Bốn mươi năm chờ đợi

Những chuyện hay nhất là những chuyện không kể to tiếng
– Ngạn ngữ Trung quốc


“Những người đàn bà tốt của Trung quốc”, là tên tác phẩm của tác gỉa Tân Hoan (Xinran) ghi lại những mảnh đời kì dị của phụ nữ Trung quốc.


Thời đại này, người ta hay nói, hoặc có gia đình mà không cảm xúc, hoặc có cảm xúc mà không có gia đình. Đời sống hiện tại, giới trẻ phải ưu tiên chuyện công ăn việc làm, lo nhà cửa lên trên chuyện hôn nhân. Thế hệ trước, từng sống trong chuyển biến chính trị lớn lao, lại lo hôn nhân trước nhất. Cả hai thế hệ, cùng lấy an sinh làm hàng đầu, cùng coi chuyện tình cảm gia đình là thứ yếu. Nhưng phụ nữ lại mong và đặt trước hết, là mái ấm gia đình phải xây đắp bằng tình cảm trước đã. Đó là điều trong rất nhiều chuyện tình của Trung quốc – những chuyện tình không đơm hoa kết trái bao giờ.
Năm 1994, cha tôi đi dự họp mặt cựu sinh viên kỷ niệm tám mươi ba năm thành lập Đại học Thanh Hoa – một trong những trường tốt nhất của Trung quốc. Về nhà, ông kể chuyện tái ngộ của đôi bạn cùng học, Giang Tĩnh và Cao Đạt, hai người yêu nhau từ thuở sinh viên. Sau khi tốt nghiệp, họ được phân công hai nơi khác nhau, để “đáp ứng nhu cầu Cách mạng”, rồi mất liên lạc hàng chục năm trong cơn ác mộng của Cách mạng Văn Hóa, cái thời mọi thông tin đều bị cấm ngặt.
Cô Giang Tĩnh, đã chờ và tìm bạn mình trong suốt bốn-mươi-lăm năm. Trong buổi họp mặt cựu sinh viên, bà được gặp lại, nhưng bà không ôm người yêu được, vì vợ ông ta đang đứng cạnh bên. Giang Tĩnh gượng cười, bắt tay lịch sự, nhưng trong lòng bà hẳn chóang váng, bởi bà ra về rất sớm.
Các bạn cũ chứng kiến cảnh tái ngộ éo le của họ đều chấn động, mắt ai cũng hoe đỏ vì họ biết mối tình nổi tiếng của hai người một thời cùng lớp cùng trường. Suốt bốn năm Đại học, Giang Tĩnh và Cao Đạt yêu nhau sâu đậm. Họ đều nhớ chuyện Cao Đạt kiếm bằng được chiếc kẹo gắn trên mũi người tuyết của Giang Tĩnh trong một đêm bão tuyết ở Bắc Kinh, chuyện Giang Tĩnh bỏ ngủ suốt mười đêm để chăm sóc Cao Đạt lúc bị sưng phổi.
Tôi hỏi cha tôi bà Giang lập gia đình chưa. Ông bảo bà không lấy ai, chỉ có đợi và đợi. Bạn học bảo bà thật ngốc, sao cứ đắm đuối với qúa khứ: Còn hi vọng gì khi phải trải qua cái thời điên cuồng của Cách mạng Văn Hóa? Trước những phê phán của họ, bà chỉ mỉm cười và yên lặng. Tôi bảo cha là bà trong trắng như bông huệ nước, chính bà là bông hoa nở trên vũng bùn. Nghe chuyện , mẹ tôi chen vào bảo, bông huệ nước chóng tàn hơn bất cứ lòai hoa nào, một khi bị ngắt. Tôi rất muốn biết Giang Tĩnh có bị tàn héo hay chưa.
Tôi tìm ra được địa chỉ cơ quan của bà trong sổ lưu niệm của cha tôi, nhưng không có địa chỉ nhà riêng và số điện thọai. Cơ quan bà là cơ xưởng chế tạo của quân đội, sâu trong núi, điều kiện sống giới hạn, giao thông khó khăn. Tôi gọi điện vào xưởng, nhưng họ bảo Giang Tĩnh đi Bắc Kinh chưa về. Họ còn muốn biết bà đã xong buổi họp mặt chưa. Tôi đề nghị nên cho người tìm bà. Cơ quan bà lại gọi cho tôi, bảo bà có gọi vào xin nghỉ gia hạn, nhưng không thấy liên lạc gì nữa. Tôi cho rằng có thể bà kiếm cách gập lại Cao Đạt, nhưng khi tôi liên lạc được với ông ở một cơ xưởng quân đội tại Giang Tây, ông còn tuyệt vọng hỏi lại,”Chuyện gì xảy ra thế? Bà ấy ở đâu?”
Chúng tôi cực kỳ băn khoăn, nhưng không biết làm gì. Bà đã mất tich đâu đó trên đất Trung quốc.

Tối nọ, tôi nghe một thính gỉa gọi điện vào đài, tự giới thiệu là nhân viên tiếp tân của một khách sạn cạnh hồ Đại Hồ, thuộc Ngộ Đúc, cô nói có khách trọ rất lạ, một phụ nữ lớn tuổi, không những không hề ra khỏi buồng, còn không cho nhân viên phục vụ vào quét dọn. Ban quản lý biết khách còn sống, vì bà còn trả lời điện thọai. Cô thính gỉa lo lắng, hỏi tôi có cách gì giải quyết chuyện lạ lùng này không.
Sau buổi phát thanh, tôi gọi lại khách sạn, bảo họ chuyển đường giây nói của tôi tới bà khách ẩn dật. Bà nghe máy ngay, nhưng có vẻ như không muốn nói nhiều. Bà hỏi tôi làm sao mà tôi kiếm ra bà. Khi nghe tôi nói là nhân viên khách sạn lo lắng cho bà, bà nhờ tôi nói lời cám ơn đến họ. Tôi kinh ngạc khi thấy bà nhờ một người ở rõ xa chuyển lời cám ơn đến nguời ngay sát cạnh mình. Kinh nghiệm cho biết, người lảng tránh tiếp xúc là người đã mất niềm tin vào cuộc đời. Bà còn nói là chưa từng nghe chương trình phát thanh của tôi, và cũng không có ý muốn nghe.
Cuộc tiếp xúc của chúng tôi chỉ ngắn ngủi có thế, nhưng tôi nài nỉ được liên lạc với bà sau mỗi buổi phát thanh, cho rằng đó là cách duy trì mối liên hệ duy nhất của bà với cuộc sống. Sau vài lần đàm thọai, có tín hiệu chấp nhận tôi qua giọng nói của bà. Có lần bà còn hỏi về đời sống của tôi, chứ không còn chỉ trả lời cụt lủn những câu hỏi của tôi như trước.
Hai tuần sau, bà không trả lời chuông điện thọai của tôi nữa. Hỏang hốt, tôi gọi ngay cho ban quản lý, yêu cầu họ lại gõ cửa phòng bà. Rồi tôi nhẹ cả người khi họ bảo là bà còn lên tiếng. Tôi vẫn tiếp tục gọi cho bà, dù bà không nghe máy.

Thế rồi dịp may đưa đến, tôi được cử đi Ngộ Đức làm phóng sự về những người cảnh sát giao thông ở đó. Nhân dịp này thăm người đàn bà muốn xa lánh cuộc đời.
Tôi đến nơi lúc 4 giờ sáng, gặp cô tiếp tân mắt nhắm mắt mở, lừ đà lừ đừ. Khi cô đưa tôi đến phòng, tôi hỏi cô có biết gì về người khách khác thường trọ ở đây không.
“Em có nghe người ta nói có một bà ở Cao ốc 4 hơi là lạ. Bà ở đó có lẽ vài tuần rồi, em không rõ lắm. Mai sẽ có cuộc họp ban điều hành, đổi ca, em sẽ hỏi thêm cho cô.”
“Cám ơn cô, chắc tôi làm phiền cô”
“Không sao. Cô mới là người nói chuyện cho bao người nghe, nhưng đã mấy ai có dịp cám ơn cô?” Cô ta trả lời.
Người Trung quốc có câu, “Tay đàn ông, miệng đàn bà là hai thứ đáng sợ trên đời”, nhưng nay thì tôi được nghe những câu nói dễ thương từ miệng cô gái này.
Khi tôi đang thay áo quần trong buồng, chuông điện thọai reo.
“Chào cô…Cô Tân Hoan? Tôi trực tổng đài. Xin lỗi làm phiền, nhưng tôi nghe lcô muốn biết về một người khách đặc biệt ở đây. Bà ta có gọi cho tôi, ngay sau buổi phát thanh tối nay của cô, bà còn hỏi tôi có thích nghe chương trình của cô không. Tôi bảo có, rồi hỏi bà ấy có cần gì không, nhưng bà ta gác máy. Bây giờ, tôi có thể nhìn thấy bà từ chỗ tôi đang ngồi. Tôi trực đêm, hay nhìn thấy bà ấy thường ngồi cạnh cửa sổ, nhìn ra hồ suốt đêm. Chắc bà ấy chỉ ngủ ban ngày?...”
“Xin lỗi, ông cho biết có nhìn thấy bà ngay lúc này không? Bà có còn đang ngắm hồ không?”
“À…Để tôi xem. Có, bà ta đó…Tôi thấy rõ lắm…Hình như không bao giờ bà kéo rèm che cửa sổ.”

Chào anh ta xong, tôi vận y phục, muốn đi lập tức gặp bà , không muốn mất thời gian quý báu.
Đứng trước cửa phòng bà, tôi như hụt hẫng, run lập cập vài phút trước khi tôi gõ cửa, lên tiếng :
”Dạ, tôi tên Tân Hoan.Tôi đã từng được nói chuyện với bà qua điện thọai. Xin bà mở cửa cho.”
Không có tiếng trả lời, cửa vẫn im ỉm. Tôi không gõ thêm, không lên tiếng nữa, biết chắc bà đã nghe rõ tôi trong không gian tịch mịch sáng sớm. Tôi đóan bà đang đứng sau cánh cửa, chúng tôi đều cảm thấy nhau. Khỏang mười phút sau, bà lên tiếng:
”Tân Hoan, cô còn đó không?”
“Thưa còn. Tôi vẫn đợi bà mở cửa.”
Tôi trả lời, nhẹ nhàng nhưng rành rẽ.
Cửa mở khẽ , một người đàn bà buồn bã, mệt mỏi nhường lối cho tôi vào. Căn buồng gọn ghẽ, nhỏ bé, chỉ có túi đựng đồ du-lịch trong góc tường là chứng cớ cho biết căn buồng có người ở. Tôi nhẹ cả người khi thấy cái túi đựng mì khô – thế là bà không nhịn đói.
Tôi ngồi xuống cạnh bà, nhưng giữ im lặng, bất cứ lời nói nào cũng đưa đến hậu qủa ngược lại. Tôi sẽ đợi cho bà cất tiếng, nhưng cho đến khi ấy, tôi muốn tạo một không khí thân cận. Chúng tôi ngồi cạnh nhau lặng yên, cùng nghe tiếng nước hồ dập dìu vào bờ, và ý nghĩ tôi lan man trên mặt nước, hay quanh bờ hồ.
Hồ Đại hồ là cái hồ nước ngọt lớn thứ ba ở Trung quốc, nằm khỏang giữa mạn nam Giang Tô, bắc Chiết Giang. Đó là cảnh đẹp nổi tiềng thuộc châu thổ sông Dương Tử. Vòng quanh hồ là những hoa viên, đầy ao và suối. Đại Hồ còn nổi tiếng vì sản xuất trà Bạch Lỗi Xuân. Truyền kỳ, có một cô gái rất đẹp tên Bạch Lỗi tưới một cây con bằng máu của mình, cây mọc ra lá, cô đem lá nấu thành trà cho người yêu cô bị bệnh uống. Cô nấu trà ngày này qua ngày khác, cho đến khi người cô yêu khỏi bệnh, cũng là lúc cô kiệt lực mà qua đời.
Tôi mường tượng những chuyện tình bi thương theo nhịp tiếng dào dạt của nước hồ, trong lúc vẫn im lặng ngồi cạnh bà.
Điện thọai reo phá vỡ sự yên lặng giữa chúng tôi. Người ta gọi tôi. Bảy giờ thiếu mười lăm phút sáng, bác tài muốn tôi sẵn sàng đi Ngộ Đức làm việc với Cảnh sát Giao thông, tôi có cái hẹn với họ lúc 8 giờ 30.
Tôi nắm tay bà từ biệt, nhưng không nói nhiều, chỉ bảo,”Xin bà, giúp cháu, bà chịu khó ăn thêm một chút. Xin bà nghỉ”.
Đêm cuối, tôi cho bà biết tôi sắp phải đi, nhưng sẽ liên hệ với bà bằng điện thọai. Bà không nói gì, hơi mỉm cười, cầm tay tôi. Rồi bà đưa cho tôi một tấm ảnh đã cũ, xé làm đôi. Người còn lại trong ảnh có vẻ như một nữ sinh viên của thập niên 1940. Cô sinh viên trong ảnh đầy sinh lực, đầy tuổi trẻ và hạnh phúc. Mặt sau tấm ảnh, ghi vài chữ đã mờ,”Nước không thể…” Một dòng chữ khác, đậm hơn, viết:”Nữ như nước, nam như núi”. Tôi đóan hình người bị xé, là người đã gây ra đau khổ cho bà.
Tôi rời khách sạn Đại Hồ, nhưng tâm hồn tôi ở lại.
Trở lại Nam Kinh, tôi ghé ngay nhà cha mẹ tôi để biếu đặc sản phương xa – đồ gốm, sườn nướng. Đã khuya tôi mới đến nhà, cha mẹ tôi đã ngủ cả. Tôi vào buồng trống để ngủ, định sẽ gặp cha mẹ sáng mai. Mẹ tôi nói vọng từ buồng trong,”Mọi sự được chứ?” Tôi cũng nghe tiếng ngáy của bố tôi. Thế là mọi đìều ổn rồi.
Sáng sớm hôm sau, bố tôi hay dậy sớm, đánh thức tôi bằng một tràng hắt hơi. Sáng nào ông cũng hắt hơi như thế, có lần tôi đếm được ông hắt hơi hai mươi bốn lần. Lần này ông còn nói tướng lên, “Dậy! Dậy! Mau! Khẩn cấp!”
“Có gì thế? Sao vậy?” Vì căn hộ về hưu của cha mẹ tôi vẫn yên tĩnh xưa nay.
Cha tôi đứng trước cửa buồng tôi, tay cầm tấm ảnh đã xé, tấm ảnh tôi để trên bàn ngòai tối qua. Ông nói giọng đầy kích thích,” Con lấy cái này ở đâu? Chính là người bố nói đấy.”
“Người nào, hả bố?”
“Đây là Giang Tĩnh, bạn học với bố. Đây là người chờ đợi suốt 45 năm cho mối tình của mình.” Cha tôi đầy vẻ chán chường khi thấy tôi cứ tỉnh queo.
“Thật không bố? Bố có chắc là đúng người không? Đã 45 năm trước, nay chỉ là cái hình qúa cũ.” Tôi không chắc mắt cha tôi còn tinh như xưa.
“Bố không nhầm đâu. Cô này là hoa khôi trong trường mà – con trai theo cô cả đống.”
“Trong đó có bố không?”
“Suuỵyt! Nói khẽ chứ, mẹ cô nghe được lại lắm chuyện. Nói cho ngay, hồi đó bố cũng để ý Giang Tĩnh, nhưng bố không trong nhóm ái mộ”
“Không trong nhóm! Không thể thế được! Bố vẫn nói ngày xưa bố bảnh lắm mà.” Tôi vừa đùa với bố vừa chuẩn bị vật dụng để đi làm.
“Đi đâu mà sớm thế con?”
“Con phải đi Ngộ Đức ngay. Con mất công kiếm Giang Tĩnh bao lâu, thế mà nay tình cờ lại ra.
Bố tôi buồn buồn,
”Bố mà biết thế này, bố không đánh thức con sớm làm gì.”
Tôi hụt chuyến xe lửa đi Ngộ Đức, phải chờ chuyến chiều, đầu óc quay cuồng những băn khoăn về Giang Tĩnh. Thời gian chậm như rùa bò.
Rồi đúng lúc giờ phát thanh hàng ngày của tôi khởi đầu, tôi đến lại khách sạn cạnh Đại Hồ. Cô tiếp viên ngạc nhiên,tròn xoe mắt, ”Ra cô chưa về ư?”
“Chưa, vẫn còn đây.” Tôi trả lời qua quýt, không muốn giải thích lòng vòng.
Tôi đến, đứng trước phóng số 4209, những câu hỏi trong đầu bỗng quên sạch. Hai lần tôi giơ tay gõ của, lại hai lần hạ tay xuống.(còn tiếp)

Những con người có tấm lòng sắt son thật đáng quí, nhưng ... cũng thật đáng thương !
Ôi, giá trị cuộc đời cũng vì thế mà có chăng ?.

“Bà Giang Tĩnh, cháu là Tân Hoan đây.” Tôi lên tiếng, nhưng muốn bật khóc: Tôi đã từng ngồi với bà nhiều đêm, không biết gì hết. Nay tôi mường tượng cảnh bà ngồi một mình trong im lặng suốt 45 năm, ngực tôi muốn nghẹn thở.
Trước khi tôi kịp trấn tĩnh, cửa mở.
Bà đứng trước mặt tôi, hỏi,”Cô chưa về ư? Sao cô biết tên tôi?”
Tôi cầm tay, dắt bà lại gần cửa sổ, chúng tôi lại ngồi cạnh nhau. Nhưng lần này tôi không muốn im lặng nữa. Tôi nhẹ nhàng thuật bà nghe những điều tôi biết về bà, do bố tôi kể lại. Giang Tĩnh khóc, mặc cho nước mắt chảy. Tôi nghẹn họng với bao nhiêu thắc mắc chất chứa, rồi chỉ nói lên được mỗi một câu,”Bà đang nghĩ về Cao Đạt, phải không?” Tới đây, bà ngất đi.
Khiếp hãi, tôi gọi điện cho khách sạn, nhờ họ gọi xe cứu thương khẩn cấp.
Tôi đi cùng Giang Tĩnh đến bệnh viện quân đội. Ban cấp cứu không cho tôi vào cùng buồng khám bệnh với bà, tôi chỉ còn cách đứng ngòai nhìn bà qua cái cửa kính con. Bà nằm im lìm trên giường trong căn buồng trắng tóat, càng làm tôi hồi hộp, lo sợ. Tôi chỉ còn biết vừa khóc vừa gọi thầm,”Bà Giang Tĩnh, Tỉnh dậy đi! Dậy đi!”
Đầu óc tôi quay cuồngvới những ý nghĩ lộn xộn, rồi tôi thiếp vào giấc ngủ. Tôi mơ thấy những người đàn bà kêu khóc, vật vã, rồi tỉnh dậy mà chẳng thấy khỏe khoắn chút nào.
Ngày kế, tôi thăm Giang Tĩnh bốn năm lần, nhưng lần nào bà cũng cứ thiêm thiếp. Y sĩ giảng cho tôi biết, rằng bà sẽ phải ngủ vài ngày nữa là ít, vì bệnh nhân đã kiệt lực rồi.
Một chiều tối, vào ngày thứ năm, rốt cuộc Giang Tĩnh tỉnh lại. Bà tỏ vẻ ngỡ ngàng không hiểu mình đang ở đâu, bà cố mở miệng nói. Tôi đặt một ngón tay lên môi bà, nhỏ nhẹ giải thích cho bà đầu đuôi. Bà nghe, vừa nắm tay tôi ra ý cảm ơn, rồi câu đầu tiên bà nói, là ”Cha cô có khỏe không?”
Cái đập nước ngăn chúng tôi đã đổ, rồi chuyện đời Giang Tĩnh tuôn trào trong lúc bà nằm tựa gối trên cái giường bệnh viện trắng tóat. Bà thuật cho tôi chuyện đời bà.
Năm 1946, Giang Tĩnh trúng tuyển vào Đại Học Thanh Hoa. Ngày đầu tựu trường, cũng là ngày đầu cô Giang Tĩnh nhìn thấy Cao Đạt. Giữa đám sinh viên, anh đã có cái gì khác những sinh viên khác, không phải vì bảnh bao hay lộ ra tài ba gì. Anh chỉ lẳng lặng giúp các sinh viên mới thu xếp hành lý, trông như một người lao công đang làm việc. Giang Tĩnh và Cao Đạt được xếp cùng lớp, trong lớp đã có nhiều nam sinh viên bị vẻ tươi mát cùng vẻ đẹp của cô thu hút. Không giống họ, Cao Đạt chỉ ngồi yên lặng trong một góc lớp hay ngồi sâu trong khuôn viên trường để đọc sách. Ngòai việc anh ta là một mọt sách, Giang Tĩnh chả để ý gì đến anh.
Giang Tĩnh là cô gái sống động, hay nghĩ ra những sinh họat cho cả lớp tham gia. Một ngày mùa đông, tuyết đổ đầy trời, sinh viên ra đường cùng nhau đắp tuyết làm một hình nộm. Giang Tĩnh đề nghị làm hai người tuyết, lấy kẹo cong dính trên mũi. Với hai đám sinh viên nam nữ, họ đố nhau bịt mát mà hôn người tuyết. Ai hên thì trúng kẹo mà ăn, ai xui thì phải ăn tuyết.
Ngày hôm sau, tuyết đổ nhiều hơn, trải thành thảm tuyết dầy trên đất, đa số sinh viên đều nằm ỳ ở cư xá. Thế rồi, trong khỏang nửa phiên học lớp tối, dưới ánh đèn mờ từ hành lang, một người đàn ông phủ đầy tuyết bước vào. Anh đến trước Giang Tĩnh, khó khăn mới lôi ra trong túi anh hai chiếc kẹo cong. Tay anh lẫn kẹo đềo đông cứng. Chưa ai kịp nhìn ra anh là ai, anh đã quay đi, khỏi lớp học. Cô Giang Tĩnh dù kinh ngạc cũng nhận ra đó là Cao Đạt. Ngày hôm sau, các bạn có bàn tán xôn xao chuyện chơi trò người tuyết, cô chỉ đứng lặng yên, nhìn đôi kẹo cong trong tay mình, rồi nhìn ra trời tuyết bên ngòai, tưởng tượng Cao Đạt đã đi trong tuyết như thế nào.
Lần đầu trong đời cô cảm được sự chắc nịch của nam giới cùng sức mạnh của họ; cô cảm như mình là một nữ nhân vật chính trong sách truyện, làm đó cô thao thức suốt đêm.
Giang Tĩnh chú ý anh nhiều hơn. Bản tính lầm lỳ của anh làm cô cứ hết dự đóan này đến dự đóan kia, làm đầu cô cứ rối beng. Ngòai chuyện anh đem kẹo cho, anh ta vẫn thờ ơ với cô, không giống như các nam sinh khác đang theo đuổi cô. Cô bắt đầu hi vọng được anh chú ý, phải tìm cớ để gợi chuyện với anh. Bao giờ cũng thế, anh trả lời lấy có, rất thụ động, không tỏ chút gì hào hứng cả, cả cử chỉ lẫn lời nói. Thế mà thay vì làm cô dãn ra, anh lại làm cô càng hi vọng.
Ngay lúc kỳ thi cuối khóa, Cao Đạt vắng mặt trong lớp hai ngày liên tiếp; bạn cùng phòng nói anh ta cứ ngủ. Giang Tĩnh không tin anh ngủ lắm thế, nhưng cô không được phép vào cư xá nam sinh vì luật thời ấy rất nghiêm, phân chia ranh giới nam nữ trong trường. Đến ngày thứ ba, rồi cô lẻn khỏi lớp trong khi ai nấy đang chăm chú làm bài, cô vào tận buồng Cao Đạt. Khẽ mở cửa, cô thấy Cao Đạt ngủ li bì. Mặt anh đỏ bừng. Khi cô cầm tay anh đặt vào mền, tay anh nóng hừng hực. Dù thời ấy nghiêm cấm tiếp xúc da thịt nam nữ nếu chưa là vợ chồng, cô vẫn sờ trán, sờ mặt Cao Đạt. Đúng là sốt. Giang Tĩnh to tiếng gọi tên anh, nhưng anh vẫn ngủ.
Giang Tĩnh chạy ngược về lớp, la to cho mọi người biết chuyện nguy kịch. Ai nấy chạy tứ tán, người kiếm thày, người kiếm y sĩ. Rồi một y sĩ đến, bảo bệnh tình Cao Đạt may mà biết kịp thời: Chỉ cần thêm nửa ngày nữa, không chữa chạy sẽ chết vì chứng sưng phổi. Thời ấy, không có bệnh viện trong khuôn viên Đại Học Thanh Hoa. Y sĩ kê toa cho Cao Đạt mươi mười lăm thang thuốc Bắc, bảo rằng phải có thân nhân người bệnh túc trực sắc thuốc, săn sóc đắp băng lạnh, lau khăn gỉảm nhiệt bằng nước đá cho anh liên tục, mới mong khỏi bệnh.
Cao Đạt không hề nói anh có thân nhân, bạn bè nào ở Bắc Bình. Ngay lúc đó, Giang Tĩnh bước lên, nói ”Tôi xin nhận chăm sóc anh ấy. Cao Đạt là hôn phu của tôi.”
Ông Khoa trưởng chuyên nghành là người nhân đức. Ông dàn xếp cho các nam sinh rời phòng khác, lấy chỗ cho Cao Đạt tĩnh dưỡng và Giang Tĩnh được phép chăm sóc Cao Đạt. Nhưng cô vẫn bị nghiêm cấm chuyện ngủ lại trong phòng nam sinh.
Trên mười ngày đêm, Giang Tĩnh liên tục đắp khăn lạnh lên trán Cao Đạt, rửa ráy và cho anh ăn, sắc thuốc cho anh uống. Ánh sáng tỏ lên trong đêm tại buồng người bệnh, mùi đắng của thuốc Bắc tỏa ra ngòai hành lang lẫn với tiếng hát nhỏ của Giang Tĩnh. Cô hát những bài ca miền nam của quê anh, cho rằng làm anh vui mà sớm lại sức. Các bạn học, đặc biệt nam sinh, chỉ biết thở dài trước sự tận tụy của Giang Tĩnh khi chăm sóc Cao Đạt.
Với sự cần cù của Giang Tĩnh, Cao Đạt khỏe dần. Y sĩ cùng phải bảo, Cao Đạt thóat được hàm răng sắc của tử thần.
Tình yêu họ thế là rắn chắc hơn nữa – hết còn ai ghen tị gì sau khi biết những hi sinh mà họ cho nhau. Thế mà vẫn có người xầm xì, là cặp Giang Tĩnh-Cao Đạt không xứng, khác gì đem hoa đẹp đem đi cắm trên bãi phân trâu.
Bốn năm sau đó tại Đại Học, Giang Tĩnh và Cao Đạt nâng đỡ nhau cả trong học vấn lẫn đời sống. Một ngày qua, là một ngày chứng tỏ thêm sự thắm thiết của họ - mối tình đầu của cả đôi, không nao núng bất cứ lý do nào.
Cả hai đều tốt nghiệp Kỹ sư cơ khí, và với Đất Mẹ mới thành hình, còn non nớt, rất cần những kiến thức của họ về kỹ thuật quốc phòng. Giang Tĩnh được phân phối đến một căn cứ quân sự miền Tây-Bắc, còn Cao Đạt thì tới nhiệm sở là một căn cứ quân sự ở Mãn châu. Trước khi xa nhau, họ hẹn nhau nhất định sẽ có cuộc đòan tụ trong khuôn viên Đại Học Thanh Hoa, để có dịp cho nhau nghe thành tích của cá nhân mình với Cách mạng, rồi sẽ đến trung tâm Bắc Kinh cùng ăn kẹo cong cắm mũi người tuyết năm nào. Rồi họ sẽ ký hôn thú với thị thực của Đảng, sẽ du hành đến quê nhà Cao Đạt ở hồ Đại Hồ, nam Trung quốc, họ sẽ lập gia đình ở đó. Thỏa thuận này khắc sâu trong tâm hồn Giang Tĩnh.

Ngược với mọi mong đợi, họ bị trói chặt trong nhiệm vụ quân đội năm sau đó, lúc cuộc chiến tranh Triều Tiên nổ bùng. Năm thứ ba xa nhau, Giang Tĩnh bị thuyên chuyển tạm thời đến trung tâm bình nguyên Trung quốc, nội bất xuất ngọai bất nhập. Năm thứ tư, Cao Đạt đổi đến một căn cứ không quân miền Đông Trung quốc. Địa chỉ thư từ của họ chứng minh họ là những người cốt lõi của sự cấp thiết cho tân Trung quốc đối với những nhu cầu quân sự mới.
Sự miễn cưỡng của họ khi phải xa nhau tỏ đầy ra trong hộp kỷ niệm thư từ của nhau, đồng thời cũng chứng tỏ khó khăn gia tăng cùng tột cho việc tái hợp. “Bổn phận với Đảng” đủ làm cho không biết bao dự định tan nát, lại còn ngăn trở mọi thông tin của họ nữa. Cuối thập niên ‘50, Giang Tĩnh bị điều tra về gốc gác xuất thân của gia đình, kết qủa cô bị cho vào trại nông-cải, để “cải tạo” ở một vùng nông thôn Sơn Tây. Lúc đó là lúc tầm quan trọng của nhu cầu quốc phòng xuống hàng thứ yếu, và tầm quan trọng của đấu tranh giai cấp đưa lên trên cùng. Cô mất hết tự do cá nhân, không được liên hệ với ai, cũng như không đi đâu được. Cô gần như mất trí vì thương nhớ Cao Đạt, nhưng những nông dân có nhiệm vụ quản thúc cô từ chối gíup cô. Họ không dám cữơng lệnh Mao chủ tịch nếu như họ thả Giang Tĩnh đi: Cô có thể là gián điệp, có thể sẽ tiếp xúc vơi bọn phản-cách mạng. Sau rồi cũng có đề nghị, hay là cô lấy một nông dân làm chồng, sẽ đổi được thành phần xã hội với căn cước cá nhân mới. Yêu thương Cao Đạt sâu sắc, cô không chịu.
Giang Tĩnh sống chín năm trong một ngôi làng ở Sơn Tây. Nơi bờ suối là nơi dân làng sinh họat tán gẫu, cũng là nơi nghe ngóng thông tin bên ngòai. Giang Tĩnh coi dòng suối như phương tiện duy nhất cho cô nói chuyện được với Cao Đạt. Hầu như hàng đêm, cô ngồi bên suối, im lìm chuyển những ý nghĩ của cô gửi đến Cao Đạt, tưởng tượng dòng nứơc đem tình thương cô đến với anh. Nhưng dòng suối không đem về cho cô tin tức người cô mong.
Nhiều năm sau, dân làng dần quên cô, cô đã trở thành nông dân y như họ. Chỉ có một đặc điểm nơi cô còn sót lại, là một mình cô với ngần ấy tuổi là chưa có chồng.
Cuối thập niên 1960, một nhân viên chính quyền về làng, trao cho Giang Tĩnh lệnh thu xếp ra đi. Lệnh là “nắm lấy cách mạng mà nỗ lực sản xuất”. Phong trào Bài-Xôviết bắt đầu.
Ngay khi về đơn vị, Giang Tĩnh phải chứng tỏ được hai điều. Một là, khả năng cô không thay đổi gì cả. Những năm lao tác làm cô gìa đi. Bạn đồng sự khó khăn lắm mới nhận ra cô, cũng như không tin cô còn có thể làm việc như cũ. Họ cho cô những bài tập khảo sát khả năng. Sau một tuần, họ phải chịu là trí thức xuất sắc cũ của cô không hề bị mất.
Hai là, điều này quan trọng với cô hơn cả, là cô tìm được dấu tích Cao Đạt. Bạn đồng sự, đồng học ai nấy xúc động chuyện của cô, đều tình nguyện chia nhau tìm tông tích Cao Đạt. Ba tháng sau, họ cho biết anh bị khép tội “phản động” cùng “nghi can họat động cho Quốc Dân đảng”. Họ cũng tìm được những nhà tù anh phải trải qua, nhưng chỉ có thế, còn không biết anh ở đâu bây giờ. Giang Tĩnh cũng tuyệt vọng, nhưng không chịu thua hòan tòan: Một khi không có tin chính thức khai tử anh, cô vẫn sẽ hi vọng. Đó, là điều làm cô sống.
Trong những năm của Cách mạng Văn hóa, cô may mắn hơn nhiều đồng nghiệp. Cô được thượng cấp ngầm bảo vệ vì tài năng trí tuệ của cô, họ dấu cô một chỗ khỏi thanh tra của Hồng Vệ binh nhiều lần. Cô trả ơn cho ban lãnh đạo đã chịu hiểm nguy để cứu cô, bằng cách đóng góp nhiều công trình khoa học cho họ.
Giang Tĩnh không ngừng truy tìm Cao Đạt. Cô đi từng làng, từng tỉnh mà anh đã đi qua, ngay cả đến hồ Đại Hồ, nơi họ đã nhắc tới xưa kia. Cô đến đó hai lần. Nhưng không tăm hơi gì.
Trong những năm 1980, sau thời kỳ Cải Cách Đổi Mới, người dân như tỉnh dậy sau cơn ác mộng chính trị và xã hội, đều muốn chỉnh đốn những ngược ngạo trước kia. Giang Tĩnh cũng là một trong vô số người tìm tung tích bà con thân nhân mất tích, qua điện thọai, thư từ, điều tra cá nhân. Lòng nhiệt thành của Giang Tĩnh lại bị coi là thứ yếu: Sau bao nhiêu cay đắng, tan tác, đối với họ, chuyện Cao Đạt thì là chuyện tình của cô, không phải chuyện tình của họ. Cách Mạng Văn Hóa đếm không xuể những nạn nhân tình cảm, rồi người ta thấy, chuyện ưu tiên cho những thiết thực trước mắt quan trọng hơn bất cứ chuyện tình cảm, dù xúc động thế nào đi nữa.
Khi Giang Tĩnh nhận bản danh sách những người sẽ tham dự buổi Kỷ niệm thành lập Đại Học Thanh Hoa năm 1994, bà truy cứu kỹ càng tên Cao Đạt, nhưng không tìm ra. Khi bà đi Bắc Kinh dự hội, bà đem theo hàng chục tờ in xin giúp truy tìm người thất tung, đẻ cho các cụu sinh viên giúp đỡ.
Ngày đầu tiên của lễ hội, thành viên đổ về khắp mọi nơi của Trung quốc, tụ hội trong khuôn viên Thanh Hoa. Bạn học trẻ mừng rỡ: Họ khen nhau trông không khác xưa mấy. Thế hệ gìa hơn hơi ngập ngừng, đa số bọn họ, phải đợi cho đến khi vào buồng được sắp xếp sẵn cho đồng khóa, lúc ấy may ra họ mới nhận ra nhau.
Không ai nhìn ra được Giang Tĩnh trong lúc náo nhiệt, bà cũng không nhận ra được ai. Nhân viên trực ban của Đại học đưa bà đến căn phòng dành riêng cho sinh viên cùng khóa của bà. Ngay khi ngồi xuống, Giang Tĩnh nhìn lập tức vào tấm lưng của người đàn ông ngồi trước, người đàn ông mà dù chỉ thấy tấm lưng bà cũng không bao giờ nhầm lẫn được, sau bao nhọc nhằn, gian khổ - Cao Đạt. Giang Tĩnh chấn động; bà bắt đầu run rẩy, tim đập dồn dập rồi bà bất tỉnh. Nhân viên trong ban tổ chức xuất hiện, đỡ bà dậy, lo lắng, không hiểu chuyện gì, “Hay là bà bị lên cơn đau tim?” Bà không nói được – chỉ khóat tay ra hiệu là bà không sao cả, rồi chỉ tay về phía Cao Đạt.
Bà đứng dậy, cố bứơc đi đến chỗ Cao Đạt, tim bà nặng trĩu nên bước đi rất chậm. Ngay khi bà sắp lên tiếng, bà nghe ông đang giới thiệu,”Đây là vợ tôi, Lâm Chân, đây là con gái lớn, Niệm Hoa, cháu gái thứ hai, Niệm Giang, cháu gái út, Niệm Tịnh. Vâng, vâng, chúng tôi mới tới…”
Giang Tĩnh tê liệt tòan thân.
Cao Đạt quay lại đúng lúc ấy, ông run rẩy lập tức khi nhìn thấy Giang Tĩnh. Ông há hốc. Bà vợ ông lo lắng hỏi, “Sao thế.” Ông run rẩy,”Đây…đây…là Giang Tĩnh.”
“Giang Tĩnh? Lẽ nào…” Hẳn là bà đã từng nghe tên này.
Ba người cao niên cạnh nhau cùng chấn động, cùng im lặng, cùng không biết phải làm gì. Vợ Cao Đạt ứa nước mắt nói với Giang Tĩnh, là bà chỉ lấy ông sau khi ông nghe tin Giang Tĩnh đã qua đời. Rồi bà nhóm dậy bước đi, cho Giang Tĩnh và Cao Đạt ngồi lại với nhau, nhưng Giang Tĩnh ngăn lại.
“Xin đừng…Xin đừng đi. Thời ấy chúng tôi còn trẻ, đấy là chuyện ngày xưa, còn bà đang có cả gia đình thời nay; Tôi được biết Cao Đạt hạnh phúc thì tôi càng đỡ một mối lo: Xin đừng làm gì động chạm đến gia đình này.”
Giang Tĩnh không biết có nói thật lòng không, nhưng rõ là bà thành thực.
Khi cô gái út của Cao Đạt biết Giang Tĩnh là ai, cô nói,” Tên đầu tụi con gồm 3 chữ,”Niệm Giang Tĩnh”(Nhớ Giang Tĩnh) Ba mẹ con giảng là, tên chúng con đặt ra để nhớ về bà. Cách Mạng Văn Hóa làm đời người xáo trộn cả. Bà cũng đã thấy như thế, con xin bà tha thứ cho cha mẹ con.”
Giang Tĩnh bỗng nhiên thấy bình an, đủ sức đứng lên, nắm tay vợ Cao Đạt, nói,” Cám ơn bà nhớ tôi, cám ơn bà cho ông ấy một gia đình hạnh phúc. Từ nay trở đi, tôi hạnh phúc hơn, vì tôi đỡ một mối lo. Nào, ta cùng đi tham dự liên hoan với nhau nào.”
Ai nấy đi theo Giang Tĩnh đến Khách Sảnh. Sau khi an vị, Giang Tĩnh lặng lẽ lẻn ra về khách sạn của bà, rồi ở đó bà đốt những tờ in tìm người, và cùng lúc những tờ giấy rã thành than, cũng là lúc niềm hi vọng và ý muốn duy trì đời sống nơi bà tan rã.
Vài ngày sau, bà gọi điện về nhiệm sở yêu cầu gia hạn nghỉ. Họ cho biết có một điện tín của ai đó tên Cao Tiến gửi bà, nói “khẩn”. Đó là lúc Giang Tĩnh hiểu ra, là vì Cao Đạt đổi tên, nên bấy lâu không tìm được.
Giang Tĩnh đáp xe lửa đi Đại Hồ, tính mua nhà khu đó, như dự tính của bà cùng Cao Đạt ngày xưa. Bà thấy không đủ tiền cũng như sức nữa, nên đến ở khách sạn cạnh hồ. Bà không muốn tiếp xúc với ai, chỉ sống bằng mì gói, trộn với nước nóng để đủ cho bà trầm ngâm suốt đêm suốt ngày.


Giang Tĩnh sắp kể xong chuyện đời bà. Bà yếu ớt khóat tay một vòng trước mặt.
“Bốn-mươi-lăm năm liên tục thương nhớ ông ta, nước mắt tôi có thể đọng thành vũng. Mỗi ngày tôi chờ đợi cạnh vũng nước ấy, vì nó cho tôi sự yên tĩnh và lòng yêu thương. Tôi tin người tôi thương sẽ bước ra khỏi vũng nước, sẽ ôm tôi – nhưng ông ấy ra khỏi vũng nước rồi, cạnh ông là người đàn bà khác. Bước chân họ làm tan vỡ sự yên tĩnh của mặt nước. Làn nước gợn lên, xóa mất hình ảnh phản dội của mặt trời mặt trăng – thế là tôi hết hi vọng.
“Để tiếp tục sống, tôi cần phải tẩy xóa hình ảnh Cao Đạt cùng tình cảm của tôi. Tôi mong Đại Hồ giúp tôi được, nhưng cái gì ghi dấu đã bốn-mươi-lăm năm thì rất khó tẩy.”
Tôi nghe sự trống vắng trong giọng Giang Tĩnh, chứa những buồn bã và tuyệt vọng. Không lời nào có thể an ủi được.
Toi phải trở về với con tôi là PanPan và công việc, nhưng tôi không muốn Giang Tĩnh ở một mình, tôi gọi điện hỏi bố tôi ngay tối đó, là ông có thể cùng mẹ tôi đi Ngộ Đức thăm bệnh Giang Tĩnh ít ngày được không. Họ đến ngay hôm sau. Khi tiễn tôi từ bệnh viện về, mẹ tôi bảo,”Giang Tĩnh hẳn là đẹp lắm lúc trẻ.”
Tuần sau, cha mẹ tôi về lại Nam Kinh. Cha tôi kể là, được Giang Tĩnh đồng ý, ông đã liên hệ với nhiệm sở của bà. Họ đang lo lắng cho bà, nên gửi ngay người đi Ngộ Đức thăm nom bà. Cha tôi còn bảo, không cho Giang Tĩnh biết, ông đã kể chuyện bà bằng điện thọai cho các bạn học ngày xưa. Ông gìa cộc cằn khô khan của tôi, không nén được xúc động, vừa nói vừa khóc,”Chúng ta đều biết Giang Tĩnh đau khổ dường nào, nhưng không ai hiểu nổi bề sâu tình cảm của bà.”
Cha tôi cũng tìm ra được lý do Cao Đạt đổi tên, ông cũng đã kể cho Giang Tĩnh: Một thủ lãnh Hồng Vệ binh nơi trại tù lần thứ nhì của Cao Đạt lại trùng tên với ông. Ông bị đổi tên thành Cao Tiến, tên ấy đâm ra ghi trên hết thảy sổ hộ tịch tù nhân về sau, một việc rất phi luật. Cao Tiến khiếu nại khắp nơi, chỉ được trả lời câu trả lời độc nhất,”Bao nhiêu sai lầm trong Cách Mạng rồi – Ai mà sửa cho hết mọi điều?” Sau nữa, có người báo tin cho Cao Đạt, là Giang Tĩnh đã tử nạn giao thông hai mươi năm rồi, cho nên ông để cho tên Cao Đạt chết theo.
Giang Tĩnh bảo, “đàn bà là nước, đàn ông là núi” – so sánh như thế không biết có đúng không? Tôi nêu câu hỏi trên đài, chỉ nội một tuần, nhận được trên hai trăm hồi đáp. Trong số đó, có tới mười câu góp ý lại từ chính đồng nghiệp trong Đài của tôi. Anh chàng Lý Bự trong sở tôi viết,”Đàn ông Trung quốc cần đàn bà để tạo ra hình ảnh của mình – như bóng núi in trên mặt nước. Nhưng nước lại đổ từ trên núi mà xuống. Thề thì hình ảnh mà nước in ra, là hình ảnh của núi hay của nước?”