Vai diễn cuộc đời

Tặng bác CKD Bác rồi cũng phải sắm trọn vai diễn đời mình

Nhà tiên tri Vanga (Vangelia Pandeva Dimitrova; 1911–1996) có giải thích về số phận con người

Rất giản dị: đời người như một cuốn phim quay sẵn. Bà có nói với một người làm ở nhà hát: “Ta đã bảo ngươi rồi, là sau khi chết thân thể sẽ phân huỷ như bất kỳ sinh vật nào khác, nhưng một phần của thân thể, phần linh hồn, hay là cái gì đó mà ta không biết phải gọi thế nào, lại không hề phân huỷ. Cái còn lại của con người chính là linh hồn. Nó không phân huỷ mà tiếp tục phát triển để tinh tiến tới những trạng thái cao hơn. Cái đó gọi là sự bất tử của linh hồn.” Bà còn nói với một người khác: “Với những người đã chết, ta là cái cửa ra vào cho họ trở lại với thế giới này. Khi có ai đó đến với ta thì những người thân đã chết của người đó vây quanh anh ta, hỏi ta nhiều câu và đưa ra câu trả lời, và ta chỉ việc kể với người sống những gì ta nghe thấy.”

Cái ý của Vanga đã rõ là con người có số phận và số phận đó không thể thay đổi. Mọi sự kiện trong đời đã được sắp đặt trước, miếng cơm chén nước đều có tiền định, không có gì mà phải hối hả tranh cướp cả. Rồi tất cả lại thay đời đổi kiếp trong luân hồi. Những người trải qua cái chết lâm sàng (clinical death) hay kinh nghiệm cận tử (near-death experience) cũng kể lại những điều tương tự. Họ còn nói rằng mỗi kiếp người như một khoá học, khi chết đi là con người tốt nghiệp một khoá học để đi lên theo học một trình độ cao hơn ở một kiếp khác nếu người đó “học” tốt, nếu “học” kém có khi lại còn phải quay lại học những khoá có trình độ thấp hơn (xuống Địa ngục?).

Từ những ý niệm đó ta lại nhớ đến Shakespeare với câu nói “bất hủ gây mất ngủ”: “All the world is a stage. And all the men and women merely players” (Tất cả thế gian là một sân khấu lớn, tất cả mọi người đều chỉ là những diễn viên mà thôi). Mọi vai diễn như vậy là đã được ông đạo diễn phân vai, không thể vì thích vai khác mà muốn đổi thì đổi được, nhất là trong cuộc đời thì ông đạo diễn ấy lại là Ông Tạo [hoá]. Vậy là đã rõ: số nghiệp (karma) của chúng ta chỉ là những diễn viên (đã được phân vai), nhiệm vụ (dharma) của chúng ta là phải đóng/diễn cái vai đó cho tốt.

Chính cái cụm từ “diễn cái vai đó cho tốt” làm cho chúng ta vẫn thấy được “sân chơi” của Con Người (chưa đến nỗi phải “đi chỗ khác chơi”)! Như vậy thì dù không đổi được vai mình muốn nhưng mỗi diễn viên vẫn còn “đất diễn” của mình, dù đó là vai chính (mà ai cũng thèm) hay vai rất phụ như “lính 1”, “lính 2”. Vì thực chất sau mỗi vở diễn người ta chỉ còn nhớ tới người nào diễn hay/tốt nhất chứ đâu cần biết đó là vai chính hay vai phụ. Chính người diễn hay nhất mới làm cho sân khấu/màn bạc/cuộc đời toả hào quang.

Xin được đơn cử ra đây một ví dụ của các vai diễn:

Trên sân khấu quyền lực/chính trị Trung Quốc thế kỷ XX người ta thấy vở diễn tuyệt vời giữa Mao Chủ tịch và Tưởng Tổng thống. Mao đích thị là nhân vật chính của vở kinh kịch hoành tráng ấy khi giành được Hoa Lục để trở thành “lãnh tụ vĩ đại của các dân tộc Trung Hoa”, còn Tưởng sẽ phải đóng vai gì? Đang đường đường là Tổng thống Trung Hoa Dân Quốc, một trong 5 thành viên thường trực của Hội đồng Bảo an Liên hiệp quốc đầy quyền lực với thế giới mà vì thất thời/thế nên vào năm 1949 đã phải ngậm ngùi lủi thủi ra đảo Đài Loan (dài có 394 km và rộng chỉ 144 km), để trở thành “nhân vật phản diện” (mà ai cũng ghét). Thế rồi nhân vật phản diện đau khổ đó đã “biến đau thương thành hành động cách mạng”, âm thầm cần cù vượt gian lao với những chính sách khôn ngoan trên một hòn đảo cằn cỗi vốn dĩ chỉ là nơi cư ngụ của một nhúm dân đánh cá. Thế mà 30-40 năm sau Đài Loan đã trở thành một đất nước giầu mạnh với hơn 20 triệu dân, được xếp vào hàng ngũ “những con hổ châu Á” làm nên hiện tượng “sự thần kỳ châu Á”. Khi nhắm mắt xuôi tay (1976), Mao là ông chủ của một đất nước tan nát, nghèo hèn. Còn khi Tưởng mất (1975), Đài Loan đã xếp trong hàng ngũ những nước giầu, sau đó Chính phủ Đài Loan còn tuyên bố hùng hồn: sẵn sàng cho nhân dân cả nước Đài Loan nghỉ việc đi du lịch một năm, điều mà chưa cường quốc nào dám “chơi”. Chắc chắn khi Tưởng chết ông đã để lại một vai diễn ấn tượng nhất, và mọi người chỉ nhớ đến ông và hâm mộ ông mà thôi, dù đó là vai “phản diện”. Hiện nay Đài Loan được coi là nơi làm ăn dễ dàng sung túc thịnh vượng nhất thế giới, thể hiện qua câu nói của người Việt hải ngoại “nhất Đài, nhì Ca”. “Đài” đây là Đài Loan, còn “Ca” là California và Canada. Có thể nói Tưởng chính là một trong những “nhân vật phản diện vĩ đại nhất mọi thời đại”! Trong năm 2008 Liên hiệp quốc đang xét để Đài Loan trở thành thành viên như một quốc gia độc lập. Vậy là giờ đây nhân vật phản diện lại trở thành nhân vật chính diện mất rồi, khiến cho bao kẻ bồi hồi trước những dòng sông khi lở khi bồi. Đạo diễn Tạo Hoá đôi khi cũng thật tồi, vì nhiều khi “tiền hậu bất nhất” trước những bọn lất bất.(st)