Những cuộc cưỡng hiếp trong văn học
Chúng ta thử đọc lại đoạn Vũ Trọng Phụng tả cảnh Mịch bị Nghị Hách hiếp dâm:
Vờ tìm ví da trong túi áo, nhà điền chủ mắt vẫn lẳng lơ nhìn chị nhà quê cho mãi đến khi cầm trong tay cái ví rồi mà vẫn không lấy tiền ra vội, lại hỏi:
"Con tính bao nhiêu?"
"Bẩm quan chả mấy tí, quan cho mấy xu cũng được ạ."
"Được lắm! Con ngoan ngoãn lắm, để ta thưởng cho nhiều tiền! Con hãy lên xe để quan đóng cửa không rét quan... Ta đang đếm tiền đây."
Chị nhà quê nhìn đến những đệm da đẹp đẽ, những chỗ kền mạ bóng nhoáng, con búp bê Nhật hay hay, treo ở bên miếng kính, ngọn đèn nhỏ sáng chói lọi trên nóc xe, thấy nó sạch sẽ quá, sang trọng quá, không dám bước lên. Nhưng mà quan đã với ra định đóng cửa xe, chị đành liều mà bước lên vậy. Quan đóng cửa đánh sập một cái rồi lại hỏi:
"Thế con làm vất vả như thế thì mỗi ngày được bao nhiêu?"
"Bẩm chỉ được mỗi ngày sáu xu và hai bát gạo."
"Khổ nhỉ! Thế để quan cho năm đồng con may áo mặc tết nhé! Đây này, năm cái giấy bạc một đồng đấy, con đem về mà mua nhiêu, mua xã cho chồng."
"Con xin quan lớn, cảm ơn quan lớn."
"À, nhưng mà con đã có chồng rồi hay là chưa?"
Chị nhà quê cúi mặt không đáp, buộc tiền vào thắt lưng xong đứng lên:
"Thôi lạy quan, quan cho con xuống kẻo họ đợi."
"Ấy khoan đã! mặt con tái đi như thế kia, khéo không thì trúng phong rồi đó, để quan lấy cho một tị dầu trong này mà bôi rồi về thì về."
Nhà điền chủ nói xong lấy ở áo ra một lọ gì nhỏ, để đầu ngón tay vào miệng lọ lắc một cái, rồi quờ tay vào trán chị nhà quê. Chị này cứ để yên và co ro khép đôi đùi lại, kéo cái váy xuống.
...
"Giời ơi! Con lạy ông, ông buông con ra!"
Giọng quan vẫn ngọt ngào:
"Con im, không được cưỡng..."
"Giời ơi, lạy ông! Ông đừng làm hại một đời tôi!"
"Im ngay! Quan sẽ cho nhiều tiền..."
"Bỏ ra! Ái!"
"Im cho ngoan nào..."
"Ối giời đất ơi! ối làng nước..."
....
Hai anh tài xế khôn ngoan và trung thành muốn át những tiếng ấy, cứ việc gõ búa thình thình vào một bộ phận nào đó trong động cơ.
...
Mãi đến lúc ông điền chủ ngồi lên bật đèn, chị nhà quê vẫn nằm đờ trong xe, hai tay bưng mặt, ngất đi. Lão này cúi xuống, hôn một cái hôn cuối cùng, lôi cái váy xuống, nhấc chị nhà quê ngồi dậy, mở cửa xe mà đẩy người ta xuống..
Điều đầu tiên chúng ta cần chú ý ở đoạn văn trên là việc tác giả nhảy cóc không tả cảnh Mịch bị hiếp. Chúng ta dễ hiểu lý do tại sao. Tuy nhiên điều đó chứng tỏ là tác giả xem cảnh Nghị Hách hiếp Mịch chủ yếu là một cảnh dâm ô chứ không phải là một tội phạm. Nhưng khi xem đó là một cảnh dâm ô, vô tình hay cố ý, tác giả đã biến một vụ hiếp dâm thành một vụ thông dâm. Mà có lẽ tác giả cố ý. Cuộc hiếp dâm được dẫn dắt như một âm mưu của Nghị Hách nhằm lừa Mịch: lừa Mịch lên xe, lừa xoa dầu cho Mịch và cuối cùng là hãm hiếp Mịch. Nghị Hách lừa. Nhưng có thể nói là Mịch bị mắc lừa không? Có lẽ là không. Trong cách tả của Vũ Trọng Phụng, người ta thấy rõ là thực sự Mịch đã "hiến thân" cho Nghị Hách trước khi bị hiếp. Khi trả lời câu hỏi của Nghị Hách về giá gánh rạ bằng câu "Bẩm quan chả mấy tí, quan cho mấy xu cũng được ạ.", Mịch đã biến việc mua bán thành một chuyện xin xỏ, đã hoàn toàn đặt sự tin cậy vào lòng tốt của người đối diện và, quan trọng hơn, muốn đứng ở vị thế của Nghị Hách, muốn nhìn đồng tiền bằng cái nhìn của Nghị Hách. Chứ từ cái nhìn của một cô gái nhà quê mỗi ngày chỉ kiếm được có "sáu xu và hai bát gạo" thì "mấy xu" không phải, không thể là "chả mấy tí" được. Chính với cái ý muốn đồng nhất với Nghị Hách như vậy, Mịch đã "cúi mặt không đáp" khi Nghị Hách hỏi về chuyện chồng con. Ý thức tự vệ của Mịch yếu ớt đến độ khi Nghị Hách sấn sổ bôi dầu lên trán cô, cô cũng để yên dù cô, bằng trực giác của một cô gái 18 tuổi, đã thoáng thấy cái gì sẽ xảy ra tiếp theo khi "co ro khép đôi đùi lại, kéo cái váy xuống". Thực ra thì cô cũng không thực tâm bảo vệ đến cùng cái "thành luỹ" dưới chiếc váy ấy. Khi bị Nghị Hách "đè ra", cô cũng chỉ van nài chứ không hẳn kháng cự. Chỉ đến khi cô kêu "ái", tức khi "thành luỹ" đã bị phá vỡ, cô mới la làng. Đó chỉ là tiếng kêu cứu của ý thức danh dự muộn màng hơn là của ý chí bảo vệ trinh tiết.
Nói cách khác, trong cách tả của Vũ Trọng Phụng, Mịch là kẻ bị dụ dỗ hơn là bị lừa gạt, và đặc biệt, hơn là bị cưỡng hiếp. Cách miêu tả ấy làm mờ hẳn tính cách nạn nhân của cô. Mà quả thật, tấn thảm kịch của Mịch chủ yếu là thảm kịch xã hội: có thai và bị làng xóm dè bĩu. Riêng trên da thịt và trong tâm hồn của Mịch, ấn tượng còn lại rất phức tạp, buồn vui lẫn lộn:
Mịch chợt nhớ đến lúc từ con gái mà trở nên đàn bà, trên chiếc xe hơi. Cái lúc ấy thật là gớm ghiếc, thật là bẩn thỉu, thật là đau đớn, nhưng trong cơn đau đớn không phải là không có một thứ khoái lạc trong xác thịt nó làm cho đỡ thấy đau...
Chính những cảm giác "khoái lạc" ấy làm cho Mịch không thực lòng căm hận Nghị Hách. Ngay cả khi cô nằm trong bệnh viện, trước khi nảy ra ý nghĩ tự tử, nhớ lại việc Nghị Hách cưỡng dâm mình, cô cũng không thấy thù oán gì. Mà chỉ thẹn: "Mịch nghĩ đến lúc ấy thì mặt lại đỏ bừng lên, tự mình cũng đủ thẹn với mình." Và cảm giác khoái lạc ấy cứ còn lại hoài trong cô như một ấm ức:
Những cảm giác đê mê ở cuộc hãm hiếp còn sót lại trong trí Mịch những phút hồi ức băn khoăn của một dục vọng chưa được thoả mãn. Mịch đã phải tưởng tượng ra những cảnh dâm dục ghê gớm, hưởng với mọi kẻ qua đường. Trong những sự mơ màng càn rỡ ấy, mỗi một cái mặt đã nhìn thấy là một sức ám ảnh riêng, là một thế giới riêng, có những sự khiêu động không bao giờ giống nhau cả. Và lòng khao khát đến một điều thoả mãn bằng cách tưởng tượng ấy không những chẳng làm cho Mịch mãn nguyện, nhưng trái lại, còn khiến Mịch càng như điên cuồng.
Cách mô tả của Vũ Trọng Phụng làm cho người ta, đọc Giông tố, có thể căm ghét bọn trọc phú như Nghị Hách nhưng lại không thấy xót thương những kẻ bị hãm hiếp như Mịch. Nếu có căm ghét Nghị Hách, người ta cũng chỉ căm ghét y như một điển hình của tầng lớp giàu có, ích kỷ và độc ác chứ không căm ghét y như một kẻ dâm đãng. Mà quả thật, Nghị Hách hiếp Mịch có lẽ chủ yếu là vì thoả mãn ý thức tự hào về quyền lực của mình hơn là vì lòng hiếu dâm. Thử đọc lại đoạn Vũ Trọng Phụng tả cảnh Nghị Hách gặp Mịch:
Lão trố mắt nhìn... Cô ả gánh rạ hơi cúi nghiêng mặt để đưa mắt nhìn trộm. Ánh trăng tuy leo lét, song cũng đủ khiến cho hai con mắt rất tinh tường của nhà điền chủ nom thấy rõ hai cái má phinh phính, một cặp môi nhỏ và đầy, cái cằm tròn trĩnh và hơi lẹm trong cái vàng khăn mỏ quạ bằng láng thâm. Khi cô ả gánh rạ đi qua, nghĩa là cái mặt đã khuất sau đống rạ tròn, nhà điền chủ lại trông theo cái váy nâu cũn cỡn, do một đường lại khíu giữa, cho nó chẽn đến nửa đùi, một bộ đùi phốp pháp trắng nõn, trông rất đáng yêu, mặc lòng từ bụng đến bàn chân đều có một lớp bùn trắng, mỏng, khô đọng lại, đã nứt ra thành từng miếng nhỏ, sắp rơi xuống.
Nhà tư bản đứng trông cái bộ đùi thôn nữ ấy một cách tần ngần trong vài phút, đoạn, như định thần lại, thoăn thoắt bước theo mà nói bằng một giọng rất ân cần:
"Này chị gánh cái gánh lại chỗ ô tô kia, tôi mua một ít cho."
Thấy lời nói lạ tai ấy, chị nhà quê đứng lại, nửa tin, nửa ngờ.
Lão này nhanh nhẩu dùng đến cái giọng hách dịch:
"Xe nổ lốp, người ta phải mua rạ để nhồi vào bánh, mà có sẵn rạ lại không bán hay sao? A-lê mau lên gánh lại, quan lớn trả cho tiền một nửa gánh! Còn các bà già kia có muốn chờ thì cứ đi đủng đỉnh lại một tí, chị ấy đem lại chỗ xe kia thôi."
Nói xong lão khôn ngoan bước nhanh về chỗ cái xe...
Cần chú ý đến các đại từ Vũ Trọng Phụng dùng để gọi Nghị Hách: chúng cứ thay đổi từng chặp. Thoạt đầu, khi Nghị Hách mới "trố mắt" nhìn Mịch, y được gọi là "lão" hoặc "nhà điền chủ". Nhưng đến giờ phút quyết định nhất, khi y "tần ngần" nhìn từ phía sau cặp đùi phốp pháp và trắng nõn của Mịch, y biến thành "nhà tư bản". Cái nhìn của một "nhà tư bản" là cái nhìn của một người giàu có, có khả năng mua được mọi thứ mình muốn. Chính từ cái nhìn ấy, chỉ cần sau vài phút "tần ngần", Nghị Hách đã quyết định hiếp Mịch dù có lẽ bản năng sinh lý của y chưa kịp bị kích thích lắm. Đợi bị kích thích đến cực điểm mới hiếp dâm, cũng giống như đợi đói mới ăn, là phong cách của con nhà nghèo. Một người giàu có và đầy quyền lực như Nghị Hách thì có thể làm bất cứ điều gì khi cảm thấy thích, thậm chí, hơi thinh thích. Khi Nghị Hách lên xe và trả tiền gánh rạ cho Mịch, y lại được gọi là "nhà điền chủ" để đối lập với Mịch là một "chị nhà quê". Tương quan giữa Nghị Hách và Mịch lúc này không còn là tương quan giữa người đàn ông và một người đàn bà, mà chủ yếu là mối tương quan quyền lực giữa hai tầng lớp xã hội. Từ lúc ấy cho đến lúc Nghị Hách hiếp Mịch xong, y không còn là "lão" nữa, mà lúc nào cũng là "quan": "quan đóng cửa..." và "giọng quan vẫn ngọt ngào". Có thể nói không phải "lão" mà chính là "quan" đã hiếp dâm Mịch: đó là cuộc hiếp dâm của một giai cấp chứ không phải của một người đàn ông. Cũng có thể nói đó là một hiếp dâm không có thủ phạm, nếu hiểu thủ phạm là một cá nhân cụ thể.
Một cuộc hiếp dâm không có nạn nhân và cũng không có thủ phạm thì không còn là một cuộc hiếp dâm nữa.(st)
