Hỏi đáp về phần mềm cờ tướng
Rất nhiều bạn mới chơi SW cờ tướng có những thắc mắc cơ bản mà không ai giải thích hoặc giải thích một cách rời rạc. Tôi lập nên topic này nhằm hệ thống lại các kiến thức cơ bản và giúp cho những người mới làm quen với SW cờ tướng (luyện tập hay chơi giải trí) dễ dàng tra cứu hoặc trao đổi về những thắc mắc, kinh nghiệm của mình. Các bạn mới cứ thoải mái đặt câu hỏi, các bạn cũ cứ thoải mái trả lời tôi sẽ tổng hợp lại đưa vào đầu trang.
Các thắc mắc thường gặp:
Hỏi: GUI của SW là gì?
Trả lời: GUI là giao diện của SW. Người dùng tương tác, điều khiển SW thông qua giao diện của SW đó. Các GUI thông dụng là: Ỷ Thiên (Intella), Toàn Phong (Cyclone), Tượng Kỳ Danh Thủ (XQMS), Binh Hà (Binghe), Bằng Phi (Pengfei)...
Hình dung đơn giản một chiếc xe máy thì GUI là khung, thắng, tay ga... của chiếc xe đó.
Hỏi: Engine là gì?
Trả lời: Engine là động cơ, là bộ não của SW. Engine được lập trình theo nhiều thuật toán khác nhau nhằm tạo nên lối đánh đặc trưng của từng dòng SW.
Nếu là chiếc xe máy thì engine là động cơ của chiếc xe đó. Nghĩa là người dùng có thể lấy động cơ của chiếc xe này đem ghép qua chiếc xe khác, miễn là nó phù hợp những chuẩn cố định. Ví dụ không thể ghép động cơ xe tay ga vào xe số được. Engine cũng vậy, không thể bỏ engine UCCI vào GUI UCI được.
Hỏi: Các thuật toán của Engine gồm những gì?
Trả lời: Thuật toán đặc trưng của từng dòng thì chỉ có tác giả mới biết nhưng nhìn chung có 3 loại cơ bản:
- Loại tỉa nhánh: Engine sẽ dựa vào trọng số được thiết lập sẵn để chọn một nhánh tối ưu nhất rồi từ đó tính lên, các nhánh còn lại đều bị tỉa bỏ. Đây là loại thông minh có depth rất cao nhưng cũng đầy rủi ro. Vì chỉ tính toán trên một nhánh nên động cơ dễ dàng bỏ sót các nhánh thần sầu. Loại này được áp dụng cho CPU từ 6 cores đổ lại.
- Loại không tỉa nhánh: Engine sẽ tính tất cả các nhánh có thể và chọn ra nhánh thần sầu nhất. Loại này có khuyết điểm là mọi tính toán đều giao phó cho CPU nên có depth rất thấp, khó áp dụng trong thực tế với năng lực CPU hiện tại.
- Loại lai tạp: Kết hợp với hai loại trên. Tùy thời điểm mà engine sẽ tỉa nhánh hoặc không tỉa nhánh. Đây là loại đang được sử dụng. Người dùng sẽ cảm nhận được những khi SW có depth rất thấp, sau vài nước depth lên cao ngút ngàn. Loại này được áp dụng cho CPU > 6 cores.
Hỏi: Book là gì?
Trả lời: Book là dữ liệu để SW tham khảo chọn nước đi. Book có 3 loại:
- Book khai cuộc: SW sẽ tham khảo book để khai cuộc
- Book tàn cuộc: SW sẽ thàm khảo book để kết thúc game ở tàn cuộc
- Book trung cuộc: Là book info sử dụng được với Intella GUI và BH GUI. Tuy nhiên loại này có ít ứng dụng và đã chìm dần vào quên lãng.
Tùy theo bạn sử dụng GUI nào thì book phải theo định dạng của GUI đó. Không thể ghép book của Intella vào Binghe và ngược lại.
Hỏi: Có thể chơi SW mà không cần book?
Trả lời: Tất nhiên. Engine hiện tại đủ mạnh để khai cuộc và kết thúc tàn cuộc. Nhưng book vẫn rất quan trọng vì nó giúp tiết kiệm thời gian chơi đồng thời giúp engine né được nhiều trap
Hỏi: Có thể chơi SW mà không cần engine?
Trả lời: Có thể với điều kiện phải có GUI và Book. Lúc này người dùng sẽ phải tự đọc book thông qua GUI.
Hỏi: U là gì?
Trả lời: Không rõ khái niệm U xuất phát từ đâu, có thể là từ viết tắt của Usage. Nó chính là số CPU được sử dụng đồng thời hay đúng hơn là số threads của CPU. Có thể kiểm tra số U của CPU trong Task Manager (tab Performance) của Windows hoặc dùng một phần mềm của hãng thứ 3 như CPUz, Core Temp...
http://i.stack.imgur.com/A3lu7.png
Một CPU có 8u - Nguồn internet
Hỏi: Có nên sử dụng chức năng siêu phân luồng (Hyper-threading hay HT) để tăng số U khi chơi SW cờ tướng?
Trả lời: Chưa có bằng chứng nào chứng tỏ HT ảnh hưởng đến việc chơi SW. Bạn có thể bật HT lên miễn sao nhiệt độ của CPU không vượt quá mức cho phép là được.
Hỏi: Làm sao kiểm tra được nhiệt độ CPU?
Trả lời: Có rất nhiều phần mềm làm điều đó, điển hình là Core Temp.
Hỏi: Làm sao biết được nhiệt độ tối đa của CPU?
Trả lời: Mỗi dòng CPU đều được nhà sản xuất cho biết nhiệt độ tối đa của nó. Ví dụ CPU của Intel bạn có thể tra từ trang http://ark.intel.com/. Nhập vào thông số CPU của mình, ví dụ i7 2600K, kiểm tra dòng Tcase bạn sẽ thấy là 72.6 độ C.
Chú ý: Có 2 thông số nhiệt độ cần quan tâm là Tcore và Tcase. Tcore là nhiệt độ lõi CPU và Tcase là nhiệt độ toàn phần. Tcore thường rất cao lên hơn 100 độ C là bình thường.
Hỏi: Điều gì xảy ra nếu CPU quá nóng?
Trả lời: Theo cơ chế an toàn, khi nhiệt độ quá nóng CPU sẽ tự động giảm xung nhịp để tự làm mát. Do đó, SW sẽ không hoạt động ổn định. Khi nhiệt độ lên quá ngưỡng, CPU sẽ tự động ngưng hoạt động để bảo vệ mình. Nếu CPU hoạt động quá nhiệt trong thời gian dài sẽ dẫn đến hỏng hóc phần cứng.
Hỏi: Làm sao để giảm nhiệt độ CPU khi chơi SW?
Trả lời: Sử dụng tản nhiệt loại tốt và keo tản nhiệt xịn. Như đã biết khi chơi SW, CPU hoạt động hết công suất nên nó rất nóng, việc kiểm tra nhiệt độ thường xuyên rất cần thiết. Thông thường với tần suất làm việc nhiều như vậy, cứ mỗi 6 tháng bạn phải thay keo tản nhiệt một lần.
Hỏi: Tập lệnh là gì?
Trả lời: Là các thông số để thiết lập engine hoạt động đúng với công suất của hệ thống và cũng như lối chơi của engine. Tùy theo từng loại engine mà tập lệnh có dịnh dạng khác nhau, có thể là *.ini, *.txt hoặc *.rc
Hỏi: Tập lệnh có những thông số gì?
Trả lời:
- Threads hay mt: là số U của SW, nó phải nhỏ hơn hoặc bằng số U của hệ thống.
- Hash: Bộ nhớ dành cho SW, thông thường nên = 1/4 số RAM của hệ thống và không nên lớn hơn 1024. Các nghiên cứu gần đây cho thấy chỉnh hash quá cao sẽ làm engine tính toán chậm lại. Một số trường hợp bị conflict data dẫn đến SW đi bậy hoặc out of sync SW tự động tắt.
- Các thông số còn lại tùy chỉnh lối đánh của engine, sử dụng endgame tàn cuộc, quản lý bộ nhớ, CPU...
Hỏi: Chỉnh tập lệnh sai có ảnh hưởng gì đến SW?
Trả lời:
- Nếu sai về thông số: engine có thể sẽ đánh ngớ ngẩn.
- Nếu sai về cú pháp: Không sao cả, engine sẽ sử dụng lệnh mặc định.
Hỏi: Trap là gì?
Trả lời: Là cạm bẫy khi chơi cờ tướng. Engine thường tính toán theo trọng số nên nó chọn một nhánh nào đó mà không biết rằng nhánh đó chứa trap. Hoặc nhiều khi book này trap book khác do người chơi không chú ý. Một số trường hợp engine trap lẫn nhau.
Hỏi: Chơi auto là gì?
Trả lời: Là người dùng kết nối SW của mình với một chương trình chơi cờ tướng online. Khi đó SW sẽ đồng bộ với chương trình đó. Người dùng chỉ việc ngồi xem SW chơi (auto 2 chiều) hoặc đi theo SW (auto 1 chiều).
Hỏi: FEN là gì?
Trả lời: FEN là từ viết tắt của Forsyth–Edwards Notation dùng để miêu tả vị trí các quân cờ trên bàn cờ bằng ký tự. Một FEN cờ tướng đơn giản gồm có các ký tự sau: 车[r]、马[n]、炮[c]、兵[p]、士[a]、相[b]、将[k], White[w], Black[b], các số tọa độ trên bàn cờ.
Ví dụ: 6b2/3k5/4ba3/9/9/9/9/2n2Kp2/4A4/2RA5 w
Chú ý: Nhiều khi người ta dùng Red[r] thay cho White[w] cho quen thuộc với cờ tướng hơn. Nhìn vào ký tự cuối cùng (w, r, b) của FEN ta biết quân đỏ hay quân đen đi trước.
Hỏi: Làm sao lấy được FEN cờ?
Trả lời: Nếu bạn không quen với định dạng FEN thì cách đơn giản nhất là xếp một thế cờ nào đó trên GUI rồi sau đó dùng chức năng Copy FEN để lấy FEN. Có thể paste FEN vào một trình soạn thảo text nào đó như notepad, wordpad (để chỉnh sửa) hoặc paste vào một GUI nào đó để xem lại hình cờ.
Hỏi: FEN dùng để làm gì?
Trả lời: FEN có rất nhiều ứng dụng trong cờ tướng. Riêng về SW FEN có các ứng dụng sau:
- Thẩm định hình cờ: Người ta có thể thẩm định độ chính xác của engine bằng nhiều FEN đặc biệt cho trung cuộc, tàn cuộc...
- Sửa lỗi SW: Lập trình viên sẽ thêm FEN lỗi vào engine để sửa lỗi bằng cách sửa nước đi của FEN đó. Ví dụ gặp hình cờ nào đó thay vì đi Pháo thì lập trình viên sẽ đi Xe chỉ bằng vài lệnh đơn giản If...then. Trong một engine có tới hàng ngàn FEN cờ bên trong, đó là sự khác biệt giữa engine bản quyền và engine miễn phí. Rõ ràng engine bản quyền ổn định hơn vì tác giả thường xuyên cập nhật FEN lỗi cho nó.
Hỏi: Vậy lập trình viên thu thập FEN lỗi ở đâu?
Trả lời: Từ 2 nguồn chính:
1. Từ tester: Có một nghịch lý trong ngành phần mềm cờ tướng là tester là người trả tiền để được test sản phẩm. Người chơi cũng là tester khi họ thông báo game lỗi cho tác giả. Tác giả sẽ nghiên cứu game đó để tìm hiểu phần mềm lỗi ở move nào và sửa lỗi trên FEN.
2. Từ chuyên gia cờ tướng: Tác giả phần mềm cũng phải mất tiền nhờ các chuyên gia cờ tướng thẩm định phần mềm của mình bằng các FEN cờ đặc biệt. Tuy nhiên việc này chỉ xuất hiện trong giai đoạn phát triển engine.
Hỏi: Điểm của SW là gì?
Trả lời: Điểm của SW là thông số hiện trên GUI đánh giá mình đang ưu, cân bằng hay đang lép. Hầu hết các GUI đều tính điểm cho bên đỏ. Do đó nếu bạn đi tiên (quân đỏ) nếu điểm là số dương, ví dụ +200, thì bạn đang ưu, nếu điểm là số âm, ví dụ -200, thì bạn đang lép. Ngược lại nếu bạn đi hậu (quân đen) thì điểm âm báo bạn đang ưu, điểm dương báo bạn đang lép. Riêng GUI Bằng Phi tính điểm cho mỗi bên. Nếu sử dụng GUI này thì điểm dương là bạn đang ưu, điểm âm là bạn đang lép bất kể bạn đi tiên hay đi hậu.
Hỏi: Điểm thế nào là chắc thắng?
Trả lời: Mate (chiếu bí) hay 29xxx là điểm chắc thắng. Tùy theo từng loại engine nhưng thông thường nếu bạn ưu từ 1500 trở lên là có thể thắng. Nói là có thể là vì có vài hình cờ SW báo ưu tới 1600-1700 mà vẫn là hình huề.
Ví dụ như hình cờ này XQMS 3.26 báo ưu tới 1600 nhưng không thể thắng được vì con xe đã bị vô hiệu hoá bởi cặp pháo:
https://dl.dropboxusercontent.com/u/...ndgame/FEN.png
FEN: 4k1b2/3P5/1c2b2c1/1R7/9/9/9/4B4/4A4/4KAB2 w
Hỏi: Trong book có dấu hiệu nào nhận biết nhánh nào có trap hay không?
Trả lời: Có thể nhận biết trap trong book một cách tương đối bằng cách dựa vào tỉ lệ thắng và điểm số của move. Những move có điểm âm và tỉ lệ win là 0% thường là move dính trap, những move có tỉ lệ win 100% thường có trap. Cao thủ chơi SW là người thường lựa chọn move trong book bằng tay và thường xem trước 4-5 moves tiếp theo. Ví dụ tôi chọn move có tỉ lệ win là 100% và dò 5 move kế tiếp, nếu đối phương chỉ có move điểm âm và tỉ lệ win là 0% thì tôi an tâm đối phương sẽ bị trap book. Nếu trong 5 moves tiếp theo đối phương có move win 50% thì cuộc đó có thể thể mình ưu, mong sao đối phương không chọn được move huề. Nếu trong 5 move tiếp theo đối phương có move có tỉ lệ win 100% thì tôi phải dò lại move của mình. Nếu tôi 100%, anh 100% thì là cuộc đôi công quyết liệt. Còn nếu anh 100% mà tôi lại quay ngược lại 0% thì tôi bị anh trap ngược.
Ví dụ hình cờ này nếu xanh đi Chốt 3 tấn 1 thì sẽ rơi vào trap. Sau move này xanh chỉ có move điểm âm và tỉ lệ win 0%, đỏ chỉ có move win 100%.
https://dl.dropboxusercontent.com/u/...game/Trap1.png
Hỏi: Nên sử dụng GUI nào?
Trả lời: Tùy vào thói quen, mục đích sử dụng. Nếu chơi online bạn nên sử dụng những GUI mới nhất như Binh Hà hoặc Bằng Phi vì:
- Nguồn book dồi dào có thể sử dụng được nhiều book đồng thời.
- Thay đổi engine nhanh chóng
- Chế độ kết nối ổn định, tương thích engine tốt do hỗ trợ đồng thời 2 chuẩn UCI và UCCI.
Và quan trọng hơn cả, các GUI mới đều tích hợp luật cờ tướng bên trong. Điều này giúp game thủ đỡ phải thua oan vì SW phạm luật.
Hỏi: SW thường phạm các luật cờ tướng nào nào?
Trả lời: Nếu sử dụng các gui cổ điển như Ỷ Thiên (Intella), Toàn Phong (Cyclone), Tượng Kỳ Danh Thủ (XQMS) SW có thể phạm các luật sau:
- Chiếu dai: SW chiếu hoài dẫn đến bị xử thua.
- Đuổi dai: SW đuổi quân hoài dẫn đến bị xử thua.
- Luật tiến triển (Progress Rule): SW phạm luật tiến triển dẫn đến hòa cuộc. Nếu chơi online ở CXQ thì P=30 sẽ bị xử huề.
- Luật nước đi hiệu lực (Effective Rule): SW phạm luật nước đi hiệu luật dẫn đến hòa cuộc. Nếu chơi online ở CXQ thì E=140 sẽ bị xử huề.
- Luật nước đi (Moves Rule): SW phạm luật nước đi sẽ dẫn đến hòa cuộc. Nếu chơi ở online ở CXQ thì M=300 sẽ bị xử huề.
Các trường hợp phạm luật tôi đã gặp nhiều. Có khi đối phương ưu đến 500 nhưng cứ bắt quân hoặc chiếu tướng hoài dẫn đến thua tức tưởi. Có trường hợp đối phương đánh tới mate rồi nhưng E=140 bị xử huề.
https://dl.dropboxusercontent.com/u/...ndgame/CXQ.png
Hỏi: Những tiêu chí cơ bản để nhận diện book hay?
Trả lời: Tùy theo tiêu chí của từng người:
1. Đối với người mới biết chơi: Đa số chơi auto 100% nên book tốt là khi hết book mình ưu thế.
2. Đối với người chơi lâu năm, người thích nghiên cứu: Book tốt là book có nhiều cuộc, nhiều biến hay, nhiều trap để lựa chọn.
3. Đối với dạng thượng thừa: Book tốt là book đánh mau hết book đối phương (trong khi mình vẫn còn book), hoặc mau hết book cả 2 bên trong tình thế cân bằng (để đấu công lực SW).
Muốn đánh giá book tốt hay không tốt chỉ có cách là tự chơi và tự cảm nhận. Các thông số trên book (tỉ lệ Win) chỉ có tính tượng trưng. Cùng một move nhưng book A có tỉ lệ thắng 80% nhưng book B lại có tỉ lệ thắng là 10% thôi.
còn tiếp...
Nguồn: Nhiều nguồn
