Vài năm trước mình có thấy trên báo chí xuất hiện nhiều bài viết phê phán sự sử dụng hay lạm dụng từ Hán Việt mà thiếu sự hiêu biết.Đó là từ "cứu cánh" một từ Hán Việt được rất nhiều bà con sử dụng theo nghĩa hiểu là "cứu tinh" -kể cả trên phim ảnh ,báo chí có uy tín.
Quả thực đây là một vấn đề gian nan của tiếng Việt.Từ "cứu cánh" có nghĩa là "mục đích,mục tiêu cuối" ,nhưng chúng ta đã dùng rất lâu với nghĩa cứu tinh bởi vì từ cứu cánh nghe có vẻ giống như thiên thần có đôi cánh đến cứu trợ chăng? Mấy học sinh nào biết rằng cứu cánh là từ Hán Việt có ý nghĩa hoàn toàn khác với cái dáng vẻ của nó nếu không được các bậc giáo viên cung cấp thông tin.Và không phải bậc giáo viên nào cũng 100% nắm được?
Mình suy nghĩ rất nhiều về vấn đề này và băn khoăn không biết chúng ta nên khác phục theo chiều hướng nào.Có hai hướng đều không thỏa đáng bởi vì trong tiếng Việt hiện nay có quá nhiều bà con của từ cứu cánh.Nếu chúng ta dùng hoàn toàn theo từ chuẩn Hán Việt thì còn những từ khác cũng phải sử theo và điều này quả thực quá gian nan.Nếu dùng cứu cánh như cứu tinh thì sai hoàn toàn nghĩa gốc cũng không được.
Mình đã liệt kê ra khá nhiều từ giống trường hợp của từ cứu cánh:
1.Từ "nhất thiết" : có nghĩa là tất cả.Nhưng chúng ta dùng theo nghĩa là "nhất định phải".Sai theo tiếng hán Việt nhưng chắc không thể sửa.
2.Từ "tự vẫn" : tự thắt cổ chết ;chúng ta dùng là tự sát.Không chính xác.
3.Lang bạt kỳ hồ: con sói đạp chân vào da cổ khi bị mắc bẫy.Chún ta dùng theo nghĩa lang thang bờ bụi khắp nơi.Sai hoàn toàn.
4.Hô hoán :nghĩa là kêu gọi.Chúng ta dùng theo nghĩa hô ầm lên khi có trộm cướp.
5.Hoan hỉ : yêu thích:chúng ta dùng theo nghĩa sung sướng.
6.Tiện nghi: nghĩa là rẻ.Chúng ta dùng theo nghĩa đầy đủ tiện nghi:sai.
7.Tùy tiện: nghĩa là tùy theo hoàn cảnh.Ta dùng với nghĩa là không có tổ chức.
8.Tử tế : nghĩa là tỉ mỉ tinh vi,chúng ta dùng theo nghĩa tốt bụng trong đối xử.
9.Châm chước: có nghĩa là rót rượu rồi sẻ rượu.Chúng ta dùng với nghĩa là bao dung,khoan hồng :sai hoàn toàn.
10.Chỉ trích ;có nghĩa là đưa ra ví dụ,chúng ta dùng với nghĩa công kích nói xấu.Quá sai.
Nhất thời mình không thể nhớ được nhiều hơn nhưng xin nêu ra 10 ví dụ nhỏ để mọi người thấy vấn đề.Có thể các bạn còn rất nhiều ví dụ nữa.Vậy theo mọi người tiêng Việt của chúng ta nên chỉnh đốn theo hướng nào. Nếu từ "cứu cánh" bị chê là dùng sai nghia thì các từ kia nên tính sao đây.