Mạng Xã Hội có Hiệu Quả?

Cậu có thể sẽ trở thành một người rất thành công. Nhưng cậu sẽ trải đời mình mà nghĩ mấy cô gái không thích cậu vì cậu là đồ mọt. Tôi muốn cho cậu biết, từ tận đáy lòng mình, điều đó không đúng đâu. Đó là bởi vì cậu là thằng khốn nạn. – The Social Network.


Mạng xã hội có phải là sự phí phạm thời gian? Đây có phải là một hình thức giải trí tách rời bạn khỏi những điều quan trọng hơn trong cuộc sống? Dưới góc nhìn của một nhà quản trị cuộc đời (hợp lý và hiệu quả), bạn có nên dành thời gian sử dụng mạng xã hội không, hay đây chỉ là một dạng cơn nghiện online nguy hiểm?

Mạng Xã Hội có Hiệu Quả?

Hiệu quả hiểu theo nghĩa đơn giản nhất có thể tóm gọn bằng một công thức. Hiệu quả = Giá Trị/Thời Gian. Và bạn có thể tự do định nghĩa giá trị là gì.

Giá Trị thường mang tính chủ quan. Những gì giá trị với tôi không chắc phù hợp với bạn. Những gì giá trị trong cuộc sống nghề nghiệp có thể không phù hợp với cuộc sống cá nhân.

Để đánh giá mạng xã hội, tôi tự hỏi: “Điều này có tạo ra sự thay đổi tích cực trong cuộc sống của tôi và của người khác?” Nếu tôi gật đầu, tôi sẽ cân nhắc xem giá trị tạo ra có tương xứng với khoảng thời gian đầu tư không.

Không dễ để ước lượng hết lượng thời gian tôi đã dành cho mạng xã hội. Thật ra tôi đã chia sẻ, tung hô và thậm chí ném đá trên mạng xã hội từ hồi còn nhỏ. Diễn đàn cũng là một dạng mạng xã hội. Facebook, Twitter và Google+ chỉ là hình hài hiện đại nhất của mạng xã hội.

Nhìn lại nhiều năm qua, tôi không khỏi không mỉm cười vì những giá trị tuyệt vời mạng xã hội mang lại cho tôi, mặc dù lợi ích mang tính cá nhân nhiều hơn là tính nghề nghiệp.

Điểm Cộng

Đây là một vài kết quả, cả hữu hình lẫn trừu tượng mà tôi gặt hái được từ mạng xã hội những năm qua.

1. Trinh Sát
Mạng xã hội giống như đôi mắt và đôi tai điện tử của bạn, giúp bạn nhận thức được những cơ hội, thông tin và mối liên hệ có lợi cho mình. Đặc biệt khi bạn là một cá tính và những người xung quanh biết bạn đang tìm kiếm loại trải nghiệm gì. Sống thật với bản thân, mạnh mẽ nói rõ những điều mình muốn, lại càng quan trọng hơn trong thế giới ảo 2.0 này. Chỉ riêng điều này thôi cũng giúp bạn tiết kiệm được rất nhiều thời gian và cải thiện cuộc sống của bạn đáng kể. Một mối quan hệ tốt sẽ cuốn đời bạn theo một làn gió mới mẻ.

Nhắc lại, bạn nên độc đáo. Chỉ cần sống thật với chính mình cũng đủ giúp bạn độc đáo. Khi Facebook hỏi: “Bạn đang nghĩ gì?” thì thay vì trả lời: “Mắc mờ gì tao phải nói với mày”, hãy ghi những điều bạn đang thật sự nghĩ. Bạn bè trên Facebook biết tôi đang tìm kiếm những người bạn hiểu biết, những cái đầu sexy, những sự kiện lành mạnh. Họ thấy tôi xóa những bình luận nhảm nhí, chia sẻ các bài báo động não, rủ rê tham gia những sự kiện hấp dẫn…

2. Chia Sẻ
Các mối quan hệ sẽ chủ động chia sẻ nguồn lực và lời khuyên với bạn. Nghỉ việc? Biết đâu anh bạn ngồi cùng bàn năm nào sẽ giới thiệu bạn cơ hội việc làm mới. Thất tình? Có lẽ một cô gái bạn gái sẽ điện thoại rủ bạn đi café tâm sự. Đau buồn? Vô khối người sẽ động viên bạn bằng những triết lý ẩm ương không khỏi khiến bạn mỉm cười. Sự chia sẻ từ trái tim này cũng giúp bạn kết nối sâu sắc với những người cùng trải nghiệm. Một vài lời khuyên cũng khá hữu dụng và thực tế.

Hẳn nhiên, điều này chỉ xảy ra khi bạn tỏ ra là một người bạn đích thực (cả ở ngoài đời lễn trên mạng). Một tấm ảnh lừa tình sẽ thu hút vài anh trai dễ thương bất ngờ luôn luôn lắng nghe luôn luôn thấu hiểu mọi chia sẻ của bạn. Nhưng trong những thời khắc đen tối nhất của cuộc đời, thì tính cách của bạn mới quyết định có bao nhiêu người thật lòng nâng bạn dậy.

3. Phát Triển Bản Thân
Mạng xã hội có thể tăng tốc sự phát triển bản thân của bạn. Không khó để gặp gỡ, giúp đỡ và giữ liên lạc với những người có cùng mục tiêu và giá trị với bạn.

Tôi kết nối với 100 bạn trẻ thú vị qua mạng xã hội. Một hội du lịch bụi, một nhóm Internet Marketing, một nhóm những bạn trẻ phát cuồng vì phát triển bản thân. Thật dễ chịu khi dễ dàng chia sẻ với nhiều người có cùng chung sở thích.

Những trải nghiệm phát triển thú vị thường xảy ra khi bạn biến các mối quan hệ online thành offline. Nhờ đã hiểu cá tính của nhau trước, bạn có thể bỏ qua những lời xã giao và tiến thẳng đến những cuộc đối thoại có chiều sâu. Khi gặp nhau, chúng ta hãy nói về nguyên lý 80/20, cách tân cơ thể, con đường thành công, những miền đất đã đặt chân tới…

Ngày nay, tìm kiếm những người tương thích online diễn ra với tốc độ của một tia chớp. Với trung bình 200-500 kết nối, những cuộc gặp mặt-đối-mặt có thể xảy ra mỗi ngày nếu bạn muốn. Gần như tuần nào bạn cũng có thể gặp gỡ một người bạn mới thú vị. Facebook tạo điều kiện để bạn làm giàu thêm cuộc sống bằng những cuộc gặp gỡ liên tục. Và cũng để bạn dễ cai nghiện Facebook hơn.

4. Giữ Lời
Khi bạn công khai đăng mục tiêu cho bàn dân thiên hạ chiêm ngưỡng, cái vòng xã hội này sẽ bắt bạn phải giữ lời. Chẳng hạn, tôi đã ghi Note trên Facebook về mục tiêu có bụng 6 múi trong năm 2012, cho nên thỉnh thoảng bạn bè tôi vẫn hỏi, “Cuối năm sẽ lột đồ Đại Nhật ra kiểm tra bằng chứng Spartacus”.

Bạn cũng có thể sử dụng mạng xã hội để bắt bạn bè theo đuổi quyết tâm của họ. Nếu một người bạn đang muốn cân đối những chỗ lồi lõm trên cơ thể, tôi thách thức họ giảm được 3% bodyfat. Nếu một người bạn đang học một ngoại ngữ mới, tôi thách thức họ thuộc 300 từ mới vào cuối tháng. Nếu một người bạn hay quanh quẩn ở nhà, tôi thách thức họ đi du lịch tại một địa điểm và chụp 10 tấm ảnh đẹp. Nói lời phải giữ lấy lời. Khi sử dụng mạng xã hội một cách danh dự, bạn đang cho bạn bè mình một cú đá vào mông êm ái.

Khi bạn cho cả thế giới biết quyết tâm của mình, bạn sẽ tăng khả năng cháy đến tận cùng hơn. Biết cả thế giới đang theo dõi bạn là một nguồn động viên khổng lồ. Mạng xã hội giúp bạn rất dễ đăng những tuyên thệ hoành tráng. Thử xem: “Nếu tôi không hoản thành một bài luận trong vòng 24 tiếng tới, tôi sẽ thông báo cho các bạn, và mua ly cocktail/café/sinh tố/trà chanh cho bạn nào phản hồi đầu tiên”.

5. Có Được Câu Trả Lời Tốt Hơn
Mạng xã hội giúp bạn tận dụng “sự thông thái của đám đông” để có được những câu trả lời nhanh chóng. Tổng đài nguồn mở này xịn hơn và cá tính hơn 1080. Mặc dù câu trả lời của từng cá nhân không mấy ấn tượng, nhưng bức tranh toàn cảnh vẽ nên từ vài chục cái đầu có thể làm bạn bất ngờ với những kiến thức mới mẻ.

Trong nhiều trường hợp những câu trả lời từ con người hiệu quả hơn các công cụ tìm kiếm. Google vốn không biết gì cả mà chỉ giới thiệu bạn với những người khác biết. Câu trả lời từ Google là câu trả lời máy móc và không chắc chắn bằng những câu trả lời hữu cơ – tự nhiên từ bạn bè. Vả lại, Google sẽ không đặt ngược lại vấn đề với bạn, thách thức bạn, mỉa mai bạn, tâng bốc bạn. Theo báo cáo của Nielsen thì truyền miệng và lời khuyên từ bạn bè và gia đình được 92% người tiêu dùng khắp thế giới tin tưởng. Người tiêu dùng Việt Nam đặc biệt tin vào lời khuyên của người quen (26%).

Được tư vấn miễn phí giúp tôi tiết kiệm rất nhiều thời gian. Đương nhiên chất lượng câu trả lời phụ thuộc vào chất lượng những người bạn chọn kết nối. Mỗi người đều có nguồn lực riêng có thể hữu ích với bạn. Nhưng đừng kết nối bừa bãi 5000 bạn, hữu ích gì khi họ không quan tâm giúp đỡ bạn?

Bộ phim này là bom tấn hay bom xịt? Dẫn người yêu đi đâu vào cuối tuần? Tìm những tài liệu chuyên ngành hay nhất? Phân vân với các vô số ứng dụng trên smartphone? Hỏi và cái vũ trụ thu nhỏ của bạn sẽ trả lời.

6. Hỗ Trợ Tinh Thần
Mạng xã hội có thể tạo ra rất nhiều mối quan hệ hời hợt, nhưng đôi khi dẫn tới những kết nối sâu sắc không ngờ.

Qua mạng xã hội, bạn sẽ không còn đơn độc khi đối diện với những thời khắc đen tối trong đời. Thời sinh viên, khi tôi gặp rắc rối với chủ nhà, sau 10 phút chia sẻ trên Facebook, một người bạn thân cho tôi ngủ nhờ qua đêm. Có ý tưởng kinh doanh, có thể vài người bạn sẽ quan tâm. Bạn sẽ nhận ra có quá nhiều người trong đời bạn muốn chia sẻ lời khuyên, động viên và giúp đỡ bạn. Nỗi buồn hay niềm vui của bạn không còn là phép cộng, mà là cấp số nhân.

Đôi khi, những người bạn trực tuyến lại hỗ trợ tôi nhiều hơn những người bạn không kết nối trên mạng xã hội. Các bạn trên Facebook đọc cập nhật và biết tôi định làm gì, nhưng những người bạn kia nếu không giữ liên lạc sẽ bặt vô âm tín. Điều này đã thay đổi hiểu biết của tôi về mối quan hệ giữa người với người. Khoảng cách không hẳn là vấn đề, xa mặt không còn cách lòng.

7. Bạn Hoạt Động
Tìm bạn hoạt động chung rất dễ trên mạng xã hội.

Hầu hết những gì tôi muốn làm, tôi đều có thể tìm được vài người bạn cùng chung chiến tuyến trên mạng xã hội. Nếu cuộc sống có gì thú vị, tôi biết mình không phải làm một mình. Muốn dạy cho chó lướt sóng? Muốn có người dựng đầu bạn dậy đi bơi lúc 5 giờ sáng? Chuẩn bị hành trang du lịch? Mọi thứ đều được tôi tổ chức và thông báo qua mạng. Facebook trở thành một trang quản lý dự án tối giản (đồng bộ hóa lịch trực tuyến).

Tôi đạt được cực khoái khi gặp gỡ những người dạy mình những điều mới mẻ. Tốc độ học của bạn sẽ nhanh hơn khi thấy một người đang làm, thay vì đăng ký học một lớp chính quy hay đọc một quyển sách.

8. Gặp Gỡ Những Người Thú Vị
Những người bạn thú vị thêm gia vị vào cuộc sống của bạn. Một số khác thì cho bạn bữa ăn tinh thần khoái khẩu.

Có một bữa tôi liên lạc với một người bạn có một Note khá lạ trên Facebook và giới thiệu trang Phát Triển Cá Nhân VN. Ngày hôm sau bạn này vào Hồ Chí Minh, một cuộc hẹn được thiết lập trong chớp mắt. Sáng chủ nhật đó, bên tách café Highlands tại Diamond Plaza, tôi gặp được anh bạn này cùng hai người bạn độc đáo khác nữa. Sau này cả ba đều ghi dấu ấn và dạy cho tôi những bài học cần thiết. Cuộc sống có rất nhiều cách dạy bạn, bị lừa đảo cũng là một bài học kinh nghiệm.

9. Kiếm Tiền
Mặc dù không phải là trọng tâm ban đầu của tôi (cho đến khi làm internet marketer), tôi cũng kiếm được một ít tiền nhờ mạng xã hội. Một vài người bạn giới thiệu tôi với vài vụ làm ăn nhỏ trên mạng. Tôi cũng có giới thiệu nhiều tổ chức/sản phẩm/dịch vụ tôi thấy giá trị – mọi người đều biết tôi là một người khó tính và chỉ chọn những gì tốt nhất, nên một số bạn đã tin tưởng mua. Xem ra ai cũng có thể làm PR miễn phí với mạng xã hội.

Mạng xã hội đối với tôi là để kết bạn, không phải kiếm tiền. Kiếm tiền ở mạng xã hội là sản phẩm phụ, quan trọng là tôi tận hưởng quá trình sản xuất. Tôi hài lòng hơn từ một tình bạn đẹp hơn từ vụ làm ăn lợi nhuận.

Tuy nhiên, mạng xã hội có tiềm năng rất lớn. Đặc biệt là Facebook, với hướng phát triển trở thành một chợ điện tử, một sân chơi webgame khổng lồ. Nếu bạn thực sự muốn, bạn có thể kiếm được một khoảng sinh sống đàng hoàng từ đấy.

Điểm Trừ

Mạng xã hội không chỉ toàn hoa hồng. Đây là một vài điểm trừ lớn nhất của mạng xã hội.

1. Mất Riêng Tư Cá Nhân
Bạn đang bị theo dõi.

Facebook chỉ trong vài năm đã làm được những gì mà Microsoft, Google, Yahoo tốn hàng chục năm vẫn không làm được: nắm thông tin của gần 1.000.000.000 người sử dụng! Tuy nhiên, Google và Facebook từ chối việc cung cấp thông tin người dùng cho chính phủ Trung Quốc. Và họ cũng đã làm như vậy với chính phủ Việt Nam (hoan hô). Yahoo thì không. Yahoo sẵn sàng cung cấp thông tin người dùng. Người ta có thể biết bạn chat bậy bạ gì trên Yahoo Messenger. Với apps Read Article trên Facebook, Yahoo đã có quyền truy cập thông tin người sử dụng Facebook và rò rỉ cho những ai cần. Hơn nữa, đọc các tin lá cải của Yahoo cũng không hay ho gì.

Càng tích cực hoạt động trên mạng xã hội, bạn càng trần trụi cho người xem xét nhiều hơn. Bạn đi đâu, làm gì, với ai, khi nào…cả thế giới đều biết. Khi mới sử dụng mạng xã hội, tôi có thể giữ đời sống cá nhân tách biệt khỏi đời sống công chúng. Theo thời gian ranh giới này càng mờ nhạt. Có một số hình ảnh của tôi trên Facebook. Nhiều người biết tôi không chỉ dưới cái tên Đại Nhật, họ cũng biết tôi tròn méo ra sao. Tôi rất hoan nghênh những kết nối mới nhưng nó cũng tạo ra những hậu quả với mối quan hệ khác.

Khi tôi ăn tối với một người bạn nữ, tôi có nên tweet “rượu, thịt bò, hoa hồng cùng bạn XY tại XXX” không? Một vài người sẽ nghĩ “tuyệt, chúc hai bạn ăn ngon miệng”. Nhưng không ít người diễn dịch bữa ăn tối thân mật thành một cuộc hẹn hò lãng mạn, và dẫn tới tin đồn thổi không nhã nhặn cho bạn nữ. Khi một người bạn tâm sự với tôi, tôi có nên chia sẻ câu chuyện này lên mạng, để “người khác sẽ học được gì từ sai lầm đó, cho được lời khuyên tốt hơn, đồng cảm hơn”. Hay điều đó sẽ khiến người bạn cảm thấy tổn thương? Khó để vẽ ra đường ranh giới giữa việc chia sẻ đúng hoặc sai. Thật ngây thơ và không khôn ngoan khi nghĩ rằng mọi người đều nhìn sự việc bằng cặp mắt của bạn.

Bù lại cho việc mất sự riêng tư, tôi đạt được sự chia sẻ. Dạo này công việc nhiều lắm à? Đang buồn phải không? Mới đi du lịch về hả? Ngay khi bạn vừa mở lời, những người bạn thân của bạn đã biết trước bạn định nói gì. Đó là sự kết hợp giữa sự mở lòng của bạn, sự quan tâm của họ và một chút nhạy cảm của cả hai.

Mạng xã hội sẽ giảm độ riêng tư của bạn xuống theo những cách khiến bạn phải bất ngờ. Bạn sẽ bị đẩy ra khỏi vùng an toàn với ít vải che thân hơn bình thường. Nếu cuộc sống của bạn gợi cảm và bạn biết cách chia sẻ, tốt thôi. Nhưng nếu cuộc sống bạn quá bê bối, thì làm ơn, tôi không cần biết bạn đã ăn món gì, ở nhà hàng nào, mặc quần lót màu gì, hay cảm giác cô đơn ra sao.

2. Ảnh Hưởng Xã Hội Mới
Càng tích cực hoạt động trên mạng xã hội, bạn càng bị ảnh hưởng nặng nề bởi người khác. Mạng xã hội tạo ra một làn sóng ảnh hưởng xã hội mới. Cái vòng xã hội của bạn sẽ ép bạn xem truyện Doraemon chế, các chia sẻ khó đỡ, các apps rẻ tiền, các bức ảnh khoe hàng. Hoặc bạn cũng có thể nhận được những chia sẻ sâu sắc, các video giáo dục xuất sắc. Bị phơi bày với chất lượng thông tin như vầy trong thời gian dài, bảo đảm bạn sẽ bị ảnh hưởng.

Nói về ảnh hưởng xã hội trên Facebook mà không đề cập đến apps thì thật thiếu sót. Đây là sự thật: đa số các apps ở Việt nam là cách rất tốt để làm rẻ rúng thương hiệu và rẻ rúng cả người chơi của nó – những người rỗi hơi và dở hơi. Ví dụ một apps đánh giá tính cách hay chỉ số thông minh cho kết quả bạn được xem là thiên tài có tố chất. Căn cứ? Số liệu? Tài liệu tham khảo? Nghiên cứu gốc? Hay chỉ là những kết quả ngớ ngẩn được dựng nên bởi những người chưa hề đụng đến một kết quả nghiên cứu nghiêm túc?

Giống như ngoài đời, mạng lưới của bạn sẽ tìm cách ngăn cản bạn thay đổi. Khi bạn thông báo bạn sẽ thay đổi trên mạng, bạn sẽ gặp những làn sóng va đập. Trong khi bạn có thể mất vài người bạn có điều kiện, bạn kết nối được thêm những người mới vì cùng lý do tương tự. Bạn học cũ unfriend khi tôi thẳng thắn nêu rõ không thích những cậu ấm cô chiêu ngu si vô cảm. Những người bạn càng thân thiết chừng nào, họ càng yêu thương bạn vô điều kiện chừng đó. Sự phát triển của bạn cần phải cán dẹp những mối quan hệ có điều kiện – những người chỉ chấp nhận làm bạn với bạn nếu bạn sống theo định kiến của họ.

Vì Facebook, Twitter không có nút Thumbs Down, nên bạn dễ sống trong ảo giác rằng có nhiều người thích và ủng hộ mình. Nghĩa là: (1) thích hoặc (2) không quan tâm, chứ ít ai bày tỏ (3) ghét điều bạn chia sẻ. Những bình luận lạc quan hời hợt nhiều hơn lời chỉ trích đóng góp. Thật nguy hiểm khi người khác luôn ủng hộ sai lầm của bạn.

Mới chia tay người yêu? Thằng đó cà chớn, mày là người tốt/xinh đẹp/khả ái mày sẽ kiếm được người yêu mới nhanh thôi. Bị đuổi việc? Sếp của mày dở hơi không biết trọng dụng nhân tài. Nói xấu người khác? Sao lại có loại người đó nhỉ. Thay vì một lời nói thật nhìn thẳng vào khuyết điểm cá nhân, bạn được nghe reo hò động viên đổ lỗi cho ngoại cảnh. Mạng xã hội đẩy bạn dễ rơi vào vòng tay ngọt ngào luẩn quẩn những người thích nói ngọt với bạn bất kể khi bạn đang sai. Quá nhiều mật ngọt cũng nguy hiểm như quá nhiều trái đắng.

Nếu bạn sử dụng mạng xã hội, hãy chuẩn bị lội ngược dòng ảnh hưởng xã hội. Số người nhảm nhí sử dụng mạng xã hội nhiều hơn (những người thú vị thường bận rộn cho việc khác) nên đa số chia sẻ bạn nhận được ban đầu thường rất vớ vẩn. Nhưng lợi ích lâu dài sẽ vượt xa một khi bạn định hình được vòng xã hội của mình. Những người bạn chấp nhận bạn qua thăng trầm, qua những chia sẻ điên khùng, những thí nghiệm quái dị, sẽ là những người bạn tuyệt vời nhất bạn hằng ao ước. Họ hiểu bạn nhiều hơn bạn hiểu chính mình.

Lựa chọn là của bạn, nhập cư vào thị trấn đần độn trên Facebook hay trở thành một Facebooker ý thức.

3. Phụ Thuộc Tình Cảm
Mạng xã hội thật kỳ lạ. Khi bạn có thể có nhiều bạn hơn bao giờ hết trong lịch sử, và cũng trở nên cô đơn hơn bao giờ hết. Bạn có thể bị cuốn vào cuộc sống của người khác và chia sẻ rất nhiều điều thân mật với một số người, trong khi vẫn cảm thấy trống rỗng bên trong tâm hồn vào cuối ngày. Bạn có thể tốn hàng giờ theo dõi xem những người này đang làm gì, và ấn F5 mỗi 5 giây để xem bạn bè mình có gì mới không.

Người khác cũng vậy. Nếu bạn không cập nhật thông tin gì mới, họ sẽ liên lạc hỏi thăm xem bạn đang làm gì thế.

Tôi đã có một vài mối quan hệ sâu sắc với những người tôi gặp trên mạng. Nhiều mối quan hệ từ online đã chuyển thành offline. Chúng tôi gặp gỡ một buổi sáng, nói chuyện và chia sẻ. Đến lượt phần online, mạng xã hội lại giúp bền chặt thêm mối quan hệ kỳ diệu này.

Mạng xã hội làm nhòa đi ranh giới giữa cuộc sống của bạn và cuộc sống của người khác. Bạn cần tỉnh táo nhắc nhở mình vẫn là một tiểu vũ trụ thu nhỏ, và bạn cần sống đời của mình.


Hãy sử dụng mạng xã hội để tô đậm cái tôi đích thực của bạn, nhưng đừng để nó định nghĩa bạn là ai.

==Sưu tầm==