Dương Quan Lân - Kỳ đàn tông sư

[tinhlahan702]

DƯƠNG QUAN LÂN - KỲ ĐÀN TÔNG SƯ

Trích: Tượng kỳ cố sự (象棋故事)

1. Lời nói đầu

Trong lịch sử cờ tướng Trung Quốc, những đóng góp của Dương Quan Lân là vô cùng xuất sắc, để lại dấu ấn rực rỡ.
Kể từ khi tổ tiên chúng ta phát minh ra cờ tướng, trải qua nhiều thế hệ, phát triển thành cờ tướng Trung Quốc ngày nay, nó đã lan rộng trong dân gian, vượt qua bất kỳ hoạt động giải trí nào. Trong dòng lịch sử gần hai nghìn năm, làng cờ Trung Quốc đã sản sinh ra nhiều cao thủ, nhân tài. Có người là "thần đồng", dựa vào trí thông minh và tài năng để đạt thành tích xuất sắc và lưu danh hậu thế; có người khổ luyện, trí nhớ siêu phàm, trở thành một bậc thầy. Tuy nhiên, đến những năm 1950, sau khi xuất hiện một kỳ thủ cờ tướng quốc gia Dương Quan Lân "bỏ đạo quán quần luân, bắc chiến nam chinh kình tướng kỳ, xa phi mã dược pháo như thần", tất cả họ đều lu mờ.
Thành tích của Dương Quan Lân là huy hoàng, nổi tiếng trong và ngoài nước.
Thời thơ ấu, Dương Quan Lân được mệnh danh là "Nông thôn kỳ vương"; ở Trung Quốc đại lục, Dương Quan Lân là vua cờ của những năm 1950; ở Hồng Kông và Ma Cao, Dương Quan Lân được mệnh danh là "thánh thủ"; ở Châu Âu và Châu Mỹ, Dương Quan Lân được gọi là Beethoven của nghệ thuật cờ tướng Trung Quốc; ở Đông Nam Á, Dương Quan Lân là biểu tượng của các cao thủ cờ tướng, Thái Lan có "Dương Quan Lân của Thái Lan", Philippines có "Dương Quan Lân của Philippines". Tóm lại, ai chơi cờ giỏi nhất, người đó là "Dương Quan Lân"; ngoài ra, còn có nhiều tên gọi khác như "Hỗn Thế Ma Vương", "Ma Thúc", "Ảo thuật gia cờ tướng", "Cự phách kỳ đàn", "Thái đẩu kỳ lâm", "Tông sư kỳ đàn", "Nguyên nhung kỳ đàn", v.v., thật là không đếm xuể.
Từ những danh hiệu này, không khó để thấy ảnh hưởng sâu rộng của Dương Quan Lân trong làng cờ Trung Quốc.
Mọi người cũng thường gặp phải tình huống này: hai người hâm mộ cờ đang chơi cờ, bên A sắp chiếu hết, bên B vắt óc không ra, bên A sẽ đắc ý nói: "Ván cờ này anh thua định rồi, dù có mời cả Dương Quan Lân đến cũng không thể cứu vãn được."
Điều này cho thấy uy tín của Dương Quan Lân trong lòng những người yêu thích cờ tướng. Không có gì lạ khi bất cứ ai có thể đi vài nước cờ đều biết đến tên tuổi của Dương Quan Lân? Tuy nhiên, có ai biết con đường mà anh ấy đã đi trong biển cờ bao la này là con đường nào?

[tinhlahan702]

2. Vua cờ nông thôn


Mùa hè ở phương Nam, bầu trời trong xanh không một gợn mây, mặt đất bị nắng thiêu đốt nóng rực, từng cơn gió nóng phả vào người, nóng như thiêu như đốt, khiến người ta nghẹt thở.
Trên con đường đất gồ ghề từ thị trấn Phượng Cương, huyện Đông Vinh, tỉnh Quảng Đông đến Thường Bình, một người gánh hàng rong đang gánh một gánh nặng nề từ từ bước về phía trước, đôi vai run rẩy, nhịp nhàng phát ra tiếng "cót két cót két".
Người gánh hàng rong là một thiếu niên mười sáu, mười bảy tuổi, dáng người gầy gò, nhỏ bé. Đầu đội chiếc mũ rộng vành, che mưa nắng. Chiếc áo phông ngắn tay đã ướt đẫm mồ hôi. Nhưng anh ta dường như quên đi cái nắng như thiêu như đốt, gánh nặng trên vai, miệng không ngừng lẩm bẩm "Pháo 2 bình 5, Mã 2 tiến 3".
Đây là bức tranh sinh động về thời niên thiếu của Dương Quan Lân.
Cờ tướng, tuy chỉ là những khối gỗ tròn, nhưng lại có sức sống mãnh liệt và sức hấp dẫn vô cùng. Có người một khi đã mê cờ tướng, như bị ma ám, hồn vía lên mây, muốn bỏ cũng không bỏ được. Dương Quan Lân lúc này cũng bị cờ tướng mê hoặc, quấn lấy, ba mươi hai quân cờ như bóng ma luôn bám theo anh. Điều này dường như là một sự tra tấn, nhưng đối với Dương Quan Lân, nó lại là một niềm vui vô tận. Trong khó khăn gian khổ, điều duy nhất có thể thắp lên ánh sáng hy vọng của anh chính là cờ tướng.
Dương Quan Lân sinh ngày 29 tháng 5 năm 1925 trong một gia đình nông dân nghèo ở làng Đường Lịch, thị trấn Phượng Cương, huyện Đông Vinh, tỉnh Quảng Đông. Ở đây, ông đã trải qua một tuổi thơ khó khăn.
Mặc dù Đông Ngô là vùng đất trù phú, nhưng làng Đường Lịch dưới thời xã hội cũ lại là một ngôi làng có sự phân hóa giàu nghèo rõ rệt. Đất đai ở đây cằn cỗi, nhưng lại là một làng quê của người Hoa kiều. Cả làng có hơn trăm hộ gia đình, mỗi nhà có một cách sinh sống khác nhau: những người có quan hệ với nước ngoài thì sống dựa vào tiền gửi về từ nước ngoài; còn những người không có quan hệ với nước ngoài thì phải vật lộn với cuộc sống nghèo khổ. Tuy nhiên, người nghèo có niềm vui và sở thích riêng của họ, dân làng không có điều kiện tham gia các hoạt động giải trí khác, nên tám chín phần mười đều thích chơi cờ.
Không có quan hệ với nước ngoài, họ chỉ có thể vật lộn trên bờ vực nghèo đói. Tuy nhiên, người nghèo có thú vui và sở thích riêng, những hoạt động giải trí khác của dân làng họ không thể tham gia, tám chín phần mười đều thích chơi cờ.
Tỉnh Quảng Đông từ xưa đã có phong trào cờ vua rất mạnh, trong số các huyện trong tỉnh thì Đông Ngô là mạnh nhất, đã từng sản sinh ra không ít cao thủ; làng Đường Lịch có phong trào cờ tướng thịnh hành, trong toàn huyện cũng đứng đầu. Chơi cờ đã trở thành một hoạt động truyền thống của làng, trước và sau bữa ăn, mọi người tụ tập ở đầu làng cuối ngõ, từng nhóm hai ba người, hào hứng bày bàn cờ ra chơi. Nếu vào dịp lễ Tết hoặc đi lễ hội, chơi cờ lại càng trở thành hoạt động "hot". Thường có những người tự cho mình là cao thủ, bày sạp ra để thu hút đối thủ thay phiên nhau đánh cược, quả thực rất náo nhiệt, quân cờ nhỏ đã mang lại sức sống cho ngôi làng không mấy nổi bật này.
Ông nội của Dương Quan Lân là một tú tài dạy học, khá am hiểu về cờ. Cha ông cũng từng dạy học, sau đó mở một cửa hàng tạp hóa nhỏ ở làng Đường Liệt, ga Thiên Đường, tuyến đường sắt Quảng Cửu. Trên danh nghĩa là một cửa hàng, chẳng qua là bán một số đồ dùng hàng ngày, cũng chẳng khá hơn mấy so với những người bán hàng rong ven đường, kiếm được chút tiền, cộng thêm năm mẫu ruộng thuê, cũng có thể miễn cưỡng nuôi sống gia đình. Tuy nhiên, cờ vua của cha ông giỏi hơn ông nội nhiều, là một trong những cao thủ của làng.
Dương Quan Lân lớn lên trong một gia đình và ngôi làng như vậy, tất nhiên cũng yêu thích cờ, không phải là yêu thích bình thường, mà là vô cùng yêu thích. Dương Quan Lân học chơi cờ từ năm bao nhiêu tuổi? Không ngại nghe chính ông kể lại: "Hồi nhỏ, thường xem người già chơi cờ, rốt cuộc là mấy tuổi học chơi cờ thì chính mình cũng không biết. Chỉ nghe cha nói sáu tuổi đã học chơi cờ. Về sau dù tính là sáu tuổi mới biết chơi cờ, nhưng thực tế đã có vài năm tuổi cờ rồi."
Có người có thể cho rằng, một kỳ thủ như Dương Quan Lân, từ nhỏ đã có tài năng siêu phàm. Không, tài năng của ông không tốt lắm, đầu óc cũng không được nhanh nhạy. Dương Quan Lân tự thừa nhận: "Tôi không thông minh, dựa vào sự chăm chỉ."
Liễu Đại Hoa đã tạo ra kỷ lục thế giới một đấu mười chín người trong môn cờ tưởng bịt mắt, dựa vào trí nhớ cực tốt và kỹ năng cờ vua thành thạo. Dương Quan Lân thì không thể, chỉ có thể chơi một hoặc hai ván bịt mắt, nhiều hơn nữa thì đầu óc không thể nhớ nổi. Tuy nhiên, ông lại là một kỳ tài trong giới cờ. Điều này hoàn toàn là nhờ sự chăm chỉ, nỗ lực phấn đấu mới đạt được. Như có người đã nói: "Dương Quan Lân trên con đường gập ghềnh cực kỳ khác thường, giống như con tê tê kiên cường đào hang về phía trước, mới đạt được thành tựu ngày hôm nay." Câu nói này cũng thể hiện sự kiên trì theo đuổi cờ vua suốt đời của ông.
Mùa thu năm 1938, quân Nhật đánh đến ga Thiên Đường trên tuyến đường sắt Quảng Cửu thuộc huyện Đông Ngô, chỉ cách làng Đường Lịch năm km. Quân Nhật đến đâu là hãm hiếp, đốt phá, giết chóc, không từ một tội ác nào, khiến dân chúng hoảng loạn bỏ chạy sang Hồng Kông, trong số đó có Dương Quan Lân, khi đó mới 13 tuổi. Trước lúc chia tay, cha Dương Quan Lân đã nói với ông:
“Miễn là con sống sót là được, cha già rồi, chết cũng không sao.” Nhắc đến chuyện này, Dương Quan Lân không khỏi cảm khái: “Trong thời gian 1948, tôi xem bộ phim “Nhất giang xuân thủy hướng đông lưu”, trong đó có câu thoại giống như câu này, khiến tôi vô cùng xúc động.
Năm 1939, làng Đường Lịch trở thành nơi tranh giành của quân Nhật, quân Quốc dân đảng và du kích, ba bên giao tranh liên miên, tiếng súng không ngớt. Có lần, du kích đã tiêu diệt được nhiều lính Nhật. Ngày hôm sau, quân Nhật tiến hành càn quét làng Đường Lịch, giết người đốt nhà, không ít người nằm chết trong vũng máu. Dương Quan Lân chạy ra ngoài thì bị lính Nhật bắt, đang định bắn chết thì có người nói với đội trưởng lính Nhật: "Nó còn nhỏ, không biết đánh nhau, cũng không phải du kích, tha cho nó đi." Nhờ vậy mà ông mới thoát chết.
Thời gian trôi qua, gia cảnh ngày càng nghèo khó. Năm 1939, cha ông lâm bệnh nặng, đến năm 1951 thì qua đời, cả nhà mất đi trụ cột, gánh nặng cuộc sống đè lên vai Dương Quan Lân khi chưa đến tuổi trưởng thành. Vì vậy, ông chỉ học hết lớp 5 tiểu học rồi bỏ học giữa chừng.
Dương Quan Lân vốn là con nhà học thức, nhưng vì trong giai đoạn 1937-1945, quân Nhật đánh vào Trung Quốc, loạn lạc, nên cuộc sống khó khăn, không có tiền đi học, sau đó được cha kèm cặp, đọc Tứ thư Ngũ kinh. Ông vừa giúp mẹ làm ruộng, vừa may vá làm thợ may, có khi lại vác bao tải lớn đi bán vải, hoặc làm phu khuân vác kiếm tiền nuôi gia đình. Bận rộn mưu sinh, Dương Quan Lân nào có thời gian luyện cờ, "vua cờ ở nông thôn" biết bao giờ mới có ngày ngóc đầu lên được?