Thế giới 30 con cờ úp ngược
"Trong bàn cờ úp, vì các quân cờ “giả” có thể giúp các con cờ tượng, sĩ đi qua giới hạn “hoàng cung” và qua “sông”, nên loại cờ này cho phép toàn bộ các quân cờ đều được tham gia chiến đấu, “sông” chỉ còn là một cột mốc của chốt.
Cách đánh của cờ úp vì vậy dù bắt nguồn từ căn bản của cờ tướng thông thường nhưng cũng có nhiều khác biệt cả trong việc ra quân và sử dụng sức mạnh của các quân cờ. Những cao thủ cờ úp là những người có thể sử dụng được sức mạnh của các con sĩ, tượng theo phong cách cờ úp."
Sài Gòn cờ “độ” -Ở thế giới 30 con úp ngược
Hơn 10 năm nay, “cờ úp” vẫn chưa ra khỏi nội đô TPHCM. Ở các quận huyện vùng ven, ít khi thấy một bàn cờ úp, trong khi ở nội thành, các quán cà phê cờ tập trung đông người, lại thấy đầy rẫy những bàn cờ mà trên bàn, các nắp nhựa đỏ chót, loại nắp của các hộp đựng vàng, được úp kín gần hết các quân cờ. Cờ úp hấp dẫn bởi tính may rủi và yếu tố bất ngờ cao…
Mập mờ xe pháo
Cái may rủi và cũng là sự hấp dẫn của cờ úp ở chỗ, chỉ trừ 2 con tướng mở mặt, còn lại 30 con cờ đều được úp lại bởi các nắp hộp màu đỏ. Sau khi 30 quân cờ được hai đấu thủ úp mặt xuống bàn, họ bắt đầu xào trộn lung tung các quân cờ, rồi đổi qua cho đối thủ “xào” thêm một lần nữa, trước khi đậy lên trên quân cờ những cái nắp hộp màu đỏ để che kín con cờ.
Họ lại đổi qua, xào lại lần nữa trước khi 30 con cờ đó được sắp vào các vị trí ban đầu của bàn cờ tướng thông thường. Khi được di chuyển, con cờ ấy mới được “mở mặt nhìn đời”. Sau một nước đi, nắp hộp mở ra, khi ấy, con pháo giả có thể là con sĩ, con xe được lật mặt… Và, khi ấy, các quân cờ mới bắt đầu đi theo đúng cách đi của con cờ đó trong bàn cờ tướng.
Bởi tính bất ngờ của cờ úp, việc các quân cờ lớn như xe, pháo sớm lộ mặt sẽ ảnh hưởng rất lớn đến kết quả của ván đấu
Cũng chính vì tính may rủi hiện diện trong ván cờ, mà các kỳ thủ ở Sài Gòn có thể đánh hoài mà không chán và vui tay họ có thể độ đến 1 triệu đồng một ván cờ.
Bỏ qua yếu tố cờ bạc mà một số người thích “độ” thì có rất nhiều người đam mê hình thức chơi cờ úp vì tính bất ngờ của một ván cờ đã hấp dẫn người chơi. “Hên xui thôi! Gặp ngày “hừng” cờ lên, mình vọt xuống là úp trúng con lớn liền à”, thầy giáo A nói.
Đối với dân cờ úp, trong các ván cờ này, chỉ có 3 phần may mắn, 7 còn lại là phần tài năng. Hai đối thủ ngang ngửa nhau vẫn có thể ăn nhau cả chục ván một ngày, nếu hôm ấy họ ra tay là cờ “đỏ”.
Với các tay chơi cờ để giải trí, hên xui chỉ thêm sự hấp dẫn thì đối với các “thợ”, chuyện hên xui là tối kỵ. “Đã làm “nghề” này, mà trông vào hên xui, thì có mà húp cháo”, do vậy họ phải có những chiêu thức riêng, những ngón nghề trong “nghệ thuật xào cờ”, “lên máy” sao cho phần “đỏ” luôn thuộc về mình.
Cùng với việc luyện tập chơi cờ, việc tập luyện cách “xào cờ”, “biết dấu” cũng là yêu cầu cơ bản để các “thợ” “ra giang hồ”. “Cái gì có úp xuống là có gian lận”, “kỳ hòa vương” P.Đ.H đúc kết tại một kỳ đài từ 6 năm về trước.
Lão kỳ thủ Thái “cao su” gắp một miếng tôm khô củ kiệu, chiêu một ngụm bia rồi khề khà giảng giải: “Cờ tướng thông thường thì kiểu gian lận duy nhất là có cao thủ ở ngoài, dùng ám hiệu để chỉ cho người trong cuộc. Máy một ngón tay, gõ ngón tay xuống mặt bàn, hay nhấp nháy mấy que hương điện trên bàn thờ đều có thể là dấu hiệu để hướng dẫn nước đi. Đối với cờ úp, nếu muốn gian lận, dễ hơn nhiều”.
Tìm ngọc giữa chốn “giang hồ”
Bí quyết quan trọng nhất để giành chiến thắng trong cờ úp là biết được xe, pháo… sau khi úp lại thì nằm ở đâu. Muốn biết con nào đang nằm úp mặt ở đâu trên bàn có 3 cách để biết, đó là: “điểm”, “mài” và “lên máy”.
“Điểm”, là cách làm đơn giản nhất, nói đơn giản hơn đó là “điểm chỉ” nghĩa là làm ký hiệu, đánh dấu lên các con cờ hoặc các chiếc nắp úp cờ. “Mài” thì cách ăn gian “cầu kỳ” hơn một chút, đó là phải mài các con xe, con pháo mòn đi một ít, chỉ thấp hơn con cờ bình thường từ 1 đến 2mm, người sử dụng quen bộ cờ đó có thể nhận ra ngay khi sắp cờ, còn người lạ đối với bộ cờ đó thì không thể nhận ra được. Cả hai cách này đều có một nhược điểm rất lớn là phải sử dụng đúng bộ cờ đó thì mới có thể gian lận được. Gặp bộ cờ lạ thì thua!
Cách cuối cùng, thường được sử dụng nhất và cũng là cách khó khăn mà chỉ cao thủ cờ tướng mới dùng, đó là “lên máy”. Cách này có thể “dùng” để phân cao thấp “trong nghề”.
Đã là cao thủ, thì úp cờ lại, xào lên xào xuống, đổi tay người khác xào, úp nắp, thậm chí nhờ người khác úp giùm, họ vẫn biết xe, pháo nằm đâu! Trong ván cờ úp mà biết được đâu là xe, đâu là pháo, thì khả năng chiến thắng đã là 70%-80%.
“Con mắt của cao thủ “lên máy” phải thật nhanh. Mắt của họ phải liếc qua liếc lại rất nhanh và trí nhớ của họ rất tốt nên dù úp mặt cờ rồi trộn nháo nhào thì họ vẫn kịp nhìn ra con xe, con pháo úp chạy đến đâu. Dân “lên máy” thường đội sùm sụp một cái nón lưỡi trai khi chơi cờ để đối thủ không biết mắt họ đang đảo liên tục như... máy”, ông Thái tiết lộ.
Trở lại với Nguyễn Huy Lam, bây giờ công việc chính của anh vẫn là đi dạy kèm cờ tướng cho một vài cậu bé mê cờ tại tư gia, thỉnh thoảng đánh độ vài bàn cờ. Khó có thể nói rằng nguồn nào là thu nhập chính của Lam trong hai loại công việc trên. Nhưng chắc chắn rằng, nếu chỉ dựa vào vài trăm ngàn đồng dạy kèm cho một lớp học cờ, Lam không thể đủ tiền để tiếp tục theo đuổi đam mê.
Con đường để vươn lên thành một VĐV chuyên nghiệp ở TPHCM, một “địa linh” đầy những “nhân kiệt” này, Lam hiểu còn rất xa với anh. Nhiều kỳ thủ trẻ tại TPHCM vì không thể chen chân vào đội tuyển TPHCM, đành phải tìm đường về đầu quân cho các tỉnh thành bạn, để được tham gia các giải quốc gia.
Còn Lam, vì vẫn muốn được đánh cờ tại TPHCM nên anh chấp nhận “chỉ là” một VĐV phong trào, tham gia trong đội tuyển cờ tướng cấp quận. Những đội tuyển đó chỉ trả tiền bồi dưỡng cho VĐV mỗi khi có giải và họ phải tự nuôi sống mình để chờ ngày đánh giải. Nói một cách đơn giản, đối với Lam và nhiều bạn trẻ tương tự tại TPHCM, con đường lên VĐV chuyên nghiệp, nếu có thể lên được, vẫn đang phải trải qua một giai đoạn… xã hội nuôi.
Thực tế, việc VĐV đỉnh cao trong cờ tướng được xã hội nuôi, hay góp tiền nuôi bằng nhiều cách, trong đó, có cả cách chơi cờ “độ” là chuyện nhiều chứ không riêng gì các vận động viên đang… “trèo” lên đỉnh cao như Nguyễn Huy Lam. Nhiều VĐV nổi tiếng bây giờ đã chỉ lăn lộn trên những bàn cờ “độ” trong nước, thậm chí, như Nguyễn Thành Bảo, một vận động viên tuyển quốc gia, đã từng có thời gian kiếm sống bằng nghề đánh “cờ độ” ở tận Trung Quốc.
Thẳng thắn mà nói, trong suốt những tháng ngày kiếm sống bằng đánh “cờ độ”, các VĐV cờ tướng đỉnh cao của Việt Nam đã học được không ít kinh nghiệm từ những bàn “cờ độ” giữa chốn giang hồ. “Túy kỳ tiên” Trềnh A Sáng - cao thủ hàng đầu tại Việt Nam hiện nay, được ghi nhận như là người đánh cờ ngửa, cờ úp số một - cũng là “điển hình” tiêu biểu cho trường phái đi lên từ “cờ độ” chốn giang hồ.
Có lẽ, không có môn thể thao nào mà được “xã hội hóa” rộng rãi như môn cờ tướng. Cờ tướng có mặt từ nơi sang và len lỏi đến từng ngõ ngách các xóm lao động. Có nhiều cao thủ “cờ độ” sống bền lâu với nghiệp cờ. Nhưng, bên cạnh ưu điểm của phong trào cờ tướng được “xã hội hóa” như cờ độ, cũng có không ít người gặp những hệ lụy do “cờ độ” mang đến khi quá đam mê nó… (Theo MINH TÚ)
trích từ trang SGGP Online
