Vài suy nghĩ về luyện tập nâng cao trình độ cờ tướng

[xa12]

Bài viết nhằm mục đích chia sẻ một số ý tưởng về luyện tập để thăng tiến trình độ nói chung và luyện “cờ mù” nói riêng.

Rất tiếc tài liệu cờ tướng ít nói về vấn đề làm thế nào để tiến bộ nhanh trong cờ. Tài liệu cờ vua có khá hơn, nhưng phần lớn hơi lan man và thiếu thuyết phục.

Gần đây theo tôi có quyển “CHESS MASTER ... at any age” by Rolf Wetzell là cung cấp một cái nhìn tương đối hoàn chỉnh về vấn đề này. Tác giả cố gắng tìm một hệ thống khái quát để mô tả về sức mạnh cờ của 1 kỳ thủ. Hệ thống này gồm 5 thành phần
1. Images: kiến thức cờ - đó là kiến thức về những điều nên làm trong những tình huống nhất định
2. Ability to project positions – trí tưởng tượng hình dung một thế cờ và diễn biến trong đầu
3. Move selection method – cách xem xét và chọn lựa các nước đi
4. Attitude: thái độ, khao khát, mục tiêu, thời gian có thể dành cho cờ
5. Gen: tốc độ xử lý và trí nhớ

Một điều quan trọng là sức mạnh của 1 kỳ thủ chính bằng sức mạnh của mắt xích yếu nhất trong 5 phần trên. Do đó bất cứ ai muốn phát triển trình độ chơi cờ thì trước hết phải biết được phần yếu nhất của mình là gì và tập trung vào cải thiện phần đó trước nhất. Các bạn có thể đọc hàng trăm lời khuyên trên mạng, thiết nghĩ lời nào cũng là có ích cả, nhưng cần phải biết lọc ra cái nào là thực sự dành cho mình.

Cuốn sách cũng đưa ra một hình tượng khá hay về sức mạnh cờ của 1 người, đó là hình tượng 1 cái bình đựng nước hình phễu. Mực nước trong phễu càng cao thì trình độ của bạn càng mạnh. Nước cũng giống như là những gì bạn đầu tư cho cờ như đọc sách, học hỏi, thực chiến; và cũng có 2 loại, loại nặng là những loại thực sự có giá trị sẽ đọng lại mãi, trong khi loại nhẹ là loại sẽ hao hụt nhanh chóng sau một thời gian.

Hình tượng này như vậy cũng giải thích tại sao 1 người lúc đầu mới học cờ thì thấy mình tiến bộ vùn vụt (mực nước trong phễu tăng rất nhanh vì phần đáy thuôn nhỏ, và cái gì mới học mới tiếp thu chả là nước nên dễ đổ vào bình), nhưng sau một thời gian thì chững lại (đòi hỏi phải đổ nhiều nước hơn trong khi có ít nước để đổ hơn) và muốn lên đỉnh cao thì khó như không tưởng (phải sẵn sàng đổ rất nhiều nước và cái khó hơn là phải tìm đâu ra nước – cái mới - để đổ vào).

Phần sau sẽ xin bàn một vài cách để luyện “cờ mù” – phần 2 trong hệ thống sức mạnh cờ.

[xa12]

Tôi là dân ngoại đạo cờ, ko quen biết ai trong kỳ giới, những điều viết ra ở đây là suy nghĩ và học hỏi cá nhân, ko tránh khỏi ngây ngô phiến diện thiếu thực tế. Vì vậy xin hoan nghênh mọi ý kiến đóng góp phản hồi của các bạn.

Cờ mù (hay trí tưởng tượng) là 1 trong 5 thành phần quan trọng tạo nên sức mạnh cờ, nhưng theo thiển nghĩ của tôi, cờ mù là khả năng dễ dàng có được nhất. Vì thực ra, bàn cờ và quân cờ đập vào mắt người chơi, không cần cố gắng mà chỉ nhìn lâu lâu một chút là đã có thể lưu lại hình ảnh trong đầu. Kỳ thủ chuyên nghiệp, nếu ngoài mục đích luyện cờ mù để lập kỷ lục, chắc cũng ko bao giờ nghĩ đến chuyện luyện cờ mù, vì hình dung ván cờ trong đầu vốn là chuyện tự nhiên như hít thở không khí rồi. Tuy nhiên, người say mê cờ, nếu chưa giỏi hình dung thì phải tích cực luyện tập, vì nếu có thể tái hiện được bàn cờ, nước biến trong đầu thì sẽ lợi dụng được tất cả các thời gian nhàn rỗi, tiết kiệm thời gian bày bàn cờ, để tự suy luận, khảo sát, hoặc dễ dàng cùng bạn bè đàm đạo, để mau chóng tiến bộ.

Nhìn chung các sách cờ nói về vấn đề luyện tưởng tượng thường phân theo 2 mục đích (1) tái hiện (2) nhận mẫu. Tái hiện là khả năng giúp đọc sách cờ hoặc suy nghĩ thế biến không cần bàn cờ, còn nhận mẫu là nhìn ra được các thế liên kết của quân dẫn đến những đòn chiến thuật nào. Có thể kể ra vài ví dụ như hình dung ra 2 vị trí đầu – cuối của quân Mã rồi tính đường đi, đếm số nước cần thiết; hoặc nhìn ra nhanh các đòn chĩa đôi của Mã, giăng quân, … từ một tổ hợp nhiều quân; hoặc có thể nhìn vào một thế cờ ban đầu A, tưởng tượng thế cờ tiếp theo B sau khi đã thực hiện một số nước đi từ A, và bắt đầu suy nghĩ tính toán từ thế B. Các bạn có thể tham khảo thêm cuốn Rapid Chess Development của De plaza có nói đến cách thiết kế những bài luyện tập kể trên.

Cuốn “Giải mã tài năng” của Geoff Colvin có đề cập đến khái niệm luyện tập có ý thức, khái niệm gợi mở khá nhiều về cách thức luyện tập hiện đại. Theo đó, tác giả cho rằng để tiến bộ trong bất kỳ lĩnh vực gì thì mấy điểm quan trọng nhất là cần phải tập xung quanh mức tới hạn của mình, và phải luôn có phản hồi xem những động tác của mình là đúng hay sai. Ví dụ, tập tạ cho lên cơ nhanh thì không cần tập nhiều nhưng mỗi lần nâng thường phải nâng gần đến mức tối đa của mình, sao cho mỗi hiệp chỉ nâng được tối đa 6-8 cái là hết sức. Hoặc tưởng tượng bạn chơi Bowling mà bị phủ một tấm màn trước mấy cái chai, ném xong rồi mà không biết chai nào đổ chai nào không, thì lần ném tiếp theo làm sao biết thế nào để điều chỉnh?

Chiếu theo quan điểm này, các bài luyện tập tưởng tượng hiện không có vẻ hiệu quả lắm. Tùy từng đối tượng luyện tập, bài tập có khi quá khó, có khi lại quá dễ, và người luyện cũng ko có cách nào làm tăng độ khó cho bài tập của mình. Mặt khác vì là tưởng tượng trong đầu, nên ko có phản hồi, đúng sai thường khó để nhận biết ngay, có khi diễn biến đến 10 nước rồi thấy vô lý mới biết là mình đã sai ở đâu đó.

Yêu cầu về cách luyện tập sao cho mọi người đều có thể điều chỉnh và dễ dàng tiếp thụ, từ bạn mới chơi, cho đến cao thủ cờ mù muốn nâng cao năng lực cờ mù của mình từ chấp 10 bàn lên 20 bàn, là rất cần thiết.

Bài tiếp theo sẽ đề cập đến một trong những phương pháp tiềm năng để luyện cờ mù.

[Kiem_Nhat]

Cảm ơn anh xa12. Tôi tâm đắc nhất mục số 4. Cách đây 2 tối, có một vị sở hữu một doanh nghiệp, nói có nhã ý muốn tài trợ một vài Giải nhỏ cho anh em chơi. Nhưng anh ấy yêu cầu tôi phụ giúp đánh một bàn cờ sáng với một người trên mạng. Anh ấy nói là thua suốt người kia. Tôi rất yếu cờ sáng, nhưng vì một lời nói của anh ấy và muốn cố gắng giúp anh ấy, tôi thắng một ván duy nhất, đó là con Sao La (chắc anh ấy cài đặt ở level Beginner!). Nếu không có động lực hay quyết tâm, chẳng làm được gì cả.

[nhungpa82]

Nghe hay quá, chờ đợi phần tiếp theo.thanks!!

[tupm8910]

trước đây mình chơi cái xiexie bản hay cài ở tiệm net toàn thua. Sau này quyết tâm học sách tuy chỉ học được hơn 3 tháng và vài thế cơ bản mà mình đã thắng nó đến 5 ván thủ hoà 1 trong 12 ván chơi. Từ lúc ấy mình thấy việc học cờ thật cần thiết cho những ai đam mê. Mà cái đam mê chính ở đây chính là sự chiến thắng. Như mình vưà lên đỉnh everest vậy đó ^^!

[cotuongvn]

trước đây mình chơi cái xiexie bản hay cài ở tiệm net toàn thua. Sau này quyết tâm học sách tuy chỉ học được hơn 3 tháng và vài thế cơ bản mà mình đã thắng nó đến 5 ván thủ hoà 1 trong 12 ván chơi. Từ lúc ấy mình thấy việc học cờ thật cần thiết cho những ai đam mê. Mà cái đam mê chính ở đây chính là sự chiến thắng. Như mình vưà lên đỉnh everest vậy đó ^^!

xiexie mà hay cài ở quán net mình nghĩ 95% là bản xiexie free 1.02
bản này nếu update book đánh khá hay,đa dạng
ko rõ bạn set time bao nhiêu/move ?
vì xiexie mà set time thấp thì ko hay+dễ bắt bài
theo ý kiến chủ quan thì mình thấy xiexie mạnh ở khoảng 10p/game

[tupm8910]

xiexie mà hay cài ở quán net mình nghĩ 95% là bản xiexie free 1.02
bản này nếu update book đánh khá hay,đa dạng
ko rõ bạn set time bao nhiêu/move ?
vì xiexie mà set time thấp thì ko hay+dễ bắt bài
theo ý kiến chủ quan thì mình thấy xiexie mạnh ở khoảng 10p/game

mình chỉ có trình độ chơi đến 3s là cùng thôi. vì cao hơn chờ nó lâu mà tính mình lại nóng nảy nên chơi ngoài net chờ nó thế có mà hết sạch tiền
cảm ơn bạn đã góp ý bao giờ có tiền mua máy mình set cho 10p đánh xem sao nhưng chắc chả bao giờ đủ trình đánh đến thế

[minhvuongvo]

Chào các bạn. Mình không phải là cao thủ cờ tướng hay đối thủ của nhiều người. Nhưng mình nghĩ mỗi người nếu muốn luyện một trình độ nhất định của mình thì trước tiên các bạn cần phải hiểu về cơ bản các luật trước đã. Mỗi người đều có một sở trường khác nhau, có người thì sở trường là thủ, và có người sở trường là công, nhưng cũng có người thủ công đều có. Nên các bạn cần phải hiểu mình đang sở hữu sở trường nào. Và sau đó hãy luyện cho mình một thế cờ riêng. Tránh luyện theo kiểu trong sách. Bởi vì trình độ tiếp nhận của từng người khác nhau. Nên chúng ta nên tạo cho mình từng thế xuất quân và thế cờ riêng của mình để phát triển nó theo cách riêng của mình. Thực chiến là điều các bạn cần để hoàn thành riêng cho mình thế cờ của mình, giống như luyện võ từng bàn quyền trong võ thuật. Bài viết của mình có thể lan man. Chúc các bạn thành công.