Yêu cầu đạo đức về trách kỷ và trách nhân của Nho gia

2. Xưng nhân chi thiện (称人之善Khen cái giỏi của người khác)

Giữa trách kỷ (trách mình) và trách nhân (trách người), trong nội bộ của Nho gia cũng có nhiều khác biệt ý kiến, có người yêu cầu chỉ trách mình mà không trách người, có người lại nhấn mạnh trách mình mà ít trách người, có người lại chủ trương có thể trách người, có người lại không muốn trách người khác. Nhưng trên đại thể, đa số các nhà Nho đều có chủ trương khen ngợi ưu điểm và cái tốt của người mà không muốn chỉ trích nhiều đến khuyết điểm và những lỗi lầm của người. Về Khổng tử, lập trường về trách mình và trách người của ông cũng có thay đổi. Trong “Luận ngữ, Nhan Uyên” (论语‧颜渊), Khổng tử nói: “Công kích cái xấu của mình chứ không công kích cái xấu của người” (攻其恶，无攻人之恶), nhưng trong “Luận ngữ, Vệ Linh Công” (论语‧卫灵公), Khổng tử lại nói: “Cung kính khiêm nhường hết mực, cố gắng ít trách móc người khác” (躬自厚而薄责于人). Tuy vậy, Nho gia cũng không phản đối việc phê bình và chỉ trích người khác, thậm chí còn cho rằng, nếu xuất phát từ động cơ lương thiện thì việc phê bình và chỉ trích người khác sẽ giúp cho người khác có thể sửa được những lỗi lầm của họ.