Công tử Bạc Liêu

[6789]

Công tử Bạc Liêu Trần Trinh Huy (1900-1973, còn có tên khác là Ba Huy) là một tay chơi nổi tiếng ở Sài Gòn và miền Nam những năm 1930 - 1940. Ngày nay, Công tử Bạc Liêu trở thành một thành ngữ để chỉ những kẻ ăn chơi.

Vốn thành ngữ "Công tử Bạc Liêu" ra đời từ những năm đầu thế kỷ 20. Thời đó, thực dân Pháp đã ổn định về tổ chức của vùng đất thuộc địa Nam Kỳ. Do việc phân chia lại ruộng đất, đã làm nảy sinh rất nhiều đại điền chủ ở vùng đất này. Thời đó dân gian đã có câu "Nhất Sỹ, Nhì Phương, Tam Xường, Tứ Trạch" để chỉ 4 vị đại điền chủ giàu có nhất vùng đất Nam Kỳ. Theo phong trào khi ấy, các đại điền chủ, hào phú quyền quý khắp Nam Kỳ thường cho con lên Sài Gòn học ở các trường Pháp, thậm chí du học bên Pháp. Tuy nhiên, hầu hết các vị công tử giàu có này, ảnh hưởng bởi sự phồn hoa đô hội, sẵn tiền, nên thường đi vào con đường tay chơi để thể hiện mình. Trong số vị công tử ấy, không ai đủ sức xài tiền như các công tử Bạc Liêu. Thành ngữ "Công tử Bạc Liêu" có từ lúc ấy. Về sau, thành ngữ này chỉ dùng để chỉ công tử Trần Trinh Huy vì chẳng công tử nào sánh kịp về khả năng tài chính và độ phóng túng đối với vị công tử này. Từ đó "Công tử Bạc Liêu" trở thành danh xưng riêng của Ba Huy, không một ai có thể tranh chấp.

Trần Trinh Huy, tên thật là Trần Trinh Quy sinh ngày 22 tháng 6 năm 1900, nhưng do cho rằng cái tên "Quy" không sang trọng nên ông đổi lại thành "Huy". Ngoài tên Công tử Bạc Liêu, Trần Trinh Huy còn mang nhiều tên khác như Ba Huy, Hội đồng Ba (cách gọi của tá điền, sự thật thì Ba Huy không là thành viên trong hội đồng nào), Hắc công tử (do nước da ngăm đen và để phân biệt với Bạch công tử).

Trần Trinh Huy là con trai ông Trần Trinh Trạch, tức Hội Đồng Trạch một người xuất thân là thư ký làng, nhờ cưới được cô Tư, con gái của ông bá hộ Phan Văn Bì, người có đất ruộng nhiều nhất trong tỉnh Bạc Liêu, người ta tặng cho ông Bá hộ là "Vua lúa gạo Nam Kỳ". Ông Trạch là người Triều Châu lai, chí thú làm ãn. Ông Bá hộ chọn rể cho cô con gái thứ Tư trong trường hợp đặc biệt. Hằng năm ông tới Tòa Bố (tòa Hành chánh) tỉnh đóng thuế điền địa. Trong nhiều năm ông chấm viên thư ký điền địa tên Trần Trinh Trạch là người đứng đắn đàng hoàng. Ông hỏi thăm gia thế thì biết thầy ký Trạch chưa vợ. Ông mời về nhà chơi, tạo thuận lợi cho thầy ký Trạch trông thấy cô con gái thứ tư của ông. Nhiều lần tới lui, hai bên "mến tay mến chân". Ông Bá hộ thấy hai đứa nhỏ "tình trong như đã mặt ngoài còn e" liền làm lễ cưới. Ông cho con gái và rể một sở đất để ra riêng. Thầy ký Trạch xin nghỉ làm công chức điền địa để làm chủ điền. Với trình độ văn hóa tương đối khá, lại có ông già vợ cho đất, giúp vốn nên không bao lâu thầy kỳ Trạch phất lên. Với huê lợi hàng năm, ông sắm thêm đất điền. Có điều ông Bá hộ không thích là đất ông tách bộ cho các con của ông lần lượt chạy về tay chàng rể thứ tư. Nguyên do là các con ông mê cờ bạc nên đem đất điền cầm cố nơi anh rể. Cầm cố lâu năm không chuộc kể như mất luôn. Ông Bá hộ chỉ tự an ủi là "lọt sàng xuống nia", các sở đất đó không rơi vào người ngoài, thương con gái thì phải thương rể. Nhờ vậy, Hội Đồng Trạch càng ngày càng giàu có, đồn điền ruộng lúa có thể được xếp vào hàng bậc nhất miền Nam lúc bấy giờ. Có người viết:

Nghèo đến thằng mình còn chạy quýnh
Giàu như ông Trạch cũng buồn thiu

Trần Trinh Trạch là chủ sở hữu của 74 sở điền, với 110.000 ha đất trồng lúa, gần 100.000 ha ruộng muối. Theo lời cháu chắt ông kể lại, toàn tỉnh Bạc Liêu lúc bấy giờ (gồm 4 quận Vĩnh Lợi, Cà Mau, Vĩnh Châu, Giá Rai) có 13 lô ruộng muối thì 11 lô là của ông Hội Đồng Trạch, một lô còn lại của cha sở và một lô của dân thường. Ông Trạch có 7 người con, 4 gái, 3 trai. Trong 3 người con trai của ông Trạch (Trần Trinh Đinh, Trần Trinh Huy và Trần Trinh Khương) thì Ba Huy là ăn chơi hơn cả.

Trần Trinh Huy từng đi du học ở Pháp, sau ba năm về nước không một mảnh bằng, để lại một người vợ Pháp và một đứa con ở lại Paris. Khi Ba Huy về nước ông Trạch kéo gia đình lên Sài Gòn đón quí tử. Chiếc xe Ford đang dùng tốt nhưng ông nói nhân sự kiện đặc biệt này phải sắm thêm một chiếc xe mới, cho xứng với học hàm, học vị của cậu Ba, cho rạng mặt Trần gia.

Trần Trinh Huy là người cao lớn, khoảng 1,70 m, lực lưỡng nhưng không cục mịch, trái lại dáng người rất thanh thoát, sang trọng, da đen, mày rậm... người đầy sinh lực. Tính tình Huy rất dễ dãi và hào phóng. Người trong nhà lầm lỗi, Huy cũng ít rầy la. Bà con ở xa lên thăm, Huy đều cho tiền. Tá điền không thấy Huy đòi nợ ai bao giờ, ai nghèo quá, năn nỉ Huy còn bớt lúa ruộng. Cho nên tá điền Bàu Sàng ít ai oán ghét Ba Huy.

Trong các mối quan hệ, Ba Huy là người khoáng đạt, không dè dặt và mưu toan gì. Thời đó, các cậu công tử lẫn điền chủ điều chơi với người Pháp thì rất khúm núm, nịnh nọt, gọi là "chơi thế". Riêng Ba Huy thì cứ "toa toa" "moa moa" sòng phẳng, ngang hàng. Nếu như trong mắt giới giang hồ tứ chiếng, Ba Huy là một người ngon nhất Nam bộ, thì trong mắt người Pháp, Huy được nể trọng vì có vợ đầm và mướn người Pháp làm công cho mình. Tánh của Ba Huy vị tha và coi tiền như rơm rác. Bút tích của Huy cho thấy tuy nét chữ bay bướm nhưng lại rất xấu, chứng tỏ đó là một con người thông minh, từng trải nhưng đường học vấn không đến nơi đến chốn.

Ba Huy cũng là người rất cởi mở, không cổ hủ, cực đoan như nhiều điền chủ khác. Ông từng ủng hộ Việt Minh một lúc 13.000 giạ lúa. Công tử Bạc Liêu còn tỏ ra là một con người tự trọng, đã hứa với Chính phủ những gì thì ông sẽ làm thế ấy. Ông đã hứa với người lãnh đạo cao nhất của Tỉnh ủy Bạc Liêu là giảm tô, không hợp tác với Pháp, gửi vải vóc thuốc men cho kháng chiến và thực hiện đúng như vậy. Thích hội hè, Ba Huy có lẽ là người tổ chức hội chợ và hội thi "Hoa hậu miệt đồng" đầu tiên ở đồng bằng sông Cửu Long.

Ba Huy có bốn người vợ và rất nhiều nhân tình. Người vợ đầu là người Pháp, trong thời gian Ba Huy đi học ở Paris. Về nước ông cưới một người vợ ở Bạc Liêu là Ngô Thị Đen. Bà này ở với Ba Huy sinh được người con gái là cô Hai Lưỡng. Sau cô Hai Lưỡng qua Pháp sống. Từ năm 1945, Ba Huy lên Sài Gòn ở hẳn. Ông lấy thêm một bà nữa (bà Nguyễn Thị Hai) và sinh được ba người con: Thảo, Nhơn, và Đức.

Bà cuối cùng, khoảng năm 1968, Ba Huy dọn về căn nhà phố đường Nguyễn Du, Sài Gòn. Mỗi sáng đứng trên lầu nhìn xuống, ông thấy một cô gái gánh nước đi qua đẹp quá. Hỏi thăm thì đựơc biết cô gái đó là con ông già làm nghề sửa xe đạp. Ba Huy đến nhà ông già xin "đổi" căn nhà đó lấy cô gái. Ông già và cô gái sau khi bàn bạc đồng ý. Và đó là người vợ cuối cùng của Ba Huy, kém ông đến 50 tuổi. Bà sống chung thủy với ông đến ngày ông qua đời. Họ có ba con trai và một con gái tên Hoàn, Toàn, Trinh và Nữ.

Ba Huy còn rất nhiều con với các nhân tình. Tuy những người đó không phải vợ chính thức nhưng con cái của họ đều được Trần gia thừa nhận. Ông mất năm 1973 ở Sài Gòn và được đưa về an táng trong phần mộ gia đình tại ấp Cái Dầy, xã Châu Hưng, huyện Vĩnh Lợi, Bạc Liêu.

(Còn tiếp...)

[6789]

Những giai thoại

Ông Trạch giao cho Ba Huy việc trông coi điền sản. Huy đi vào các sở điền bằng xe hơi hoặc ca nô. Việc này là một sự kiện đặc biệt, Ba Huy đi đến đâu tá điền ùn ùn kéo đến xem, vì cả đời họ chưa được nhìn thấy xe hơi, ca nô bao giờ. Đi đòi nợ các tỉnh, Ba Huy dùng chiếc Ford Vedette, còn đi chơi ông có chiếc Peugeot thể thao, sản xuất năm 1922. Loại xe đó cả miền Nam khi ấy chỉ có hai chiếc, chiếc kia là của vua Bảo Đại.

Ba Huy còn thuê một người Pháp làm công cho mình. Đó là ông Henri, chồng bà Tư Nhớt, một người trong gia tộc Trần Trinh. Ông này làm quản lý, điều hành gia sản cho ông Hội Đồng Trạch, dưới quyền ba Huy. Theo hợp đồng, quản lý được hưỏng 10% trên tổng số lợi tức thu được hàng năm. Chính vì vậy ông Henri mới bỏ "mẫu quốc" qua làm mướn cho bên vợ, mãi đến tháng 4 năm 1975 mới về nước.

Công tử Bạc Liêu rất mê nghề võ. Vào nửa đầu thế kỷ 20, học võ là một cái mốt với nhận thức: Học võ để nâng cao cái khí phách thượng võ của kẻ anh hào. Ba Huy không học võ Tây hay võ Ta mà học võ Xiêm. Ông ta đã cất công qua Xiêm mướn một ông thầy thượng hạng về dạy cho mình và Tám Bò, là em út của ông ta.

Một sự kiện chấn động cả nước khi đó là Ba Huy đi thăm ruộng bằng máy bay. Và lúc ấy cả Việt Nam cũng chỉ có 2 chiếc là của Công tử Bạc Liêu và của vua Bảo Đại. Một lần bay qua thăm điền Rạch Giá, Công tử Bạc Liêu hứng chí bay ra biển Hà Tiên chơi, cứ bay mải miết cho đến khi kim báo xăng không còn nhiên liệu, buộc lòng Ba Huy phải đáp khẩn cấp. Xuống đất, Ba Huy hoảng hốt biết mình đã bay lọt sang tận nước Xiêm. Trần Trinh Huy bị Nhà nước Xiêm bắt giữ và phạt 200 ngàn giạ lúa. Ông Hội đồng Trạch phải chở một đoàn ghe chở lúa thật dài qua tận Xiêm để chuộc quí tử về. Ông là người Việt Nam đầu tiên sở hữu máy bay tư nhân và sân bay tư nhân.

Ba Huy sinh hoạt cực kỳ sang trọng và xa hoa. Ra đường là đóng bộ veston, thứ hàng đắt tiền nhất thời đó. Thói quen của Ba Huy là ăn sáng kiểu Tây, trưa ăn cơm Tàu, chiều ăn cơm Tây. Mỗi lần từ Bạc Liêu đi Sài Gòn là ông ta ngồi trên chiếc xe cáu cạnh, có tài xế lái. Khi lên Sài Gòn ít khi Công tử Bạc Liêu ở ngôi biệt thự của Trần gia mà vào một trong những khách sạn nổi tiếng sang trọng ở Sài Gòn. Có khi hứng chí đi dạo mát Ba Huy thuê cả chục chiếc xe kéo, ông ta ngồi một chiếc, những chiếc còn lại chở những món đồ như mũ, cây "can"...

Công tử Bạc Liêu là một người luôn xê dịch và rất ham vui, những cuộc ăn chơi nổ trời diễn ra, Trần Trinh Huy lặn ngụp trong những bàn tiệc với rượu sâm banh. Mỗi chủ nhật ông đều đi nghỉ cuối tuần ở Vũng Tàu, Đà Lạt hoặc về Cần Thơ. Ba Huy cũng là một kẻ mê cờ bạc, có những khi ông đánh một cây bài 30.000 đồng, trong khi lúa chỉ 1,7 đồng một giạ, lương của Thống đốc Nam Kỳ chưa tới 3.000 đồng một tháng.

Giao tranh Hắc - Bạch công tử

Bạch công tử là Lê Công Phước hay còn gọi là George Phước, con trai của Đốc phủ Lê Công Sủng, người ở làng Điều Hòa, tỉnh Mỹ Tho. Phước cũng là một tay chơi nổi tiếng khi đó, da trắng nên được gọi Bạch công tử để phân biệt với Ba Huy. George Phước say mê cải lương, từng qua Pháp học về sân khấu. Về nước Phước cùng một người khác bỏ tiền lập hai gánh hát Phước Chương và Huỳnh Kỳ nổi tiếng với cô đào chánh đệ nhất tài sắc đương thời là cô Bảy Phùng Há và một cô đào tài sắc khác là Năm Phỉ. Cùng nổi tiếng ăn chơi, Bạch công tử và Hắc công tử trở thành kỳ phùng địch thủ.

Tác giả Nguyễn Thiện viết:

"Đang lúc cô Ba Trà, một người con gái có sắc đẹp làm xao xuyến tâm hồn Bạch công tử, thua bài sạch túi, ông trưởng giả lớn tuổi chưa kịp cung phụng tiền bạc tiếp để vừa lòng mỹ nhân, Bạch Công tử lù lù lái xe lại nhà cô Ba Trà, rủ xuống Cần Thơ ăn cá cháy và đánh bài gỡ bạc. Hai người vừa xuống đến quán Bungalows ở Cần Thơ, máy xe chưa nguội thì chiếc Sport tám máy của Hắc Công Tử cũng vừa tới, thắng cái két. Cả hai lâm vào cảnh khó xử, việc chiếm được mỹ nhân chỉ còn cậy vào tài chinh phục của bản thân mình. Cả ba cùng đưa nhau vào khách sạn. Bạch Công tử lột chiếc cà rá hột xoàn trị giá 3.000 đồng vào thời đó để trên bàn trước khi vào phòng tắm. Lúc trở ra, thấy cô Ba Trà đeo thử nó trên tay, Bạch Công tử liền lên tiếng tặng luôn. Sau đó Hắc Công tử đã mua tặng cô Ba Trà một chiếc nhẫn trị giá gấp đôi..."

Một lần, đoàn Huỳnh Kỳ cùng cô Bảy Phùng Há về Bạc Liêu biểu diễn, Bạch công tử mời Hắc công tử đến xem. Đang xem, Bạch công tử móc thuốc hút, vô ý làm rớt tờ giấy con công (tờ 5 đồng thời đó), Bạch công tử cuối xuống tìm kiếm. Hắc công tử thấy vậy hỏi:
- Chú kiếm gì vậy?
- Tôi kiếm tờ con công. (Tờ bạc 5 đồng)
Hắc công tử mỉm cười nói:
- Để tôi đốt đuốc cho chú kiếm.
Nói rồi Hắc công tử móc tờ giấy bạc bộ lư (tờ 100 đồng) châm lửa soi cho Bạch công tử kiếm. Bị một vố quá nặng, vãn tuồng, Bạch công tử mới nói:

- Toa chơi moa một cú đau quá. Bây giờ nếu toa ngon, toa với moa cân mỗi người ký đậu xanh, rồi lấy tiền nấu, ai sôi trước người ấy thắng?

Hắc Công Tử đáp:

- Chú cũng vậy nữa kìa! Ấy dà, Chú muốn chơi hả? Được,vậy để tôi chơi cho chú chết luôn!

Tối hôm sau, Hắc công tử cho trải thảm đỏ từ ngoài cổng vào tận thềm nhà cứ mỗi thước cho một gia nhân cầm đuốc soi đường, nghinh đón phái đoàn của Bạch công tử. Cuộc thi được tổ chức ở đại sảnh nhà lớn của Trần gia. Lửa của tiền giấy thì rất kém nhiệt, chỉ cháy nhỏ, vì thế họ nấu chè rất lâu trong sự căng thẳng của rất nhiều người chứng kiến. Trán ai cũng rịn mồ hôi hột, nhất là những người trong gia đình họ Trần. Cuối cùng, nồi chè Bạch công tử sôi trước, Hắc công tử đành thua cuộc. Nhưng Ba Huy tuyên bố rằng ông ta thua trong danh dự.

Ngày nay, Công tử Bạc Liêu trở thành một thương hiệu du lịch hấp dẫn của tỉnh Bạc Liêu. Tòa biệt thự của Ba Huy khi xưa nay trở thành Khách sạn Công tử Bạc Liêu.

Ngôi biệt thự giờ đã được chuyển sang kinh doanh khách sạn với 10 phòng ngủ.


Ngay tại tầng 1 của ngôi biệt thự là phòng thờ của Ông bà hội đồng Trần Trinh Trạch


Lối cầu thang dẫn lên phòng của Công tử Bạc Liêu


Nơi trước đây Công tử Bạc Liêu ngồi uống trà và ăn nhậu.


Tầng áp mái giờ đây không còn là nơi để đồ đạc như xưa.


Một số khu vực trong khuôn viên ngôi biệt thự giờ đã được tận dụng để kinh doanh dịch vụ cafe.


Khu vườn đã được sửa sang để làm nhà hàng ăn uống

Ngôi biệt thự của công tử Bạc Liêu được xây dựng từ năm 1919, do kỹ sư người Pháp thiết kế. Để đảm bảo độ bền và diện mạo kiến trúc, chủ nhân đã đặt hàng và cho chuyên chở toàn bộ vật liệu xây dựng như thép đúc, cửa, cẩm thạch lát nền, gạch, khung sắt trang trí từ Pháp qua. Các bù loong, ốc vít cho các chi tiết xây dựng đều được đóng dấu chìm mẫu tự P rất hoa mỹ, chứng thực sản xuất tại thủ đô Paris. Người dân Bạc Liêu gọi đây là "Nhà Lớn". Không chỉ đẹp về kiến trúc, nội thất mà nhà Hội đồng Trạch cũng qui tụ vô số đồ gỗ, sứ, đồng... quý giá. Những bảo vật đó đến nay không còn do con cháu không giữ được, do mất mát vì chiến tranh hoặc những nguyên nhân khác. Có hai món đồ quí hiện được giữ nguyên vẹn ở chùa Chén Kiểu, Sóc Trăng là chiếc giường ngủ chạm khắc tuyệt mỹ và bộ bàn ghế cũng chạm trổ công phu. Đây là hai món quà do Ba Huy hào phóng tặng nhà chùa.

Hiện nay, ngôi biệt thự đó trở thành khách sạn Công Tử Bạc Liêu (trực thuộc Văn phòng Tỉnh ủy Bạc Liêu) với 6 phòng ngủ. Trong đó 5 phòng bình thường và căn phòng Ba Huy từng ở trước đây có giá gấp đôi. "Phòng công tử" có một giường đôi, ti vi, máy lạnh, một bàn viết, một tủ áo và toilet khá rộng kế bên. Điểm độc đáo nhất của căn phòng này là chiếc máy điện thoại có từ đời Pháp thuộc đến giờ vẫn sử dụng tốt. Căn "phòng công tử" luôn đắt khách, nhất là người nước ngoài. Du khách muốn nghỉ đêm tại đây buộc phải đặt phòng trước cả tháng. Cách khách sạn Công Tử Bạc Liêu không xa, còn có một cụm khách sạn, nhà hàng khác cũng mang tên Công Tử. Nhà Công tử Bạc Liêu hiện nay được bày biện, phục tráng gần như nguyên trạng. Tuy nhiên do qua nhiều giai đoạn lịch sử khác nhau vật dụng trong gia đình đã thất lạc rất nhiều.

Sau sự kiện 30 tháng 4, 1975, Ba Huy mất đã 2 năm, gia đình còn lại của Ba Huy lâm vào cảnh khốn khó, anh em, con cháu trong gia đình bỏ đi tứ xứ. Một người con của Công tử bạc Liêu là ông Trần Trinh Đức phải trôi dạt lên Sài Gòn và sau khi cô con gái lớn của ông bị lừa tình và mắc nợ, bị bệnh tâm thần phân liệt, phải bán nhà trả nợ, gia đình ông làm đủ thứ nghể để mưu sinh như bán giầy cũ, chạy xe ôm.... Năm 2009, gia đình ông được sự giúp đỡ của các mạnh thường quân đã trở về Bạc Liêu sinh sống.
Cuối năm 2004, nhà văn Phan Trung Nghĩa của báo Bạc Liêu đã cho xuất bản quyển Công tử Bạc Liêu - Sự thật và giai thoại gồm nhiều câu chuyện và tư liệu sưu tầm về Trần Trinh Huy.

- Theo Wikipedia -

[ngocdung83]

Nếu dùng những tài vật đã lãng phí đấy cho các tá điền, người nghèo khó thì hay biết mấy !

[6789]

Công tử Bạc Liêu tuyển người tình ăn Tết

Những cái Tết vào thập niên ba mươi, nghe danh công tử Bạc Liêu tổ chức các cuộc đấu xảo sắc đẹp được coi là cuộc thi hoa hậu đầu tiên ở đồng bằng sông Cửu Long. Và ngay sau cuộc thi, những người đẹp lần lượt trở thành nhân tình của chàng công tử nổi danh nhờ ăn chơi này.
Về nước năm 1927, chàng Ba Huy - công tử Bạc Liêu lao vào những cuộc chơi khác người, khó ai theo kịp. Thấy con trai không lo làm ăn, hội đồng Trạch nghĩ ra cách giam lỏng cậu quí tử về điền Bàu Xàng thuộc xã Vĩnh Bình, huyện Hòa Bình, tỉnh Bạc Liêu ngày nay trông coi điền sản.
Hội đồng Trạch cứ tưởng đày được con trai đến xứ khỉ ho cò gáy, bốn bề là ruộng đồng thì không còn những cuộc chơi đốt tiền thâu đêm suốt sáng. Ông không ngờ, chính nơi đây lại làm nên bề dày ăn chơi có hạng của công tử Bạc Liêu.

Lễ Kỳ Yên mở mang tầm mắt dân quê của cậu Ba Huy

Thời điểm này ở Bàu Xàng, Trần gia có 3600 công ruộng, cho tá điền thuê mỗi năm 1,5 giạ lúa trên một công. Từ thời hội đồng Trạch, ông hội đã cho xây dựng một biệt thự kiểu Pháp ở giữa điền Bàu Xàng để nghỉ mát mỗi khi về đây thu thuế. Công tử Bạc Liêu về Bàu Xàng trên chiếc ghe hầu, trên mũi ghe có chạm trổ hình rồng phụng, trong ghe có sập gụ để uống trà, có bàn đèn để hút thuốc phiện.

Khác với các cậu ấm đương thời, công tử Bạc Liêu không áo bà ba lụa soan trắng mà lúc nào cũng comple: quần Tây, áo sơ mi, đội nón nỉ, đi giày da, lưng thắt đồng hồ quả quýt ăng - lê. Giữa vùng quê nghèo, lạc hậu, hắt hiu, dân thưa, ít học, Trần Trinh Huy xuất hiện như một ngôi sao từ thế giới khác vừa ghé qua Bàu Xàng.

Trần Trinh Trạch áp dụng chính sách thu nhiều hưởng nhiều, thu ít hưởng ít với Trần Trinh Huy. Nhưng với công tử Bạc Liêu thì thu ít thu nhiều chẳng ảnh hưởng gì vì có bao nhiêu cậu Ba Huy đều để dành đổ vào những cuộc ăn chơi chứ không hề nộp vào nhà lớn của ông Trạch đồng nào. Khi ông hội đồng Trạch hỏi đến thì Ba Huy bảo đã dùng vào việc mua thêm ruộng đất, phát triển điền sản cho gia tộc.

Theo thông tin của các cụ cao tuổi và một số tài liệu còn lưu trữ, khoảng những năm 1933- 1934, Công tử Bạc Liêu quyết định tổ chức những cái lễ để đời. Một trong những cái lễ ông chọn là lễ Kỳ Yên (diễn ra vào tháng Giêng mỗi năm) chấn động các tỉnh miền Tây một thời. Để có nơi tổ chức lễ Kỳ Yên, Ba Huy cho lấp ao sen lớn của làng Bàu Xàng rộng đến mấy chục ngàn mét vuông. Sau đó, ông cho xây dựng 5 dãy phố cho thuê bán hàng xén nhằm che mắt ông hội đồng Trạch nhưng thực ra Ba Huy dùng nơi đây để tổ chức lễ hội vào mỗi dịp tết hằng năm.

Các cụ cao tuổi ở đây, nhớ lại và hân hoan bảo rằng từ bé đến giờ mới thấy được lễ Kỳ Yên to đến vậy, cái lễ làm sáng mắt những người dân quê mùa, cục mịch, quanh năm chỉ biết vườn ruộng, cá tôm như chúng tôi. Ba Huy tổ chức lễ rất long trọng, mời các hương thân phụ lão có tiếng trong vùng đứng ra trụ trì. Bên cạnh phần lễ là phần hội, với Ba Huy đây là một phần quan trọng nhất, kỳ thực với Ba Huy hội là để vui chơi, mua sắm và là ngày trai gái làm quen.

Trần Trinh Huy cho mở chợ phiên bán suốt mùa cúng Kỳ Yên kéo dài cả tháng. Trong lễ hội đó, ông rước về ba gánh hát: Việt, Hoa, Khơ-me. Tiếng nhạc ngũ âm, tiếng trống chầu, tiếng đàn nhị réo rắt cả một góc trời lục tỉnh. Người dân ở khắp nơi ùn ùn kéo về tham dự hội đông nghịt.

Hội chợ được chia ra thành nhiều khu. Khu hàng hóa công nghiệp được mang về từ Sài Gòn, khu trưng bày nông sản địa phương, khu ẩm thực đặc trưng của Bàu Xàng như bún mắm, cháo gà, bánh cóng, hột é, bánh xèo. Khu thi đấu thể thao với các trò chơi dân gian như: đi cầu chơn, bịt mắt bắt vịt, kéo co, đá cầu và không thể thiếu các sòng bạc lớn nhỏ như đánh bài cào, xí ngầu.

Tuy nhiên, điểm đặc biệt bậc nhất trong lễ Kỳ Yên của cậu Ba Huy là lần đầu tiên tổ chức đấu xảo sắc đẹp với mục đích chính là tìm người đẹp cho cậu công tử lắm tiền nhưng cũng nhiều tật.

Vắt vẻo giải cao để tìm người đẹp du xuân

Việc tổ chức cuộc thi sắc đẹp gặp rất nhiều khó khăn vì thời đó phụ nữ còn bị những tư tưởng phong kiến đè nặng. Họ không được ra khỏi xó bếp chứ đừng nói đến chuyện ra chợ, ra hội thi sắc. Nhưng không gì có thể làm khó được cậu Ba Huy, một tay chơi lắm tiền nhiều thế lực.

Để tổ chức được cuộc thi đấu xảo sắc đẹp, Ba Huy cho mời các chức sắc trong vùng đến thông báo và hỏi ý kiến. Với những lí lẽ thuyết phục, ông đưa ra lí do tổ chức cuộc thi chỉ để niềm vui đón xuân mới thêm trọn vẹn, để những cô gái quanh năm làm bạn với nắng mưa, ruộng đồng có dịp khoe sắc tỏa hương. Bên cạnh đó, giải thưởng ông treo ra cũng đủ hấp dẫn bất kỳ một cô nàng khó tính nào.

Theo đó: Giải nhất sẽ là một chiếc vòng kiềng vàng mười, nặng một lượng. Đây là loại kiềng đeo cổ, thời trang, được ưa chuộng nhất của phụ nữ quý tộc lúc bấy giờ. Đối với con em tá điền đó là món trang sức cả đời mơ cũng không được. Giải nhì là 200 đồng bạc và bộ lư trị giá 500 giạ lúa, giải ba thì thấp hơn, nhưng cũng đủ để người trúng giải sống an nhàn trong một thời gian dài.
Ngoài việc thông báo giải thưởng, ban tổ chức mà đứng đầu là Trần Trinh Huy còn đưa ra các thể lệ và đối tượng được tham gia cuộc thi như: Phụ nữ đi thi phải chưa chồng, có chiều cao và số đo ba vòng chuẩn như các cuộc thi hoa hậu lúc bấy giờ. Tuy nhiên thể lệ này vấp phải sự phản đối của các bậc hương lão hội tề trong vùng vì đã quen đánh giá phụ nữ đẹp qua gương mặt. Tuy nhiên, tất cả cũng không thể lay chuyển quyết định của cậu Ba Huy đi nhiều học cao.

Đến ngày khai mạc, người dân khắp nơi nô nức kéo đến xem cuộc thi người đẹp lần đầu tiên được tổ chức ở vùng sông nước Cửu Long. Có đến hàng trăm phụ nữ tham dự cuộc thi. Đánh giá về cuộc thi này cũng có nhiều ý kiến khác nhau. Người ta tin vào tính chất mua vui, đề cao sắc đẹp của phụ nữ nhưng cũng có người kháo nhau đấy chẳng qua là một cuộc tuyển nhân tình nấp dưới cái danh của một cuộc thi sắc đẹp.

Tại nhà ngang của hội đồng Trạch, trước khoảng sân rộng, cậu Ba Huy cho thiết kế khán đài, phía trong đặt bàn cho ban giám khảo và ban chức hội tề ngồi. Ba Huy làm chánh chủ khảo. Ở giữa sân khấu là nơi các đóa hoa đồng nội khoe sắc, vòng ngoài để khán giả đứng xem. Trang phục của thí sinh là quần lụa áo bà ba. Cứ lần lượt 2 người đi ngang một vòng qua ban giám khảo rồi tới cặp khác. Cuộc thi cũng có ba vòng sơ tuyển, trung tuyển, chung kết, cuối cùng chọn ra 3 người đẹp nhất trao giải á hậu 1, 2 và hoa hậu.

Những người già ở làng Bàu Xàng vẫn nhớ rõ mặt người đẹp đoạt giải năm ấy được công tử Bạc Liêu chọn. Đó là bà Đầm có nét đẹp chim sa cá lặn đoạt giải hoa hậu, cùng có giải là một cô người Khơ -me vô cùng duyên dáng. Sau này, bà Đầm có quan hệ tình cảm với công tử Bạc Liêu và là người được yêu thương nhất.

Tuy không dẫn bà Đầm về ra mắt ông hội đồng Trạch, nhưng Ba Huy xem bà Đầm là vợ bé chứ không phải nhân tình. Mỗi lần vô điền thu thuế hay tham dự lễ hội Kỳ Yên, Trần Trinh Trạch đều ghé thăm và rước bà xuống ghe hầu qua tháp Vĩnh Hưng chơi. Bà có với ông một người con trai.

Để kỉ niệm những lần qua tháp Vĩnh Hưng, bà đặt tên con trai là Hưng. Mỗi tháng ông Trần Trinh Huy có cấp tiền cho con, nhưng số con bà mệnh bạc, năm lên 7 tuổi thì bị té sông chết. Ba Huy giận không thèm lui tới, bỏ bà bơ vơ. Mãi đến gần chục năm sau, bà mới nguôi ngoai tình cũ mà đi lấy chồng là một người thợ may.

Người già ở Bàu Xàng cho biết: Không chỉ bà Đầm mà hầu hết những người đẹp đoạt giải đều không thoát khỏi lưới tình của chàng công tử phong tình thái quá. Cuộc đời họ vướng vào cậu Ba chỉ sung sướng lúc đầu, về sau lận đận không kể xiết, may mắn lắm mới lấy được chồng và có cuộc sống mới.
Những người tá điền cho con gái tham dự cuộc đấu xảo sắc đẹp mỗi năm vào dịp Tết Nguyên Đán, đều mong muốn nhờ cuộc thi mà đổi đời, sẽ lọt vào mắt xanh của các cậu ấm con nhà giàu có. Họ không ngờ cuộc đấu xảo sắc đẹp chỉ là phương tiện tìm kiếm người đẹp để công tử Bạc Liêu du xuân và thỏa mãn thú vui kì lạ của kẻ lắm tiền.

Không biết ở Nam bộ, đồng bằng sông Cửu Long, người ta tổ chức một cuộc thi hoa hậu chính thức vào năm nào? Chỉ biết rằng, cuộc đấu xảo sắc đẹp của công tử Bạc Liêu Trần Trinh Huy vào những năm đầu thập niên 30, thế kỷ 20 là có thật.

- Sưu tầm -

[6789]

Đệ nhất ăn chơi

Nhà báo, nhà văn Phan Trung Nghĩa, người được giới cầm bút phong tước hiệu "Công tử Bạc Liêu" (CTBL) không chỉ vì anh là tác giả quyển sách "Công tử Bạc Liêu - sự thật và giai thoại" mà còn bởi phong cách chơi đến "mát trời ông địa", đã có lần thú nhận với tôi rằng: "So với “kỳ tích” của tiền bối, tôi chưa được đứng gần hàng rào của cái thành trì ăn chơi đó".

Theo Phan Trung Nghĩa, đối tượng khai sinh ra thành ngữ CTBL chính là Huỳnh Văn Phước, gọi theo tiếng Hoa là Dù Hột, con của ông chủ Chá, một đại địa chủ xứ Bạc Liêu. Tương truyền Dù Hột "chịu chơi" đến mức khi thấy có 5 chiếc xe tranh nhau chở khách bèn bao tất tần tật.

Chiếc chở công tử, chiếc chở nón, chiếc chở gậy, chiếc chở cặp da và chiếc chở mắt kiếng. Về sau thành ngữ CTBL được "xã hội hóa", gọi chung cho tất cả những "địa chủ con" ở Bạc Liêu có máu ăn chơi danh bất hư truyền. Mỗi người mỗi nết, nhưng tất cả đều có điểm chung là xem tiền như giấy lộn và chẳng có món ngon vật lạ nào trên đời này mà các "cậu" chưa trải qua.

Đương thời, người ta xếp hạng CTBL theo 4 trường phái. Đại diện cho trường phái "trăng hoa" là công tử Điều. Cậu sẵn sàng hạ lệnh cho tá điền vác cả trăm giạ lúa đổi lấy một đêm vui với người đẹp. Mỗi lần là một "hương đồng gió nội" khác nhau, quyết không lặp lại. Lưu truyền sau một đêm vui vẻ với con gái ông Trần Thanh Bạch - người được mệnh danh là người đẹp xứ Bạc Liêu thời ấy, công tử tỏ ra rất đẹp lòng nên "bo" thêm tiền cho người đẹp cất nhà, còn chuyện tình cảm thì công tử đã đoạn tuyệt ngay sau cái đêm "hôm ấy".

Nét phong độ vẫn còn đó ở người đàn ông 72 tuổi được người đời phong danh "Công tử Khánh"

Đại diện cho trường phái 'văn nghệ" là công tử Lũy. Không chỉ thường xuyên tổ chức đại tiệc, công tử còn nuôi nấng cả đoàn ca hát trong nhà. Đại diện cho trường phái "yêng hùng" là công tử Cân (Phan Kim Cân). Từng học luật ở Hà Nội, nhưng do ghét Tây nên công tử nhất định không làm việc cho tụi "mắt xanh mũi lõ", mà ở nhà tổ chức nuôi chứa các chí sĩ yêu nước, trong đó có chí sĩ Nguyễn An Ninh... "Gắt củ kiệu" nhất là trường phái do cậu Ba Huy, tức Trần Trinh Huy, đứng đầu.

Từng du học bên Tây, lại là con trai đại điền chủ nức tiếng giàu có Trần Trinh Trạch, người sở hữu 110.000ha lúa và hơn 100.000ha muối... nên cậu Ba Huy có những cách chơi vượt cả "mình rồng". Cậu rinh về chiếc xe 'mu rùa" Peugeot, loại xe mà đương thời chỉ có vua Bảo Đại mới dám sắm để vi hành, chỉ để đi... thăm ruộng. Thậm chí sau này cậu Ba còn mua cả máy bay làm chân đi thăm ruộng và thuê người Tây về làm quản lý điền sản...

Còn về "bản lĩnh đàn ông", cậu Ba quả là cao thủ khi không chỉ cưới vợ Tây mà còn là người đầu tiên ở miền Tây tổ chức thi "đấu xảo sắc đẹp" vào năm 1940 với vai trò là chủ khảo. Danh sách "nhân tình, nhân ngãi" của cậu Ba, toàn là người đẹp và nghệ sĩ nổi tiếng đương thời, dài đến mức ngay cả cậu cũng không sao nhớ hết...

Nói về "kỳ tài ăn chơi" quả cậu Ba Huy xứng danh là đệ nhất CTBL, bởi trên đời này chỉ mỗi món "gan rồng" là chưa từng nếm. Nhưng chính đây là "gót chân A-sin" khiến sau này vị đệ nhất CTBL đã bị qua mặt, mà người đó lại là cháu ruột kêu cậu Ba bằng cậu: Công tử Khánh.

"Mình rồng" và "đại yến gan rồng"

Sinh năm 1940, cầm tinh con rồng, cuộc đời của công tử Khánh (tên thật là Phan Kim Khánh) có lúc ăn chơi chẳng kém "mình rồng". Là sản phẩm của cuộc tình đầy lãng mạn giữa "công tử yên hùng" Phan Kim Cân và quý nữ thứ sáu của đại điền chủ Trần Trinh Trạch - bà Trần Thị Đông, lẽ đương nhiên ông Khánh sẽ trở thành công tử, nhưng chính cái tính "dọc ngang nào biết trên đầu có ai" đã thôi thúc ông cố công tạo dựng cho mình "thương hiệu riêng" đến mức người từng trải như cậu Ba Huy cũng chào thua vì chưa lần được nếm món "gan rồng" như cháu.

Chúng tôi đến nhà công tử Khánh ở Cầu Sập, ngoại ô TP.Bạc Liêu. Nếu không được giới thiệu trước, tôi khó lòng tin được ông Khánh đã bước qua cái tuổi xưa nay hiếm (72 tuổi). Thời gian và sự sa sút kinh tế vẫn không làm lu mờ được vẻ sung mãn và nét quý tộc của người cuối cùng được hưởng trọn "danh vị" CTBL. Vừa nghe có khách viếng, ông khui hũ rượu ngâm cả tổ ong mật để nhâm nhi với món heo quay đặc sản xứ Bạc Liêu. Đúng là công tử! Sau mấy vòng xã giao, rượu ngà ngà, người đàn ông có 7 đời vợ chính thức với 7 dòng con này đã hé lộ cuộc đời ăn chơi "bá cháy" của mình.

Khoảng đầu thập niên 1960, được gia đình đưa lên Sài Gòn ăn học, nhưng do cái máu ăn chơi cứ rần rật nên dù được chu cấp khoản tiền rất lớn, nhưng thỉnh thoảng công tử Khánh vẫn phải về Bạc Liêu bán ít căn phố lầu. Một lần đang buồn vì hết tiền, bỗng công tử Khánh được gã người Hoa, một đại gia trong giới kinh doanh đồ cổ, kêu đến cho tiền với điều kiện: Về nhà ông ngoại lấy cặp lục bình đầu tiên trong số 5 cặp đang trưng bày, sẽ được thưởng 250.000 đồng.

Công tử Khánh càng hoảng hồn khi gã người Hoa nói rõ mồn một: "Cặp lục bình cao 7 tấc, có hình con rồng 5 móng ôm quanh, dưới đít có ấn triện đỏ". Đến lúc "chôm" được, công tử Khánh càng hốt hoảng: "Thằng cha này biết rành đồ trong nhà ông ngoại hơn cả cháu ruột". Cặp lục bình mang lên, gã người Hoa mân mê như trứng mỏng. "Rồng 5 móng là đồ ngự dụng. Đây là báu vật". Nói xong, không chỉ giao đủ tiền, gã người Hoa còn thưởng thêm: "Nghe đồn cậu thích ăn chơi, bữa nay tôi đãi tiệc nhất dạ đế vương".

Là tay "chọc trời", nhưng trong suốt cuộc đời ăn chơi đã qua và mãi đến sau này, công tử Khánh không bao giờ trải qua cảm giác tuyệt diệu như lần thưởng thức bữa "đại yến gan rồng" hôm ấy. "Mình mặc long bào, vừa ngồi vào ngai vàng đã có hoàng hậu đẹp như tiên giáng trần sà vào lòng, bên dưới 20 cung nữ tuyệt sắc uốn éo mời gọi..." - giọng ông Khánh trở nên nóng hổi. "Sau khi vui vầy với hoàng hậu, đến giờ ăn, một tên đóng vai thái giám bước vào nói léo nhéo giọng "xăng pha nhớt": "Xin hoàng thượng ban thiện ngự".

Đang cao hứng, nổi máu công tử, ông Khánh kêu: "Gan rồng". Tưởng là nói chơi, nào ngờ một hồi sau tên thái giám bưng lên cái khay bên trong là con rồng được cắt tỉa từ củ hủ dừa đẹp như... tranh. Giữa bụng rồng là lá gan to cỡ cái chén. Vừa dọn, thái giám vừa giải thích: "Bẩm đây là gan con công. Công gần với phụng mà phụng song hành và ngang tước với rồng, nên nay dùng gan công thay thế cho gan rồng, mời bệ hạ"...

Vừa đưa miếng gan công qua đầu lưỡi, cái vị giác vốn no đủ "sơn hào hải vị" như được đánh thức bởi cái mùi thoang thoảng thơm, cái vị bùi bùi không gì sánh được khiến người từng trải như công tử Khánh cũng vỗ tay khen: "Thằng cha ba Tàu này cao tay ấn thật!".

Đã hơn thế kỷ trôi qua, thế sự đã bao đổi thay, nhưng cái thành ngữ CTBL vẫn được lưu truyền. Mỗi người một cách nhìn nhận, nhưng có điều chắc chắn là chẳng một ai đủ can đảm nổi tiếng theo cái danh vị ấy.

- Theo 24h.com -

[6789]

Chuyện đời dài lắm và chắc là ít ai ngờ những người con của Hắc công tử xưa kia hiện tại đang sống những chuỗi ngày cơ cực…

Tháng 6 năm 1900, Trần Trinh Huy ra đời. Cũng ở thời điểm này, thực dân Pháp đã cơ bản bình định xong xứ Nam Kỳ và xây dựng tương đối hoàn chỉnh bộ máy chính quyền phục vụ cho công cuộc cai trị thuộc địa. Không biết từ bao giờ, dân Nam Kỳ bỗng thuộc lòng câu xướng "Nhất Sỹ, nhì Phương, tam Xường, tứ Trạch" để chỉ bốn đại điền chủ giàu nhất xứ. Tư liệu cũ thống kê Hội đồng Trạch là chủ sở hữu của 74 sở điền, với 110 nghìn ha đất trồng lúa, 100 nghìn ha ruộng muối, còn nhà ở thì tính sở hữu bằng dãy phố chứ không đếm căn nhà như thói thường.

Hội đồng Trạch có tổng cộng 7 người con, 3 trai và 4 gái. Con trai đầu của Trạch là Trần Trinh Đinh, Trần Trinh Huy là con thứ. Trong số những anh em mình, Trần Trinh Huy nổi bật hơn cả về mức độ chơi ngông, nên được người dân Nam Kỳ quen miệng gọi là Công tử Bạc Liêu hay Hắc công tử vì nước da ngăm đen.

Cái chuyện Hắc công tử sắm máy bay thăm lúa, mua cano dạo sông, hay đốt giấy bạc để tìm tiền cho Bạch công tử không cần phải nói lại. Vì hầu như, ai cũng biết đến những giai thoại này. Trong phạm vi bài viết, chúng tôi chỉ muốn nhắc đến người con thứ của Hắc công tử, ông Trần Trinh Đức.

Ngồi trò chuyện rất lâu với ông Đức ở góc quán tại ngã tư Pasteur và Điện Biên Phủ, nơi ông "đóng dinh" để hành nghề xe ôm, những mảnh ký ức chắp vá của ông khắc họa tương đối đầy đủ về các người con của Hắc công tử.

Ông Trần Trinh Đức với công việc chạy xe ôm kiếm sống qua ngày

Hồi đó khi Hắc công tử đi học bên Pháp, thay vì mang được mảnh bằng Tây về báo công với Hội đồng Trạch thì ông lại thay thế bằng một cô vợ đầm và một đứa con Tây. Về lại cố quốc, Hắc công tử nhanh chóng leo lên vị thế của một tay chơi đúng kiểu anh Hai Nam Bộ. Cái chuyện bồ bịch của ông thôi không nhắc tới, chỉ nhắc chuyện ông với cô gái con nhà gia thế đất Mỹ Tho là Nguyễn Thị Mẹo (hay còn gọi là Nguyễn Thị Hai). Sau khi kết hôn với bà Mẹo, ông chuyển lên sống ở Sài Gòn trong căn biệt thự tại đường Nguyễn Du. Sống với bà Mẹo, ông có cả thảy 3 người con. Cô con gái đầu tên là Thảo (hiện định cư tại Vương quốc Anh) và hai người con trai là Nhơn và Đức. Ông Nhơn giờ ở đâu đó vì lý do riêng nên ít người biết địa chỉ còn ông Đức sớm tối bán mặt ngoài đường mưu sinh bằng những cuốc xe ôm. Cũng trong thời gian sống với bà Mẹo, Hắc công tử có qua lại với người phụ nữ khác, hai người có với nhau một người con trai chung, tên Hiếu. Về sau, người phụ nữ này sang Áo sinh sống và bảo lãnh cả gia đình con trai qua bên đó định cư.

Trần Trinh Đức sinh năm 1947 ở Sài Gòn. Ông kể nghe mấy người ở trong nhà nói lại thì lúc đó bà Mẹo (mẹ ông) sinh ông ra trước, vài phút sau sinh thêm người em nữa thì bị băng huyết. Người em song sinh của ông cùng chết theo mẹ. Vì thế, ngay từ khi mới chào đời, ông đã mồ côi mẹ. Có vẻ như cha ông, Hắc công tử bận rộn với nhiều chuyện khác hơn là quan tâm đến đứa con út côi cút, nên ông sống chủ yếu trong vòng tay của người ăn kẻ ở trong nhà. Trong ký ức những ngày ấu thơ của mình, ông Đức chỉ nhớ Hắc công tử là người đàn ông cao to, nước da ngăm đen… Hầu như ông không làm gì, chỉ quanh quẩn trong nhà ban ngày, tối lái chiếc xe mui trần có biển hiệu NPK 0118 dạo chơi ở Sài Gòn. Trong căn biệt thự của Hắc công tử nằm ở đường Nguyễn Du ngày đó cũng vắng bặt khách khứa đến thăm viếng, qua lại. Qua lời kể của ông Trần Trinh Đức, có cảm nhận rằng, Hắc công tử ít bộc lộ tình thương đối với con mình.

Ông Trần Trinh Đức nói hầu như không có những biến cố lớn trong đời sống tuổi thơ của mình, dẫu cha ông là người lừng danh toàn xứ Nam Kỳ lục tỉnh. Khi ông 8 tuổi, Hắc công tử dự tính mang anh em ông về Bạc Liêu để tiện việc ăn học. Nhưng khi đi ngang qua Mỹ Tho, ghé thăm nhà ông bà ngoại ông Đức, Hắc công tử nghĩ sao đó nên gửi anh em ông lại nơi này. Cứ hễ mỗi khi có dịp theo ông bà ngoại, ngồi ô tô lên Sài Gòn thăm cha, là ông Đức lại trốn ở lì tại Sài Gòn. "Về quê buồn lắm, với lại mình sống trên này tự do quen rồi. Ở Mỹ Tho, ngày nào cũng nắm cái hàng rào nhìn ra đường lộ, chán lắm. Nên có dịp là tôi trốn ở lại Sài Gòn luôn", ông Đức kể. Chịu không thấu tính tình cậu con trai út, Hắc công tử quyết định cho hai anh em về Bạc Liêu sống với mấy cô, còn cô con gái gửi ở nhà ông bà ngoại tại Mỹ Tho.

Tôi hỏi ông Đức là ngày ông về lại Bạc Liêu, sống trong cái dinh thự của gia tộc mình, còn có cảnh gia nhân trong nhà mang bạc ra phơi cho đỡ gỉ sét hay không? Ông Đức nói, lúc ông về Bạc Liêu, người làm vẫn còn nhiều, nhưng không có những cảnh sung túc như ngày xưa nữa. Năm đó, ông lên 10, đi học vẫn có người dắt đi, về nhà có người giặt giũ riêng. Thậm chí cái chuyện tắm rửa cho ông cũng do một gia nhân (ông thường gọi là vú) khác làm. Ở Bạc Liêu vài năm, ông Đức được Hắc công tử cho lên Sài Gòn học ở Sài Gòn, rồi chuyển lên học ở Đà Lạt. "Cái đường học vấn của mình nó cũng… lung tung", ông Đức đúc kết.

Giai thoại về Hắc công tử kể lại rằng năm 1968, Hắc công tử tục huyền với cô gái nhan sắc, con của ông già làm nghề sửa xe đạp cuối đường Nguyễn Du. Chuyện kể Hắc công tử sáng ra ban công ngắm phố xá, thấy có gái này gánh nước đi ngang, Hắc công tử mê quá bèn đi theo. Về đến nhà cô gái, Hắc công tử đòi đổi căn biệt thự ở Nguyễn Du để cưới cô gái, và cha cô đã bằng lòng. Sau đó, họ nên duyên và có với nhau 4 mặt con. Hỏi ông Đức về giai thoại này, ông Đức không xác nhận các chi tiết trên, ngoài chi tiết Hắc công tử có bốn người con sau với cô gái nọ. Ông Đức nói hiện tại, mẹ kế ông đang sống ở Bà Rịa – Vũng Tàu, đây cũng là người vợ sau cùng của Hắc công tử. Ông cũng nói thêm là bà không thích lắm khi nhắc đến chuyện Hắc công tử, thậm chí khi giao tiếp hàng ngày, bà cũng tỏ ra xa cách với anh em ông Trần Trinh Đức. Cái biệt thự ở Nguyễn Du thời điểm này được Hắc công tử bán đi, chuyển cả nhà về khu nhà Tây ở đường Nhất Linh (nay là đường Nguyễn Huy Tưởng, quận Bình Thạnh). Rõ ràng là không có chuyện Hắc công tử mang biệt thự để đổi lấy cô gái làm vợ như nhiều người kể lại.

Trong hai anh em trai, ông Đức được Hắc công tử thương hơn ông Nhơn. Có lẽ, Hắc công tử thương ông sớm mồ côi mẹ. Ông Đức kể rằng khi mà người dân Nam Bộ vẫn đang xài thứ "tiền xé" một đồng, thì thi thoảng, Hắc công tử vẫn dúi vào tay ông xấp tiền cả trăm đồng để cậu con trai út… tiêu vặt. Thế nhưng xét về khoản hào hoa như Hắc công tử, ông Đức không là gì so với người anh của mình. Rất đều đặn mỗi buổi chiều, ông Nhơn dẫn về nhà một cô gái xinh đẹp nào đó, rồi chỉ vào ông Đức bảo: "Chị dâu mày!", thế là xong. Nghe vậy biết vậy, chứ chuyện ăn chơi của công tử Bạc Liêu thì biết thế nào mà lần. Ông Đức nói anh mình hào hoa là bởi ông làm vũ sư có tiếng ở Sài Gòn những năm đó, vũ sư Hoài Nhơn.

Chuyện đời cứ thế trôi đi cho đến năm 1973 khi Hắc công tử chết tại bệnh viện và được đưa về Bạc Liêu chôn cất trong mộ phần gia tộc Hội đồng Trạch. Sau khi an táng Hắc công tử, ông Đức kết hôn với cô nữ sinh mà ông không nhớ học trường nào. Ông Đức nói hồi đó Hoài Nhơn làm vũ sư, nhiều người đến xin học nhảy, ông thì làm trợ giảng cho Hoài Nhơn, nên thấy cô nữ sinh này xinh xắn rồi cặp luôn, chứ có biết cô học trường nào đâu. Ở với nhau được ít lâu, cô nữ sinh ngày xưa sinh cho ông Đức đứa con gái đầu lòng. Vợ ông sinh con được khoảng 3 năm, cũng là lúc hai anh em ông cùng bốn người anh em cũng cha khác mẹ quyết định bán căn nhà ở khu phố Tây để chia nhau, giá bán thời đó là 28 lượng. Mỗi người chia nhau một ít rồi ly tán để tìm đường mưu sinh riêng. Tính ở thời điểm đó, chính thức kết thúc sự sung túc của dòng tộc Hội đồng Trạch. Họ đã trở thành những người bình dân theo đúng nghĩa đen của cụm từ này.

Cầm vài cây vàng được chia từ phần tài sản còn lại của Hắc công tử, ông Đức về sống ở gia đình vợ. Những tháng ngày cà lông cà bông cứ tiếp diễn cho đến khi hai vợ chồng xài đến phân vàng cuối cùng. Đói thì phải lăn ra mà làm, cậu con thứ được Hắc công tử cũng nhất giờ đây biến thành tay mánh mung ở khu chợ trời Huỳnh Thúc Kháng. Thời điểm này, họ có thêm cậu con trai thứ hai. "Hồi đó cái gì cũng làm, dĩ nhiên là không trộm cắp thôi. Chủ yếu là tui mua đi bán loại mấy loại đồng hồ, "một cửa sổ" hay "hai cửa sổ", ông Đức kể lại. Dành dụm được chút đỉnh, ông chuyển sang mua bán tivi màu và tivi trắng đen với cánh thủy thủ tàu viễn dương. Nghề này kiếm ra lắm tiền, nhưng rất dễ dính án, nên khi kiếm được kha khá, ông bỏ hẳn nghề.

Với số vốn dành dụm được, ông Đức cùng bạn mở một nhà hàng trên đường Nguyễn Thị Minh Khai. Làm được ít lâu, cái duyên buôn bán không còn "đãi" nữa, nên ông mua được căn hộ ở chung cư gần chợ An Đông (quận 5), sắm thêm cái xe 4 chỗ chạy du lịch theo kiểu dịch vụ, cho cô con gái chiếc xe gắn máy. Nói giàu có thì không giàu có, nhưng thuở đó, gia đình ông cũng thuộc dạng khá giả. Nhưng chuyện đời mấy ai ngờ. Cô con gái đến tuổi cập kê, yêu phải anh chàng đẹp mã, suốt ngày lượn lờ quanh các sòng bạc. Mê người yêu, cô lần lượt ném tiền vào những canh bạc của anh chàng này, cho đến khi số nợ đã lên đến "ngập mặt" thì cô phát điên. Thương con, vợ chồng ông bán tất cả số tài sản mà mình đang có để trả nợ, vậy mà trả có đủ đâu. Không còn cách nào khác, ông phải đưa gia đình đi trốn nợ ở Phom Penh, Campuchia. Đất khác quê người, ông nuôi cả nhà bằng nghề đi mua giày cũ, về tân trang rồi lại bán kiếm lời. Chịu không nỗi cảnh túng quẫn, ông bà lại dắt díu nhau về TP.HCM, mướn nhà trọ ở rồi lần mò tìm kế sinh nhai.

Được gia đình giúp đỡ một ít tiền, ông Đức mua chiếc xe gắn máy Trung Quốc chạy xe ôm, con gái ông sau cú sốc về tình cảm đã bị suy nhược thần kinh nghiêm trọng, không còn khả năng chữa trị. Ông Đức lấy góc ngã tư Pasteur và Điện Biên Phủ làm "bến xe ôm" của mình đã gần chục năm nay. Có những ngày, ông nằm ở góc đường này 24/24h, những ngày vắng khách. Cũng lâu rồi, ông tình cờ chở nhà báo Dương Tiến Hùng, báo Tuổi trẻ, chuyện trò trên chuyến xe, biết ông là con trai của Hắc công tử, nhà báo Dương Tiến Hùng đã không kiềm chế được sự ngạc nhiên của mình. Dĩ nhiên, lời nói của ông được bảo chứng bằng giấy khai sinh, nguyên quán gia đình, tên cha mẹ… Thấy cảnh ông khổ, anh Hùng khuyên ông thử về Bạc Liêu xin cấp nhà coi được hay không. Rồi ông cũng làm theo cái quy trinh xin cấp nhà do nhà báo Dương Tiến Hùng hướng dẫn, mọi thứ cho đến giờ này, có vẻ dường như đã ổn.

Ngày ông rời thành phố Hồ Chí Minh để hồi hương về lại Bạc Liêu, ông có gọi điện thoại để báo cho tôi biết. Hôm rồi gọi điện hỏi thăm sức khỏe, ông khoe là được giám đốc công ty Cổ phần địa ốc Bạc Liêu là ông Nguyễn Chí Luận đối đãi rất tốt, rồi mấy anh em làm báo, các quan chức của Tỉnh cũng rất "tình thương mến thương" ông. Nghe giọng ông có vẻ hào sảng và ấm nồng hơn, dẫu nghề nghiệp chính của ông vẫn là… cái nghề mang từ TP.HCM về, tức là chạy xe ôm.

Nghe đâu, ông giám đốc Nguyễn Chí Luận sẽ cùng chính quyền Bạc Liêu mua gỗ tốt về xây dựng phủ thờ Công tử Bạc Liêu kết hợp làm nơi định cư lâu dài cho ông Đức. Chuyện này chắc là sẽ xảy ra trong thời gian ngắn thôi, hy vọng vậy. Bởi người con trai của Hắc công tử cũng đã chớm bước sang cái tuổi thất thập rồi.

- Theo 24h.com -