Món ăn lạ

Trời đã bắt đầu se se lạnh. Giữa từng lọn nắng vàng óng mỗi buổi trưa đã run rẩy quẩn quanh một thứ hơi lành lạnh, tê tê và cũng đầy thi vị của khắc giao thời!

Co ro trong hơi lạnh sớm mai, bất chợt dấy lên cảm giác thèm khó tả tới một món ngon dân dã vào mùa đông, đó là món bắp cải cuốn nhót xanh! Đây không hẳn chỉ là món ăn chơi mà thực sự còn là hiện thân của một làn hơi ấm cộng đồng giữa gió mùa đông vùng cao cắt da cắt thịt!

Bắp cải cuốn nhót xanh, mới nghĩ đến thôi đã đủ để người ta phải ứa nước miếng vì thèm. Đây là món ăn chỉ có thể thưởng thức vào khoảng thời gian nhất định trong năm, là khi những chùm nhót xanh vừa kết thúc giai đoạn khai hoa để nhú quả. Từng chùm nhót xanh non chi chít trên cành, da thịt còn chưa kịp phủ kín một lớp lấm tấm tàn nhang trắng xóa. Nhót đạt tiêu chuẩn nhất với món ăn này khi nhót vừa đủ tầm, không non quá mà cũng già quá. Quả nhót phải thanh tân, xanh mướt, mềm mềm và chua rôn rốt - cái chua phải làm người ta nhận ra nó trong rất nhiều vị chua, cay khác nhưng cũng không đủ để người ta phải chau mặt, rùng mình!

Nhót xanh tự bản thân nó không thể làm nên một món ăn của người Điện Biên được. Đa số người Điện Biên không ai cầm quá nhót bé tí xíu chấm muối mà ăn cả. Vì so với rất nhiều thứ hoa quả khác, thì vị ngon của nhót chỉ được xếp vào hạng không gần cuối thì cũng là cuối cùng! Nó chỉ có thể thăng hoa, chỉ có thể khiến người ta phải thòm thèm, phải xuýt xoa và nhớ mãi khi được kết hợp với những vị cay nồng khác!

Một miếng bắp cải cuốn nhót đúng kiểu phải có đầy đủ các loại lá, củ, quả như lá bắp cải, cây tỏi tươi, gừng già, rau mùi, ớt đỏ. Giữa màu trắng sáng của lá bắp cải non, từng lớp mùi xanh non mơn mởn lẫn với màu vàng tươi của gừng già,bện lấy từng dọc tỏi, ấp ủ miếng nhót xanh thuôn dài trong lòng như gói vào đấy tất cả sự mến thương. Vị chua chua của nhót được hòa tan trong vị cay nhặng nhặng của lá bắp cải, vị cay nồng của gừng, cay dịu của tỏi và cay xé lưỡi của những miếng ớt tươi được dầm đỏ trong bát chấm. Không cay, không chua thì đâu phải là bắp cải cuốn nhót!

Đưa một miếng bắp cải cuốn nhót vào miệng là đánh thức cùng lúc bao đầu dây thần kinh cảm nhận vị giác trong con người. Miếng đầu tiên làm ta rùng mình vì hồi lại cảm giác đã mất suốt 1 năm qua. Miếng thứ 2 làm ta bật lên tiếng xuýt xoa vì vị cay quá đậm đà trộn vào nhau đốt nóng tê tê đầu lưỡi. Mọi người cùng sụt sịt, cùng xuýt xoa nhưng tất cả vẫn đều tay nhặt nhặt, xếp xếp, cuốn cuốn! Không khí rộn ràng, vui vẻ và cảm giác hòa đồng làm người ta càng thấy nó ngon lành và lôi cuốn hơn. Nó giống như tái hiện lại hình ảnh gia đình quây quần bên nồi sắn, nồi khoai mới luộc đang còn bốc khói nghi ngút. Ngon một phần vì vị giác và ngon phần nhiều bởi cảm giác gần gũi, yêu thương.

Tôi không biết xuất xứ của món ăn này và cũng không biết trên khắp dải đất Việt Nam, có nơi nào khác Điện Biên ăn món ăn kỳ lạ này không? Có lẽ nó chính là dư vị của một thời xây dựng kinh tế mới nghèo nàn, đói khổ nhưng giàu tình người và sự đầm ấm, sẻ chia. Người ta chia nhau từng điếu thuốc hút dở, từng mái tranh vách liếp, từng miếng quà tấm bánh và biết đâu vì thế, người ta cùng chung nhau ăn thứ quà quê chua cay này? Bắp cải cuốn nhót không phải là món ăn để thưởng thức một mình. Và đặc biệt, nó cũng không phải là món ăn bày biện trong mâm cơm hay cỗ bàn cao sang nào. Người ta ăn nhót phải ăn bốc, ăn trong rổ, trong rá để vừa nhồm nhoàm nhai, vừa giành nhau từng lát gừng, nhánh tỏi! Và cùng với sự giao hòa giữa những người cùng ăn là muôn vàn câu chuyện nhỏ nhặt thường ngày, những câu chuyện rất đời, rất thoải mái trong một bầu không khí thân thiện. Khi cùng nhau ăn bốc, chấm mút, thì dường như mọi khoảng cách vốn phân chia con người thật nghiệt ngã trong nấc thang cuộc sống bỗng trở nên mờ nhạt. Không còn sang hèn, tốt xấu mà chỉ còn lại những con người giản dị ngồi lại bên nhau cùng thưởng thức thứ cây, quả quê mùa, dân dã. Những lúc ấy, dường như đời trở nên bình yên kỳ lạ!!!!

Có một điều dường như ai cũng hiểu, đó là người ta không ăn bắp cải cuốn nhót để lấy no. Người ta no bởi hương vị không thể trộn lẫn của nó và hơn hết, no bởi bao tiếng cười, bao câu chuyện xung quanh nó. Điều thú vị này đã trở thành một nét văn hóa đời sống mang đậm tính cộng đồng. Giống như mái đình, giếng nước thuở xưa, mỗi rổ bắp cải, nhót xanh lại trở thành một nơi để người ta quây quần, kéo người ta xích lại gần nhau hơn. Vào mùa nhót đậu quả, thì mùi gừng, mùi tỏi sực nức lên lại trở thành một lời mời thầm lặng. Và cứ thế, một rổ bắp cải nhót xanh sẽ níu chân bao người đi qua, chỉ cần họ là những người quen biết nhau. Hình ảnh này đã trở thành một nét văn hóa ẩm thực đặc trưng của riêng người Điện Biên, để mỗi người con xa xứ khi bất chợt gặp lại hình ảnh bắp cải cuốn nhót xanh, thì cảm giác nhớ nhà chắc hẳn sẽ thôi thúc lên trong lòng họ.

Trong cuộc đời mỗi người, sẽ có nhiều thứ đi qua. Có thứ ra đi không tì vết, nhưng cũng có thứ khắc sâu trong tiềm thức ta một cảm xúc, một dấu ấn rất khó phai mờ. Giống như những kỷ niệm tuổi thơ đã lùi sâu trên con đường thời gian xa tít tắp sẽ lại ùa về khi có điều gì gợi đến, món bắp cải cuốn nhót xanh cũng sẽ trở thành những kỷ niệm về một Điện Biên hiền hòa, nghèo nàn nhưng đầy tình người và niềm vui. .