Không quên được cái cũ

Kính tặng Lão Khoai

Đức Khổng Tử ra chơi ngoài đồng, thấy một người đàn bà đứng khóc nỉ non ở chỗ bờ đầm. Đức Khổng Tử lấy làm lạ, bảo học trò hỏi vì cớ gì mà khóc.
Người đàn bà nói: "Độ trước tôi cắt cỏ thi, tôi đánh mất cái trâm cài đầu bằng cỏ thi, cho nên tôi khóc"
Đức Khổng Tử hỏi: "Đi cắt cỏ thi, mà mất cái trâm bằng cỏ thi, thì việc gì mà phải khóc"
Người đàn bà nói: "Không phải vì tôi đánh mất cái trâm cỏ thi mà tôi khóc. Tôi sở dĩ khóc, là tôi thương tiếc một vật cũ, dùng đã lâu, mà ngày nay không sao thấy được nữa".

Lời bàn: Cái gì đã là của mình, mình có bụng yêu, mà lỡ khi mất, thì về sau dù có được cái khác giống như thế hay hơn thế, mình cũng không thể yêu cho bằng. Thường lại chỉ vì thấy cái mới mà hồi nhớ đến cái cũ, sinh ra chạnh lòng, nên câu ta thán, có khi ngậm ngùi than khóc nỉ non. Tại sao vậy? Tại đối với mình, cái của mất không chỉ có giá của mà thôi, lại hình như có một phần tâm hồn mình hay tâm hồn người để lại cho mình ngụ ở trong đó nữa. Sự cảm động đầu tiên bao giờ cũng là sự cảm động hay nhất, bền nhất. Ôi! Cáo chết ba năm quay đầu về núi, con người ta dù có lông bông phiêu bạt đến thế nào còn có chút tâm tình cũng không sao quên được gốc tích xứ sở của mình. "Hồ mã tê bắc phong. Việt điêu sào nam chi", huống chi là người mà lại quên được nguồn gốc ư?

Nguồn : Cổ học tinh hoa