2 Attachment(s)
Cơ sở dữ liệu tàn cuộc (End game tablebase)
EGTB là gì?
EGTB chỉ đơn giản là các file dữ liệu máy tính trong đó ghi lại mọi thế cờ có thể có của một tàn cuộc và mọi trạng thái thắng thua của tất cả các thế cờ đó. Nó chính là một dạng "cẩm nang" tra cứu. Với một chương trình chuyên dụng đi kèm, người dùng có thể nhập vào một thế cờ bất kỳ và máy sẽ tra và cho biết trạng thái của thế cờ đó: đó hoặc đó là thế cờ hòa, hoặc một bên sẽ thắng và thắng trong bao lâu (chiếu hết trong bao nhiêu nước). Chỉ việc lần theo chuỗi thế cờ ta sẽ biết được những nước đi tối ưu nhất: nếu hòa phải đi như thế nào để đảm bảo hòa, nếu thắng sẽ tìm ra chuỗi nước đi ngắn nhất, nếu thua, sẽ biết cách chống cự lâu nhất.
Để xây dựng các EGTB, người ta viết chương trình dùng thuật toán tính lùi (retrograde). Nguyên tắc khá đơn giản, đầu tiên người ta tìm ra tất cả các thế cờ mà một bên chiếu hết bên kia và đánh dấu vào database các thế cờ đó là các nước chiếu hết (chiếu hết trong 0 nước). Sau đó, người ta tìm tất cả các thế cờ mà sau khi đi một nước sẽ dẫn đến các các thế cờ chiếu hết. Đó chính là các thế cờ chiếu hết trong một nước. Cứ như vậy, họ sẽ tìm ra các thế cờ chiếu hết trong 2 nước, 3 nước... Việc truy tìm này sẽ dừng lại khi không còn tìm được thế cờ dẫn đến chiếu hết nữa. Các thế cờ còn lại sẽ được đánh dấu là hòa.
Ứng dụng của EGTB
-- Chơi cờ:
Các sách dậy tàn cuộc chỉ có thể chọn và in mỗi loại tàn cuộc vài ván cờ điển hình. Người chơi sẽ căn cứ vào những ván cờ và phân tích của tác giả để tự nắm được phương pháp chơi. Sau này, khi gặp những thế cờ mới của tàn cuộc đó, người chơi phải tự mình áp dụng các kiến thức thu được để giải thế cờ, tìm ra nước đi đúng. Cách làm này dĩ nhiên là lâu, là... "mệt" và không phải lúc nào người chơi cũng có thể tìm được ra nước đi tối ưu. Tệ hơn nữa, anh ta có thể bỏ lỡ mất cơ hội chiến thắng. Trong khi đó, nếu có EGTB của tàn cuộc đó, máy sẽ chỉ ngay ra kết quả (thắng, hòa, thua) cho bất cứ thế cờ nào và làm sao để đi tối ưu nhất. Một khi EGTB nói thắng, đối phương sẽ không có cách nào "chạy thoát", cho dù còn hàng chục nước phải đi nữa. Đối với máy/người dùng EGTB, anh ta cũng không còn phải lo thiếu thời gian nữa: thời gian là ngừng chạy vì lúc này máy tính chỉ bỏ ra một phần rất nhỏ của giây để tìm ra nước đi tốt nhất từ EGTB.
Ví dụ, có bạn hỏi về tàn cuộc một Mã chống lại một Sĩ, EGTB sẽ chỉ ra rằng:
• Có tổng cộng 12,684 thế cờ hợp lệ khác nhau
• Bên mạnh (bên có Mã) nếu đến lượt đi có tới 99.70 % cơ hội để thắng và chỉ có 0.3% dẫn đến hòa. Trong khi đó, nếu bên yếu (bên có Sĩ) có thể cải thiện tình hình một chút nếu được đi trước: có 4.38% cơ hội hòa.
• Thế cờ dài nhất phải cần đến 19 nước đi để bên trắng thắng.
Bây giờ nếu bạn đưa ra bất cứ thế cờ nào của tàn cuộc này, EGTB sẽ chỉ ngay lập tức trạng thái và nước đi tối ưu, đảm bảo chính xác 100%.
-- Đối với người nghiên cứu cờ
Các EGTB có thể giúp tiết kiệm hàng chục năm của người nghiên cứu tàn cuộc. Từ EGTB của một tàn cuộc, anh ta có thể đúc kết rút ra các thế cờ khác nhau, các cách đi tối ưu, nghiên cứu các biến một cách dễ dàng và nhanh chóng.
Một trong các ví dụ khác mà mọi người có thể kiểm chứng là tàn cuộc một Xe chống lại Sĩ Tượng bền. Bình thường người ta coi thế cờ này là thường hòa trừ một số tình huống đặc biệt. Các sách cờ thường trình bầy khoảng 10 thế cờ dẫn đến thắng này. Với EGTB của thế cờ này, số liệu chính xác lại đưa ra một bức tranh khác:
- Có tổng cộng 465,705 thế cờ khác nhau
- Bên mạnh (bên có Xe) khi đến lượt có tới 81.79% cơ hội thắng, hòa chỉ 18.21%
- Bên yếu đến lượt đi: thua 51.07%, gỡ hòa : 48.93%
- Thế cờ dài nhất cần đến 32 nước đi.
Như vây, nếu bên đỏ chủ động thì đây là thế cờ thường thắng chứ không phải thường hòa.
Đính kèm 2995
Các EGTB cũng mang lại nhiều kết quả mới đầy bất ngờ. Một trong những kết quả ấn tượng là tàn cuộc Tướng, Pháo, Chốt, Sĩ, Tượng chống là Tướng Sĩ Tượng bền. Một số tàn cuộc Pháo Chốt đã được nghiên cứu từ thế kỷ 16. Vào đầu thế kỷ 20, một tác giả người TQ đã kết luận rằng Tượng, Pháo, Chốt (cao), Sĩ, hai Tượng có thể thắng Tướng Sĩ Tượng bền. Tác giả Ren Wu chỉ với một cái máy tính đã xây dựng nên các CSDL và chứng minh được rắng Tướng Pháo Chốt, Sĩ, Tượng (bớt một Tượng) có thể thắng được Tướng Sĩ Tượng bền. Thế cờ dài nhất phải cần đến 95 nước đi chính xác, bên quân mạnh mới có thể bắt được quân đầu tiên của bên kia. Đây là một trong những kết quả gây sốc cho làng cờ Tướng.
Việc nghiên cứu và xây dựng các EGTB cho cờ Vua được bắt đầu từ những năm 1950-60. Hiện nay, EGTB Nalimov là loại phổ biến nhất trong thế giới cờ Vua. Cũng nhờ khả năng máy tính mạnh hơn, một số EGTB cho những trò chơi khác (vốn có số quân và kích thước lớn hơn nhiều) mới có cơ phát triển. Một trong số đó chính là EGTB của cờ Tướng.
Đối với cờ Tướng, mọi sự dường như mới bắt đầu. Trước đây, có một số tác giả đã nghiên cứu và xây dựng EGTB cho cờ Tướng. Người bắt đầu sớm nhất có lẽ chính là Ren Wu (thuộc Phòng thí nghiệm Bell). Ngoài ra còn có một vài nhóm ở Đài Loan. Đa số các tác giả không công bố các EGTB của họ.
Giới hạn
Cũng giống con người, mặc dù với khả năng tính toán phi thường, máy tính cũng bị nhiều giới hạn trong việc nghiên cứu cờ tàn cuộc. Thông thường, chỉ có thể lập được các tàn cuộc chỉ có khoảng 2 quân mạnh, cộng với 1 hoặc 2 quân Chốt. Cái khó của EGTB cờ Tướng là tổng số quân tham gia (tính cả các quân phòng ngự) thường tương đối nhiều. Nói chung người nghiên cứu thường phải đối mặt với các thế cờ có trên 10 quân (trong khi cờ Vua hiện tại chỉ khoảng 5-6 quân). Một bộ EGTB cờ Tướng dùng được trong thực tế phải có kích thước từ hàng trăm GB trở lên (trong khi tàn cuộc 5 quân của cờ Vua chỉ chiếm có 8GB, đã được dùng rộng rãi và tỏ ra khá hiệu quả). Các tàn cuộc nhiều quân hơn thường nằm ngoài khả năng của cả người và máy do đòi hỏi quá lớn về kích thước lưu trữ và thời gian chạy máy.
Tuy nhiên, con người vẫn có thể nghiên cứu được một số ngoại lệ. Một ví dụ điển hình là tàn cuộc Pháo, Mã, Chốt, Sĩ Tượng bền chống lại hai Pháo, hai Sĩ. Một số tác giả đã nghiên cứu thành công (thủ công) và đúc kết cách thắng của tàn cuộc này.
P/S:
Hiện tại engine XQMS với cấu trúc lệnh EGTB ON có thể set trong file xqms.rc nhưng vẫn chưa có dữ liệu để sử dụng.
Đính kèm 2996
Engine info khi bạn chạy engine sẽ có dòng thông báo: EGTB access enabled using tpath=./TB và 0 piece tablebase files found. Rõ ràng dòng lệnh này không có tác dụng vì bản thân engine 3.26 không chứa cơ sở dữ liệu nào.
Hy vọng ngày không xa chúng ta sẽ có 1 EGTB cờ tướng khủng cỡ vài TB để sử dụng như cờ vua đã có.
Bài viết có tham khảo:
Chủ đề: Lệnh bổ sung cho xmqs 3.26 của CKD
Chủ đề: Nghiên cứu cờ tàn bằng máy tính của bác Phạm Hồng Nguyên
Chào thân ái & đoàn kết ...
:chaochao
Đừng :nemgach em ... :angel ...
