây gọi chung là tư tưởng Tây phương. Tư tưởng Đông phương có hai tua lớn, một là Ấn Độ, một là Tàu, mà ta thuộc về tua Tàu, nên ở đây chỉ lấy Tàu làm trọng.

Người ta thấy bên Tây về đường vật chất phát đạt tinh xảo hơn bên Đông, rồi cho rằng văn minh Tây phương là vật chất văn minh, còn văn minh Đông phương là tinh thần văn minh. Nói như vậy là lầm. Những cái thuyết tự do bình đẳng, là phần hệ trọng nhứt trong văn minh Tây phương, chẳng phải tinh thần là gì? Bên nào cũng có tinh thần vật chất cả, chẳng qua vật chất tùy theo tinh thần của mỗi bên mà hiện ra hai vẻ khác nhau. Cái tinh thần ấy tức ở đây tôi gọi là tư tưởng.

Ba điều tôi sắp giải ra dưới nầy chỉ là từ trong hai cái văn minh ấy mà rút ra mỗi bên ba cái yếu điểm; ngoài ra, mỗi cái văn minh hoặc giả đều có chỗ hay chỗ dở thì tôi không kể đến. Tôi cũng không có ý so sánh bên nào hơn, bên nào kém; cốt muốn tỏ ra cho biết hai bên trái ngược nhau, không thể dung nhau mà thôi.

1. Tây phương chuộng khoa học, Đông phương chuộng huyền học

Theo ý người phương Tây, mọi sự vật trong thế gian bất kỳ lớn hay nhỏ, thấy được hay không thấy được, hễ mình muốn biết thì phải biết cho đến nơi, cho đâu ra đó, chớ không được mập mờ, không được lộn xộn. Bởi vậy họ phải làm ra cái cách để mà biết. Đối với một sự vật gì, họ cứ nhặt lấy những cái kinh nghiệm mỗi khi một ít, những cái tri thức mỗi nơi một chút, rồi quán thông lại, lập ra những cái nguyên tắc, công lệ, và những cái thuyết có thống hệ, mà ai cũng không cãi được nữa, thì bấy giờ sự biết mới đích xác và sự học về sự vật ấy mới thành. ấy gọi là khoa học.

Ở phương Tây bây giờ hầu như mỗi một sự vật gì là có một khoa học. Không những thiên văn, địa văn, quang, điện, chánh trị, pháp luật có khoa học mà thôi; cho đến nuôi gà, trồng rau cũng có khoa học nữa. Triết học ngày xưa đứng ngoài khoa học, mà bây giờ người ta cũng dùng phương pháp khoa học để nghiên cứu triết học. Họ chia khoa học ra làm ba loại: là Tự nhiên khoa học, Xã hội khoa học và Tinh thần khoa học. Những tên riêng từng khoa thì nhiều lắm, không hơi sức đâu mà kể.

Đây cử ra một khoa y học để cho biết cái vẻ khoa học của họ là thế nào. Y học lại gồm có nhiều khoa học khác nữa, nào là: Sinh lý học dạy về sự kết cấu và tác dụng của cơ thể; Giải phẫu học dạy về từng cái xương từng mạch máu trong mình người ta; Bệnh lý học dạy về các chứng bệnh; Dược khoa dạy về các vị thuốc; tất phải biết ngần ấy khoa học mà thiệt hành ra được đã rồi mới làm nên thầy thuốc. Đến khi chữa bịnh, thầy thuốc nói bịnh tại tim, ấy là trái tim thiệt bị đau; nói bịnh tại phế, ấy là phổi thiệt bị đau. Đau tim đau phổi cách làm sao thì uống thuốc gì, đều có phương nhứt định cả, phải theo khoa học chớ không được theo ý riêng của thầy thuốc.

Tóm lại, người phương Tây biết được sự vật gì đều là do khoa học cả. Khoa học đã thành ra như cái tánh riêng của họ.

Sự học phương Đông thì thật là mênh mông và mầu nhiệm. Kẻ học cứ sách mà đọc tràn đi rồi hiểu được chừng nào thì hiểu. Những sự vật mà ta muốn biết, tán mạn ra trong sách mỗi nơi một ít, không có xâu suốt lại thành từng món một, và cũng không có đặt ra phương pháp gì để noi đó mà tìm tòi. Sách thì dạy trước bác mà sau ước. Kinh Thơ nói vô số là chuyện, rồi ước lại một chữ Trung, Kinh Lễ nói vô số là chuyện rồi ước lại một chữ Kính; bác thì cực kỳ là rộng, mà ước thì cực kỳ là tóm tắt. Đến Kinh Dịch mới là ảo diệu vô cùng: quẻ Kiền có nói đến "rồng bay" (long phi), mà kỳ thiệt không phải là rồng bay; quẻ Khôn có nói đến "ngựa cái" (tẩn mã), mà kỳ thiệt không phải là ngựa cái; chẳng qua nói bóng vậy thôi, không khác nào "con rồng có bảy đầu mười sừng" và "con thú ở dưới đất lên" đã nói trong sách Khải huyền của kinh Tân ước. Sách Xuân thu cũng vậy, nói "Doãn thị chết" song không trọng tại Doãn thị chết mà trọng tại cái ý chê thế khanh; nói "thiên vương đi săn", song không phải đi săn mà là bị chư hầu bắt hiếp. Càng những chỗ sâu hiểm éo le như vậy, thì lại càng tôn cho là vi ngôn đại nghĩa. Cứ theo sách thì những âm dương, ngũ hành, cũng đều là những cái giả tượng mà thôi, chớ không phải chỉ ngay về hiện trạng và thiệt tế mà ta ngó thấy đâu. Vì vậy cho nên gọi là huyền học.

Người nào đã chịu phép "báp tem" của huyền học rồi thì ra làm việc gì cũng đều được cả, bất cứ việc gì, vì "vận dụng do ư nhứt tâm". Một ông quan có thể coi việc bộ Hộ rồi coi việc bộ Hình, luôn cả sáu bộ cũng được, và có khi ra làm tướng đánh giặc cũng xong. Còn các nghề thợ thì nhứt thiết không có học gì cả, hễ tập quen thì làm được, ăn thua nhau là tại cái sáng dạ.

Nói đến nghề làm thuốc của ta mới càng tỏ ra cái vẻ huyền học, và để cho nó phản chiếu lại nghề làm thuốc của Tây vừa nói trên kia. Bắt đầu dạy về ngũ tạng: tâm, can, tì, phế, thận, thì dạy rằng nó hiệp với ngũ hành, phối với ngũ vị, ứng với ngũ phương và tứ thời. Dạy về dược tánh thì: một vị bạch truật mà chủ cả công cả bổ, đã kiện tì cường vị, lại trị thấp, bĩ, hư đàm; càn cương sao hắc thì nhập thận; hỏi tại làm sao thì bảo rằng vì "thận thuộc thủy, kỳ sắc hắc". Những điều ấy nếu bắt cứ theo phương pháp khoa học mà giải nghĩa thì không tài nào giải ra được. Đến lúc trị bịnh, thầy thuốc nói là bịnh phong, nhưng phong đó không phải là gió; nói là bịnh thấp, nhưng thấp đó không phải là ẩm ướt; thậm chí nói bịnh tại phế, tại can, nhưng thiệt không phải là đau phổi hay đau gan. Những chữ phong, thấp, phế, can đó chẳng qua là một thứ chữ trừu tượng chớ không phải cụ thể. Còn đến cho thuốc thì cùng một bịnh mà mỗi thầy đi một mặt: thầy thì hàn, thầy thì nhiệt, thầy thì bổ hỏa, thầy thì lợi thủy, thầy thì ít vị, thầy thì nhiều vị, mỗi thầy đều kê phương dụng dược theo ý mình. Ôi! huyền diệu là dường nào!

Đại ý huyền học không lấy khách quan mà xem xét mọi sự vật, chỉ lấy chủ quan mà ứng tiếp nó. Kẻ học, sau khi đã học nhiều rồi, đã hội được vạn lý vào nhứt tâm rồi, thì có thể đem cái tâm ấy ra mà đối phó với mọi sự vật chớ không theo y như sự mình đã học; như vậy sách Nho gọi là "thần nhi minh chi". ấy huyền học tương phản với khoa học là tại đó.

2. Tây phương trọng tự chủ, Đông phương trọng thống thuộc.

Chữ tự chủ ở đây nghĩa là mỗi người làm chủ lấy mình, cũng tức là cá nhân chủ nghĩa. ở phương Tây, nói rằng "một người", nghĩa là đối với thế giới, đối với quốc gia mà nói, chớ không phải phiếm nhiên. Đã gọi là người, thì người nào cũng vậy, ai ai cũng có cái địa vị cái tư cách đối với thế giới đối với quốc gia, thật như ta thường nói "đội trời đạp đất ở đời". Như vậy, người nào tự chủ lấy người ấy, không ai thuộc về ai cả.

Bởi đó mới có sự tự do. Một người đã tới tuổi thành nhân rồi thì không còn ở dưới quyền cha mẹ nữa. Mà cũng không ở dưới quyền chánh phủ hay là dưới quyền ông nguyên thủ, song chỉ ở dưới quyền pháp luật. Một người được y theo trong vòng pháp luật mà tự do. Pháp luật cho mọi người được tư tưởng tự do, ngôn luận tự do, cư trú tự do,... những quyền tự do ấy, người khác - dầu là cha mẹ nữa - không được can thiệp đến. Pháp luật đặt ra cốt là hạn chế sự tự do của từng người để binh vực sự tự do cho từng người.

Lại bởi đó mới có sự bình đẳng. Mọi người đối với quốc gia xã hội đều có nghĩa vụ và quyền lợi bằng nhau. Ai nấy đều phải nộp thuế, đều phải đi lính, thì ai nấy đều được hưởng quyền tự do của pháp luật. Trước mặt pháp luật, ai cũng như nấy, hễ có tội thì bị phạt, không cứ ông nguyên thủ hay là người bình dân. Pháp luật đặt ra cũng cốt để duy trì sự bình đẳng giữa từng người.

Bởi mỗi người đều có địa vị tư cách vững vàng, tự chủ lấy mà không xâm phạm đến ai như vậy, cho nên khi hiệp với nhau thành đoàn thể thì chỉnh tề và ổn kiện lắm. Quốc gia, tức là của chung của quốc dân; hội xã tức là của chung của hội viên; đối với quốc gia xã hội ai có bổn phận gì thì làm hết bổn phận ấy, có lợi ích thì mọi người cùng hưởng. Mới nghe họ nói những là "quốc gia lợi ích, xã hội lợi ích" thì tưởng là xung đột với chủ nghĩa cá nhân, mà xét kỹ ra thì những cái lợi ích ấy cũng chỉ là lợi ích cho từng người vậy.

Các nước bên Tây đều dùng cái chánh thể lập hiến, cộng hòa được, là nhờ họ sẵn có cái tư tưởng như đã nói trên đó. Cái tư tưởng ấy tức là cái tinh thần dân chủ.

Nói đến Đông phương. Theo cái ý nghĩa chữ "một người" ở phương Tây, thì ở phương Đông, trừ ông vua ra, hầu như không có "người" nào hết. Bởi vì "xuất thổ chi tân, mạc phi vương thần", ai cũng là thần thiếp của vua, ai cũng là dân của vua. Cứ như sách dạy, nhân thần không được tư giao với ngoại quốc, ấy là không có tư cách đối với thế giới; thứ nhân không được nghị luận việc chánh, ấy là không có tư cách đối với quốc gia. Bởi vậy ai nấy phải nộp của cải cho vua, nộp cả đến thân mình nữa; vua thương thì nhờ, bằng vua không thương mà giết đi cũng phải chịu. Như vậy gọi là trọn cái bổn phận thờ bề trên; như vậy gọi là thiên kinh địa nghĩa.

Không những thuộc về vua mà thôi, ai còn có cha mẹ đến chừng nào thì phải kể cái thân mình là của cha mẹ đến chừng nấy. Lại không những cái thân mà thôi, mình dầu có của cải, có vợ con, cũng phải kể là của cha mẹ. Theo kinh Lễ dạy: Con yêu vợ mà cha mẹ ghét, thì con phải để vợ[8] đi; con ghét vợ mà cha mẹ yêu, thì con phải hòa thuận với vợ. Lại dạy: có dư của thì nộp cho tông, thiếu thì lấy của tông. Tông là người tông chủ trong gia đình, tức là cha mẹ. Còn chưa kể đến những lời tục thường nói "Cha mẹ đặt đâu ngồi đó, bảo chết hay chết, bảo sống hay sống" thì lại còn nghiêm khắc quá nữa.

Trọng nhứt là vua và cha mẹ, rồi thứ đến quan, làng, họ, cũng đều có quyền trên một người. Quan, nào có phải một ông, có đến năm bảy lớp, cứ dùi đánh đục, đục đánh săng, rút lại trăm sự chi cũng đổ trên đầu người dân cả. Người trong làng thì kể như con của làng, cho nên nói rằng "con làng nhờ làng". Người trong họ đối với họ cũng vậy.

Ấy vậy, lấy ra một người ròng rặt Đông phương mà nói, thì người ấy không tự mình làm chủ lấy mình được; song là thuộc về vua, về cha mẹ, về quan, về làng, về họ, nếu là đàn bà thì còn thuộc về chồng nữa.

Bởi cớ ấy, trong xã hội ta như một cái thang có nhiều nấc. Nghĩa vụ và quyền lợi của mọi người không đồng nhau: người trên đối với người dưới không có nghĩa vụ; còn ai có nhiều quyền hơn thì được hưởng nhiều lợi hơn. Pháp luật đối với mọi người thì tùy từng bậc mà khác: cùng phạm một tội mà dân bị phạt trọng, quan được phạt khinh; cùng phạm một tội mà kẻ thứ ấu bị phạt trọng, kẻ tôn trưởng được phạt khinh (nhẹ). Theo Tây phương, như thế là bất bình đẳng; song theo Đông phương thì như thế là có trật tự.

Một đằng thì trọng tự chủ, một đằng thì trọng thống thuộc, hai đằng tư tưởng khác nhau, cho nên trình bày ra hai cái xã hội khác nhau. Xã hội Tây phương thì như bầy chim sẻ, con nào cũng một lứa như con nào, và con nào cũng tự kiếm ăn cho con nấy, song cũng hiệp nhau thành bầy. Xã hội Đông phương thì như bầy kiến, có con lớn con nhỏ, con lớn giữ phần cai quản, con nhỏ lo việc đi kiếm ăn, song cũng hiệp nhau thành bầy.

3. Tây phương quý tấn thủ, Đông phương quý an phận

Bên phương Tây hay có những người đi bộ quanh trái đất một vòng, đi tìm đất mới, đi thám hiểm đến Nam cực, Bắc cực, là vì họ có cái tư tưởng trọng sự tấn thủ. Họ không chịu đầu hàng cảnh ngộ và sức tự nhiên, mà lại cố chiến thắng cảnh ngộ và sức tự nhiên. Họ không tin có số mạng; dầu biết có số mạng chăng nữa, họ cũng lo làm cho hết sức mình.

Vì có cái tinh thần tấn thủ, muốn chiến thắng sức tự nhiên mà lợi dụng nó, nên mới sanh ra các thứ khoa học và làm được những công trình to tát, như là dùng điện khí, hơi nước, bắc cầu trên sông lớn và đặt đường hỏa xa xuyên qua núi, v.v.

Người Đông phương chỉ muốn sống cách làm sao cho êm đềm lặng lẽ. Trời bắt thế nào thì hay thế: "Bắt phong trần phải phong trần, cho thanh cao mới được phần thanh cao". Sách Nho dạy phải "lạc thiên an mạng", sách Lão dạy phải "tri chỉ tri túc" đều là ý ấy. Trải các đời, những ông vua nào hay đi chinh phục các nước xa, thì bị chê là cùng binh độc võ; những người nào có chí lớn cử đồ việc lớn, thì người ta cho là không biết an thường thủ phận. Ai nấy đều lấy sự ở nhà làm sướng, đi ra làm khổ; đến ông Lão Tử thì lại còn muốn ai ở đâu ở đó, đến già đến chết không qua lại nhau (lão tử bất tương vãng lai) nữa kia!

Đối với sức tự nhiên, người phương Đông không dùng chước chiến mà dùng chước hòa; cũng lợi dụng nó mà lợi dụng một cách khác. Một hòn núi to và cao, người Tây có thể vỡ thành đường quanh theo chơn nó mà đi, người Đông thì cứ để vậy mà trèo ngang qua; một cái thác, người Tây có thể dùng sức chảy của nó dựng nên bộ máy mạnh mấy ngàn ngựa, người Đông thì không, chỉ dùng làm chỗ ngắm cảnh và ngâm thơ. Cho nên phương Đông khó lòng mà nảy ra khoa học được; mà như vậy thì cũng không cần dùng khoa học làm gì nữa.

Xem ba điều trên đây thì thấy ra hai cái tư tưởng Đông và Tây nó phản đối nhau như phương nam với phương bắc, như mặt trăng với mặt trời. Nay ta nếu muốn theo cách sanh hoạt mới của Tây phương, mà ta lại còn giữ cả tư tưởng cũ của Đông phương thì quyết không có thể được. âu là phải dứt bỏ tư tưởng cũ của ta mà theo tư tưởng của Tây phương, thì mới hiệp với cách sanh hoạt mới của ta.

Nguồn: Phan Khôi. C.D. Đông Pháp thời báo, Sài Gòn, s.774 (27.9.1928); s.776 (2.10.1928)

Bài này: Được viết thời Pháp thuộc nên cách dùng từ khá "cổ".

Quan điểm của mình về bài viết trên:

Muốn được bác cổ thông kim thì phải biết quý trọng cả cổ lẫn kim thì mới đặng. Quyết không có bên trọng bên khinh. Mỗi bên đều có cái hay riêng, mà cả đời ta học mãi vẫn chưa hết.

Đông phương có huyền học, bao gồm cả kho tàng Triết học, Dịch lý, Tôn giáo...chứa tất cả những giá trị siêu nhiên vượt xa tầm hiểu biết của Khoa học.

Tây phương có khoa học thực nghiệm, giúp ta đả thông trí óc, xóa bỏ cái "mê tín" dị đoan. Ấy cũng là cái hay ta cần nên học.

Đông phương có huyền học, Tây phương có khoa học. Huyền học giúp ta bồi bổ những giá trị thuộc tinh thần, đặc biệt là cái sâu kín của "Đạo" thì ôi thôi đố ai thông hiểu được mọi sự. Khoa học giúp ta mở mang trí óc và khoa học kỹ thuật. Bên nào cũng cần cả. Nếu thiên về huyền học mà coi khinh khoa học thì rất dễ "blind", nếu chọn khoa học mà bỏ huyền học thì cái hiểu biết đó có khác chi một người tàn tật. Câu nói đó đã được Einstein nhắc đi nhắc lại nhiều lần.

Dù là học Tây hay Đông, thì cũng phải lấy cái Đạo làm gốc mới nên. Nếu gọi Đông phương là nhất âm thì Tây phương gọi là nhất dương. Nhất âm nhất dương đó là đạo. Nhất âm nhất dương cũng như giòng thái cực, có hắc cũng có bạch, hai bên sẽ khắc cùng với nhau, phải tương xung tương khắc thì mới quân bình. Nó cũng giống như sống trên đời, có cả hai mặt thiện với ác, như vậy nó mới có thể đều đặn. Biết tự mình khống chế mới có thể làm nên chuyện, thành công lớn trên cõi đời này. Như vậy đó mới là 1 con người. Nếu tất cả đều bị kẻ khác hút đi hết, mất đi mọi tà niệm, như vậy con người đó đã mất đi sự quân bình và mất đi sự khống chế, chẳng khác gì nước nếu quá trong thì không có cá, người quá lành thì sẽ vô trí.

[RONGDA]

Bài viết của năm 1928 hả bạn hiền Tontu, để gây hiểu nhầm hay nổi bật điều gì đây.

[PhiHuong]

Lâu lắm mới được xem một bài viết với giọng văn cổ (1928).
Đọc mà thấy lưu loát gọn gàng, nghe khoái cứ như là đọc Tam Quốc 13 tập ngày xưa vậy !

[Lâm Đệ]

Càng đọc mới hiểu ra tại sao ông là thủ lãnh Nhân văn giai phẩm ,thời đó mà giọng văn biền ngẫu súc tích thế này chắc chỉ tìm thấy nơi ông cùng Phạm Quỳnh trong Thuợng chi văn tập .Tặng bác Phihuong và bác tontu bài Tình già của Phan Khôi


Hai mươi bốn năm xưa, một đêm vừa gió lại vừa mưa.
Dưới ngọn đèn mờ, trong gian nhà nhỏ,
Hai cái đầu xanh kề nhau than thở:
- Ôi đôi ta, tình thương nhau thì vẫn nặng,
Mà lấy nhau hẳn là không đặng,
Để đến nỗi, tình trước phụ sau,
Chi cho bằng sớm liệu mà buông nhau.
- Hay! mới bạc làm sao chớ?
Buông nhau làm sao cho nỡ!
Thương được chừng nào hay chừng nấy,
Chẳng qua ông Trời bắt đôi ta phải vậy!
Ta là nhân ngãi, đâu phải vợ chồng.
Mà tính việc thủy chung?
Hai mươi bốn năm sau. Tình cờ đất khách gặp nhau.
Đôi cái đầu đều bạc.
Nếu chẳng quen lung đố nhìn ra được.
Ôn chuyện cũ mà thôi. Liếc đưa nhau đi rồi,
Con mắt còn có đuôi.

(Phong Hóa, 24 janvier 1933)

[roamingwind]

Vừa xem cờ Vua vừa đọc vội cái này. Năm 1928 mà ông Phan Khôi phán đúng về cái căn bản tư tưởng Tây phương thật.

Theo ý người phương Tây, mọi sự vật trong thế gian bất kỳ lớn hay nhỏ, thấy được hay không thấy được, hễ mình muốn biết thì phải biết cho đến nơi, cho đâu ra đó, chớ không được mập mờ, không được lộn xộn.

Đúng ơi là đúng.

Mình ở trong lòng nó, lớn lên với nó thấy vậy thì bình thường; cả thế kỷ trước ổng ở tận VN, thông tin kém cỏi ổng phán được như vậy thì tài thật.

Cái sức Quán của người Tây phương rất mạnh. Chỉ là phần lớn họ chưa quán vào trong thôi.

[Lâm Đệ]

Theo ý người phương Tây, mọi sự vật trong thế gian bất kỳ lớn hay nhỏ, thấy được hay không thấy được, hễ mình muốn biết thì phải biết cho đến nơi, cho đâu ra đó, chớ không được mập mờ, không được lộn xộn.

Đúng ơi là đúng.

Mình ở trong lòng nó, lớn lên với nó thấy vậy thì bình thường; cả thế kỷ trước ổng ở tận VN, thông tin kém cỏi ổng phán được như vậy thì tài thật.

Cái sức Quán của người Tây phương rất mạnh. Chỉ là phần lớn họ chưa quán vào trong thôi.

Không phải cụ Khôi phán ông Gió ơi đó là cụ diễn giải ý Đức Khổng tử đó

Điều gì không biết thì hỏi cho đến kì biết thì thôi

Tôi thì chẳng thấy người phuơng Tây quán mạnh gì hết họ chỉ giỏi về vận dụng thôi .Sức khái quát lớn rộng phải do người phuơng Đông .Cách đây vài ngàn năm mà cụ Khổng đã nói đến cái học Nhất dĩ quán chi rồi .Cụ Lão thì thâu tóm sự vận chuyển vũ trụ vào trong 5000 lời .Cụ Thích thì giơ ly nuớc lên phán Trong này có cả hàng muôn vạn sinh linh

Trong Giờ thứ hai lăm GHEORGHIU đã phải kêu lên
Ánh sáng sẽ đến từ phuơng Đông Nay ông tính rọi nguợc lại đâu có đuợc hehe

[Tontu]

Bài "Tình Già" hay thiệt bác Lâm ạ. Mấy bài như thế này rất kén người đọc. Ngẫm lại mà thấy đúng thật.

[roamingwind]

Không phải cụ Khôi phán ông Gió ơi đó là cụ diễn giải ý Đức Khổng tử đó

Điều gì không biết thì hỏi cho đến kì biết thì thôi

Tôi thì chẳng thấy người phuơng Tây quán mạnh gì hết họ chỉ giỏi về vận dụng thôi .Sức khái quát lớn rộng phải do người phuơng Đông .Cách đây vài ngàn năm mà cụ Khổng đã nói đến cái học Nhất dĩ quán chi rồi .Cụ Lão thì thâu tóm sự vận chuyển vũ trụ vào trong 5000 lời .Cụ Thích thì giơ ly nuớc lên phán Trong này có cả hàng muôn vạn sinh linh

Trong Giờ thứ hai lăm GHEORGHIU đã phải kêu lên
Ánh sáng sẽ đến từ phuơng Đông Nay ông tính rọi nguợc lại đâu có đuợc hehe


Theo tôi thì cũng là nhìn và đặt câu hỏi. Căn bản khám phá là vậy. Người phương Đông thì chuộn đặt câu hỏi về phía trong và nhìn phía trong, thì khám phá được cái cội nguồn. Người phương Tây thì đặt câu hỏi phía ngoài và nhìn phía ngoài nên họ khám phá cái dụng của sự vật. Mình nói họ quán là vậy.
Họ bỏ thời gian kiên nhẩn mà quán sát hiện tượng, kiểm đi kiểm lại. Cái gọi là tu hành, theo mình, cũng chỉ là quán sát và đặt câu hỏi. Đại nghi đại ngộ tiểu nghi tiểu ngộ.

Người phương Đông được cái Thể nhưng không màn tới cái dụng. Cho nên người đắc đạo thì nhiều, nhưng người nghèo khổ quá nhiều hơn vì không có cái dụng cho quần chúng. Phật Lảo thấy được hết, nhưng người bình thường dùng không được. Người Phương tây được cái dụng cho quần chúng, nhưng mãi mê trong cái dụng mà không màn tới cái Thể.

Cám ơn bác Lâm.

[Lâm Đệ]

Hehe chọc ông Gió chơi vậy mà xem ông đã tới cái chỗ như như bất động chưa ,phải nhân lúc ông mê mải bình cờ tâm tư máy động ,thình lình đột kích mới biết đuợc hư thực chứ .Lúc bình thuờng ông kín như bưng dễ gì biết

[roamingwind]

Kệ cha đám Kramnik Carlsen một chút ... :) Cái này đang vui :)

Nói chuyện nhìn và đặt câu hỏi làm nhơ hai tuần trước cuối tuần làm vườn đang tưới cái cây đào tự nhiên câu hỏi nổi lên trong đầu -- "Mình đang trồng cái gì đây ?" Rồi thấy, một lần nữa, "mình trồng đi trồng lại những tư tưởng của mình". Cả cuộc sống của mình chỉ là vậy. Cây tôi, vườn tôi, tôi thịch cây, tôi mê cờ, tôi thích đạo, tôi trồng đạo.
Đúng là vạn pháp duy tâm tạo. Không phải gió động không phải phướng động. Chỉ là thằng Gió này động tâm thích trồng cây :)

[roamingwind]

Hehe chọc ông Gió chơi vậy mà xem ông đã tới cái chỗ như như bất động chưa ,phải nhân lúc ông mê mải bình cờ tâm tư máy động ,thình lình đột kích mới biết đuợc hư thực chứ .Lúc bình thuờng ông kín như bưng dễ gì biết

ác chiêu ác chiêu. Thâm sâu bí hiểm. Thầy Thái có Ma Vân Thủ, xem ra chắc cũng không bằng bác Lâm :)

[ChienKhuD]

Ngoài lề tí. Mấy bác có thấy ông Tây nào bán vé số ở VN chưa? Sự thật đấy. Ông ấy ở khu vực Cổng Xanh Nhà Đỏ quê vợ tôi. Một ông tây mắt xanh mũi lõ hằng ngày đạp xe đi bán vé số. Tuổi chắc cũng ngoài 60 như bác Lâm. Nghe nói ông này ở lại đây sau chiến tranh, lấy vợ sinh con nhưng tuổi già cô độc không ai nuôi phải đạp xe đi bán vé số. Tôi có tiếp xúc với ông ta vài lần nhưng lão rất kiệm lời nên cũng không biết lão người nước nào, dân địa phương thì kêu ổng bằng "ông Tây vé số". Hôm nào chụp vài bô ảnh post lên biết đâu được đưa vào chuyện lạ VN :).

[Tontu]

Úp lên đi bác D. Thanks
Mình có nghe qua ông này, hình như là người Pháp thì phải, không sure. Hôm nay bên này là Chúa Nhật, không phải đi làm, tha hồ trò chuyện :)

[Tontu]

Bác Gió trồng cây mà ngộ ra cái "đạo" thì thật đáng khen :).
Bác Lâm nói đúng ghê! Ông Gió tuy lè phè vậy mà ngộ tính cao, làu thông nhiều thứ. Chúc bác 1 ngày vui vẻ nha.

[PhiHuong]

Càng đọc mới hiểu ra tại sao ông là thủ lãnh Nhân văn giai phẩm ,thời đó mà giọng văn biền ngẫu súc tích thế này chắc chỉ tìm thấy nơi ông cùng Phạm Quỳnh trong Thuợng chi văn tập .Tặng bác Phihuong và bác tontu bài Tình già của Phan Khôi

Tình Già

Hai mươi bốn năm xưa, một đêm vừa gió lại vừa mưa.
Dưới ngọn đèn mờ, trong gian nhà nhỏ,
Hai cái đầu xanh kề nhau than thở:
- Ôi đôi ta, tình thương nhau thì vẫn nặng,
Mà lấy nhau hẳn là không đặng,
Để đến nỗi, tình trước phụ sau,
Chi cho bằng sớm liệu mà buông nhau.
- Hay! mới bạc làm sao chớ?
Buông nhau làm sao cho nỡ!
Thương được chừng nào hay chừng nấy,
Chẳng qua ông Trời bắt đôi ta phải vậy!
Ta là nhân ngãi, đâu phải vợ chồng.
Mà tính việc thủy chung?
Hai mươi bốn năm sau. Tình cờ đất khách gặp nhau.
Đôi cái đầu đều bạc.
Nếu chẳng quen lung đố nhìn ra được.
Ôn chuyện cũ mà thôi. Liếc đưa nhau đi rồi,
Con mắt còn có đuôi.

(Phong Hóa, 24 janvier 1933)

Tình Già (Quen Nung)

Hai giáp của ngày xưa
Nhớ đêm trời gió mưa
Đôi đầu xanh khẽ chụm
Đèn rọi liếp nhà thưa

Tình nghĩa vầy khăng khít
Duyên thiên lại khó vừa
Nỡ nào theo thói tệ
Cây ái đoạn đành cưa

Nghẹn nói lời sau trước
Vợ chồng đã phải chưa
Dùng dằng dây chỉ thắm
Nhân ngãi đón rồi đưa

Dặm khách sau hai giáp
Đôi đầu tóc bạc thưa
Hình nung xui khiến gặp
Mặn mòi đuôi mắt tưa.

Bùi Khắc Hưởng
(dịch thoát ra ngũ ngôn)
Xuân - 2013.

[Lâm Đệ]

Ông dịch độc quá ,coi vậy chứ cũng phải dụng công ghê lắm đây

Nghẹn nói lời sau trước
Vợ chồng đã phải chưa
Dùng dằng dây chỉ thắm
Nhân ngãi đón rồi đưa

Bốn câu này là tuyệt bút

Ông mới thực là Thi kỳ song tuyệt bởi thi ca và kỳ nghệ đã thiên ma bách chiết thực chiến quần hùng ,người khác mà tự nhận danh hiệu này thì thật là hão huyền .Thế mới gọi là Danh khả danh phi thường danh vậy

[roamingwind]

ah, té ra bác Phi họ Bùi làng Thịnh Liệt. Bửa trước đã ngờ ngờ.

[roamingwind]

Ông Gió tuy lè phè vậy mà ngộ tính cao, làu thông nhiều thứ. Chúc bác 1 ngày vui vẻ nha.

ngộ tính thì bỏ qua không bàn tới ("ngộ tính" với người này là "gàn" với người khác, như bác Phi nói hôm trước -- "không nghèo kiết xác đã là may, chứ nói gì tới sự quý hóa !. " ).

"Làu thông nhiều thứ" thì thế kỷ này dể lắm bác Tôn ơi. Đang chém cái gì không biết hoạc nhớ/hiểu mang máng lật google ra tra là được liền. Tiểu khí cũng ra thông thái thôi :).

[Tontu]

Bác Gió khiêm tốn quá :). Nhưng cũng phải biết thì mới lật được chứ. Không biết tí gì thì dù lật cả buổi cũng chẳng ra hồn...hihi.

Ngoài đề tí xíu: Vậy là kỳ tranh tài sắp tới sẽ là cuộc đọ sức giữa Anan vs Carlsen hả bác Gió?

[roamingwind]

Vâng, sẽ là Anand vs Carlsen tháng 11 này. Nếu muốn xem thưởng thức bác mua vài cuốn sách cờ Vua căn bản đọc qua thì có thể thưởng thức được.

[PhiHuong]

Ông dịch độc quá ,coi vậy chứ cũng phải dụng công ghê lắm đây

Nghẹn nói lời sau trước
Vợ chồng đã phải chưa
Dùng dằng dây chỉ thắm
Nhân ngãi đón rồi đưa

Bốn câu này là tuyệt bút

Ông mới thực là Thi kỳ song tuyệt bởi thi ca và kỳ nghệ đã thiên ma bách chiết thực chiến quần hùng ,người khác mà tự nhận danh hiệu này thì thật là hão huyền .Thế mới gọi là Danh khả danh phi thường danh vậy

Dịch thơ nói là dễ thì cũng khá dễ, nhưng nói là khó thì quả là khó vô cùng ! Cái khó của bài dịch là phải luôn đi sát chủ đề và ý nghĩa của bài chính, bởi nếu sai chủ đề hoặc chệch ý nghĩa thì thành bài mới chứ không phải là bài dịch nữa.
Trong bài dịch trên đây, câu thứ ba nếu viết “đôi mái đầu xanh chụm”, thì có vẻ rõ ý và nghe cũng êm ái hơn, nhưng làm như thế so với Đường Thi gọi là thất luật hoặc đã trở thành thể Cổ Thi, Vì muốn theo Đường Luật nên đành phải gò vậy ! Tuy nhiên, đến câu kết lại phải thất luật, bởi không làm thế thì không biểu thị được cái ý của tác giả về “con mắt có đuôi”.
Tôi khoái bài viết này ở cái vẻ mộc mạc và những lời văn cổ xưa “buông nhau, quen lung” (hình như viết là: ‘nung’ mới phải). Chữ Buông thì tôi không dùng lại được, chữ Nung thì cũng chưa tỏ được ý !.


ah, té ra bác Phi họ Bùi làng Thịnh Liệt. Bửa trước đã ngờ ngờ.

Khi trước, nghe bác roa nói chuyện thấy thông hiểu về địa danh, nên tôi cũng ngờ rằng bác là người có gốc gác quanh đây. Không rõ bác là người Giáp nào ?.

[Lâm Đệ]

Lung trong nghĩa tiếng Quảng là nhiều là hăng bác Phihuong .Họ hay nói
Ăn Chơi Lung Quá= Ăn chơi Hăng quá
Nghĩ Lung Mà Vẫn Không Tìm Ra Giải Pháp.=Nghĩ Nhiều Mà Vẫn Không Tìm Ra Giải Pháp

[PhiHuong]

Bác Lâm Đệ, tôi lại hiểu theo nghĩa tiếng Việt.
Nung= nghĩa là nung nấu,
nghĩ nung= nghĩ nhiều mà rất kỹ càng,
quen nung= quen lắm rồi nên hình bóng như đã in dấu trong tâm.
hehe ... tiếng Việt và tiếng Quảng cũng na ná giống nhau đấy chứ.

[roamingwind]

Khi trước, nghe bác roa nói chuyện thấy thông hiểu về địa danh, nên tôi cũng ngờ rằng bác là người có gốc gác quanh đây. Không rõ bác là người Giáp nào ?.

Cũng từ google ra đó bác Phi ơi :). Hôm trước nghe bác nói với bác Lâm về quê quán của bác, tò mò lật google ra kiếm mới biết được. Rồi được biết về họ Bùi làng Thịnh Liệt, ngưỡng mộ thật.