Bài 4: Bốc thăm cho một Giải đồng đội

Thi đấu đồng đội được trình bày ở đây là cuộc thi đấu diễn ra giữa một đội này với các đội khác, mà ở đó mỗi đội có một đội hình thi đấu được sắp xếp theo vị trí bàn nhất định hoặc ngẫu nhiên. Mỗi đội thường có từ 1 đến 2 đấu thủ dự bị ở các vị trí bàn dưới để có thể thay thế khi các đồng đội của họ ở bàn trên nghỉ đấu một hoặc vài ván nào đó trong quá trình thi đấu của giải.
Hiện nay có 3 hình thức thi đấu đồng đội phổ biến: 1. Mỗi đội có số lượng đấu thủ bằng với số vị trí bàn thi đấu mỗi ván, không có dự bị. Tất cả đấu thủ trong đội đều phải tham gia thi đấu. Thể thức này phù hợp với các trận giao hữu hoặc những giải thi đấu cờ nhanh được diễn ra trong một buổi hoặc một ngày.
2. Mỗi đội có số lượng đấu thủ nhiều hơn số vị trí bàn thi đấu mỗi ván, tức là có đấu thủ dự bị; tuy nhiên các thành viên của đội không xếp theo vị trí bàn và có thể thay phiên thi đấu ở bất cứ vị trí bàn nào. Thể thức này thích hợp cho giải chỉ tính hạng đồng đội, không xếp hạng cá nhân.
3. Mỗi đội cũng có số lượng đấu thủ nhiều hơn số vị trí bàn thi đấu mỗi ván, tức là cũng có đấu thủ dự bị; các thành viên của đội được sắp xếp theo vị trí bàn từ đầu giải theo số thứ tự từ nhỏ đến lớn. Khi một đấu thủ ở vị trí bàn trên (bàn số nhỏ) vắng mặt thì các đấu thủ ở vị trí bàn dưới (bàn số lớn hơn) sẽ chuyển lên sao cho số thứ tự của đội trong mỗi lượt đấu vẫn phải đảm bảo từ nhỏ đến lớn. Thể thức này có thể tính hạng cá nhân bàn và được áp dụng phổ biến trong các giải đồng đội chính thức trên thế giới hiện nay.

Trước khi vào chủ đề chính, bạn cũng nên biết thêm việc tính điểm để xếp hạng cho giải đồng đội hiện nay có 2 cách phổ biến như sau:
1. Theo điểm ván (Game points): là điểm thực của tất cả các đấu thủ trong đội đạt được. Ví dụ như ở một trận đấu mà mỗi đội có 4 vị trí bàn, đội thắng cả 4 sẽ có 4 điểm, thắng 3 hòa 1 sẽ có 3,5 điểm, cả 4 cùng hòa sẽ có 2 điểm v.v...
2. Theo điểm trận (Match points): là điểm toàn trận giữa 2 đội thi đấu với nhau theo quy định của điều lệ giải. Hiện có 2 quy định phổ biến là: đội thắng 2 điểm - hòa 1 điểm - thua 0 điểm hoặc đội thắng 3 điểm - hòa 1 điểm - thua 0. Ví dụ như trận đấu mà mỗi đội có 4 vị trí bàn, một đội chỉ cần thắng 2,5 điểm ván sẽ có 2 điểm trận (hoặc 3 điểm tùy theo quy định của điều lệ), đội thua chỉ được 0 điểm dù có 1,5 điểm ván.
Đến đây ta có thể bắt đầu việc bốc thăm cho một giải đồng đội.
Trước tiên ta ấn phím <Ctrl + N> hoặc truy xuất trình đơn {File/New tournament...} và chọn "Swiss System for teams" để tạo giải mới theo hệ Thụy sĩ hoặc "Round robin for teams" để tạo giải theo hệ vòng tròn.

Hình 25: Chọn thể thức thi đấu các giải đồng đội
Về hình thức thì SwissManager xử lý dữ liệu cho 2 hệ giải này gần như nhau. Hệ vòng tròn chỉ bốc thăm trong một lần đầu còn hệ Thụy sĩ thì bốc thăm theo từng ván và đôi khi có đội miễn đấu; cách thay thế đấu thủ vào cho từng ván của 2 hệ cũng giống nhau, do đó trong bài này tôi sẽ dùng minh họa chung, những điểm không tương đồng giữa 2 hệ tôi sẽ có chú thích.
Sau khi chọn hệ thống thi đấu và đặt tên tập tin cho giải, chương trình sẽ hiển thị một hộp thoại nhập thông số của giải tương tự như hộp thoại mà ta đã xem qua ở bài 2.

Hình 26: Hộp nhập thông số cho Giải đồng đội
Phần lớn các thông số của hộp thoại này đều giống như ở giải cá nhân, chỉ có một số tùy chọn khác biệt mà ta cần chú ý như sau:

  • Gamepoints for the bye team - điểm ván cho đội được miễn đấu (chỉ có ở hệ Thụy sĩ): ở các giải trên thế giới người ta thường cho 0,5 điểm ở mỗi vị trí bàn của đội được miễn đấu, nếu như giải đấu có 4 bàn thì đội miễn đấu được 2 điểm, tương đương với toàn bộ các bàn đều hòa.
  • Matchpts. for the bye team - điểm trận cho đội được miễn đấu (chỉ có ở hệ Thụy sĩ)(phần khung khoanh màu cam trên hình): tùy chọn này cũng tương tự như điểm ván ở trên, chỉ khác là theo điểm trận. Thông thường ở các giải thì đội miễn đấu cũng sẽ có 50% số điểm trận. Tuy nhiên ở đây SwissManager chỉ cho chúng ta có 3 chọn lựa là 2, 1 hoặc 0.
  • No. of boards - Số bàn thi đấu: thông số này khá quan trọng, nhằm để xác định có bao nhiêu bàn thực tế sẽ thi đấu dù đội hình đồng đội có nhiều đấu thủ hơn. Ví dụ trên hình là ở giải có 4 bàn thi đấu.
  • Color for home game - màu quân cho bàn đầu tiên (phần khung khoanh màu xanh bên phải trên hình) gồm có các tùy chọn:
    + Trắng hoặc Đen: Xác định màu quân cho bàn 1 của đội được đặt ở cột bên trái trên bảng kết quả bốc thăm. Ví dụ nếu như trên bảng bốc thăm ghi là Đội A vs Đội B (ghi A trước B, theo thói quen thì người ta sẽ gọi là đội A cầm quân Trắng) thì việc chọn màu quân ở đây tức là chọn cho đấu thủ ngồi ở vị trí bàn 1 của đội A.
    + All boards the same: tùy chọn này cho phép đặt tất cả các vị trí bàn trong một đội đều cùng màu quân. Tùy chọn này ít khi áp dụng vì thường thì người ta quy định các bàn sẽ trái màu quân với nhau, trong một ván đấu nếu như bàn 1 đi quân Trắng thì bàn 2 đi quân Đen, bàn 3 quân Trắng, bàn 4 quân Đen v.v... cứ như thế cho đến bàn cuối.
  • Pairings according to: Bốc thăm căn cứ theo điểm ván hay theo điểm trận, riêng điểm trận sẽ có 2 chọn lựa là trận thắng 2 điểm hoặc trận thắng 3 điểm.

Tùy theo tính chất của giải, các thông số trên sẽ được Ban tổ chức tự quy định và công bố trong bản Điều lệ, tuy nhiên mọi quy định vẫn phải đảm bảo các nguyên tắc chuyên môn.