Tư duy ngược

Tặng bác KT

Chắc bác thắc mắc tại sao tôi mê software cờ tướng. Câu trả lời là bởi ảnh hưởng công việc (bệnh nghề nghiệp). Tôi làm việc trong lĩnh vực quản lý/đảm bảo chất lượng (QC/QA) cho nhiều công ty phần mềm khá lâu nên rất thích software. Một trong những bí quyết thành công trong lĩnh vực này là Tư duy ngược.

Tư duy ngược theo nghĩa hẹp là nhìn ngược lại vấn đề; theo nghĩa rộng là nhìn vấn đề ở một góc độ khác, ở một hướng khác không theo bất kỳ nguyên tắc, khuôn mẫu có sẵn nào. Trong lĩnh vực phần mềm, kỹ sư lập trình là rất khó tìm ra lỗi từ sản phẩm của mình. Bởi vì họ lập trình theo tư duy của họ, bây giờ bảo họ test phần mềm của mình thì họ cũng làm theo tư duy đó. Cũng sản phẩm đó nhưng đưa cho một kỹ sư điện tử (không chuyên về tin học) test, anh ta có thể sẽ tìm ra được nhiều lỗi hơn. Tuy nhiên, một tester chuyên nghiệp cũng bị giới hạn bởi chính ý thức của mình. Cùng một lỗi nhưng người này thấy người khác lại không thấy. Đặc biệt, có những lỗi tester không thể tìm ra nhưng một em bé 3 tuổi (sơ cơ không biết gì hết) tình cờ vọc phá máy tính của bố lại tìm ra.

Tư duy ngược được áp dụng rất nhiều trong đời sống. Một nhóm người bị truy sát do nhóm kia đốt rừng. Thay vì bỏ chạy theo lối tư duy thông thường, nhóm này lại quyết định... đốt rừng ngay phía trước mặt mình. Theo luồng gió, khi ngọn lửa sau lưng cháy tới nơi thì ngọn lửa trước mặt đã đi xa. Nhóm này chỉ việc chạy về phía trước vài bước là xong. Nếu chạy trốn ngọn lửa có thể họ sẽ chết hết.

Thông thường ý thức chúng ta làm việc (suy nghĩ) theo một lối mòn nhất định. Đó là kết quả của sự huân tập (giáo dục) từ nhỏ hoặc do những hạt giống di truyền để lại. Đức Phật nói "tri giác tức là hồi tưởng". Khi tiếp nhận một vấn đề nào đó, chúng ta thường dùng những kinh nghiệm, kiến thức, cảm giác có sẵn trong mình để so sánh. Vì thế chúng ta rất khó nhận thấy chân như của sự vật. Ngài khuyên mọi người nên nhìn sự vật bằng con mắt màu xanh, như một đứa bé nhìn sự vật chung quanh không bằng ngôn từ, không bằng ý niệm, không bằng kinh nghiệm, kỷ niệm... Như thế thì sự vật mới luôn luôn mới mẻ tươi nguyên như chúng ta lần đầu được yêu, được nhìn thấy mặt trời.

Cám ơn bác CKD cho đọc một bài rất hay. Hầu hết chúng ta đều bị lỗi này vì chúng ta đều có thành kiến về một cái gì đó. Như bác nói vậy mình nhìn vật bằng con mắt dơ thì làm sao nhận được là vật đó có sạch hay không?

Hồi đó khi tôi viết bài xong, trước khi nộp, tôi hay nhờ đứa em út đọc lại giùm. Tuy nó không giúp được nhiều về ý nghĩa bài viết nhưng gần như lúc nào nó cũng tìm được những lỗi nhỏ.

Chắc bác đã từng nghe qua NASA bị tiêu một orbiter trị giá 125 triệu USD vì bị lỗi quá đơn giản. Nếu là những người bình thường thì chắc đã nhận ra lỗi này rồi, nhưng vì các ông quá chuyên nghiệp nên "không ngờ" lỗi lại là sự khác biệt giữa đơn vị Metric và English (Newton vs Pound)!

Nói về software thì rất khó tránh nói về bugs ;) vì các người viết software "không ngờ" là người dùng lại làm những động tác trái ngược khi dùng.

Có những trường hợp Microsoft cho ra lò API có bugs trong đó, các người viết software thấy nó tính sai, nên viết theo cái sai của nó vì không thể chờ Microsoft sửa API. Thế là con bug được dùng riết không thể thiếu nó luôn! vì nếu Microsoft lấy nó ra các software đã ra thị trường rồi sẽ bị hư! hehehe những trường hợp này người dùng thường thường không biết, nhưng cũng vì lý do này mà có nhiều sản phẩm của MS cứ thế lớn dần, lớn đến mức không quản lý nổi nên phải xoá sổ làm lại hehehe. Nhưng công bằng mà nói, tất cả các software lớn đều bị vấn đề này.

Có một truyên vui về kỹ sư computer.
Trên xe có 3 người bạn, 1 kỹ sư computer, 1 thợ máy, 1 thợ điện. Xe đang chạy thì bị chết máy nằm đường.

Thơ điện: Chắc là đứt dây điện hay cầu chì, để tôi xem.

Kết quả xe vẫn không chạy.

Thợ máy: Chắc là máy nóng quá, để tôi xem.

Kết quả xe cũng cứ nằm đường.

Kỹ sư computer: Để tôi xem.

Anh lấy chìa khoá ra, ra xe, hạ nắp máy xuống, kêu hai người bạn cùng ra xe, đóng cửa xe lại, chờ 5 phút, mở cửa xe ra, mời bạn vào xe, anh ta vào xe, cho chìa khoá vào, và thử nổ máy!

Kết quả là xe... không chạy! ;)

He he nhiều ông kỹ sư lập trình suy nghĩ rất "logic". Tối ngủ anh ta để sẵn 2 ly nước trên bàn: một ly có nước để uống, một ly không có nước để không uống :).

Để ra lò được một sản phẩm phần mềm phải trải qua khâu test kinh khủng lắm bác. Nó chiếm kinh phí khá cao. Microsoft thì lỗi khỏi nói. Nó chấp nhận trong 100 dòng code được 1-2 dòng lỗi. NASA thì trên 500.000 dòng mới cho phép 1 dòng lỗi.

Một anh kỹ sư lập trình vì ngồi mãi tại chỗ nên đâm chán nên anh vừa gõ vừa nghiêng người làm xiếc cho ghế đứng trên hai chân. Nhưng vì chưa có kinh nghiệm nên anh bị mất thăng bằng, chiếc ghế ngã ra phía sau. Trong lúc đang ngã anh lýnh quýnh vói tay về phía phím và bấm nút... Esc lia lịa, nhưng đã muộn! ;)

Bác CKD có bao giờ thiền định trước bàn phím và khi thức dậy thấy tay mình đang ấn nút Esc không?

He he nhấn Enter thì dễ chứ nhấn được ESC khó lắm bác. Ông nào mà nhấn được ESC lia lịa (xả bỏ) là đắc đạo rồi. Có lẽ do ảnh hưởng bởi tâm thức loài người nên người ta thiết kế nút Enter vừa to vừa nằm ở vị trí dễ xúc chạm nhất. Có những cái đã "Enter" thì không thể lấy lại được, không thể rút ra được. Có lần tôi soạn email gửi nhỏ bạn dùng những từ ngữ quái dị (định soạn chơi rồi sửa lại) vô tình bấm phím Enter khi con trỏ chuột nằm ở nút Send. Thế là xong :).