Tính cách Nga

[6789]

....Bà mẹ vội vã mở cửa và bước lại nắm lấy hai tay anh.

- Thằng Ê-gô nhà tôi còn sống chứ anh? Nó khỏe chứ? Ôi chao, anh vào nhà đi chứ.

Ê-gô Đrê-mốp ngồi xuống chiếc ghế dài bên bàn, đúng chỗ mà anh vẫn ngồi lúc nhỏ. Lúc chân anh còn chưa chấm đất, và mẹ anh vẫn thường vuốt ve mái tóc quăn quăn của anh, rồi nói:"Ăn đi, con yêu của mẹ". Và Đrê-mốp bắt đầu kể cho bà nghe về đứa con trai của mình, về chính mình, anh kể tỉ mỉ-Ê-gô đã ăn ra sao, uống thế nào, chẳng thiếu thứ gì, luôn luôn khỏe mạnh và vui vẻ, anh kể vắn tắt về các trận chiến đấu mà anh cùng với chiếc xe tăng của mình đã tham dự.

- Cháu nói đi, ở ngoài mặt trận khủng khiếp lắm phải không? - bà Ma-ri-a Pô-li-các-pốp-na ngắt lời và đưa đôi mắt màu thẫm nhìn thẳng vào anh, nhưng vẫn không nhận ra con mình.

- Vâng, tất nhiên là khủng khiếp lắm mẹ ạ, nhưng chúng con quen rồi.

Cha anh đã về, ông Ê-gô Ê-gô-rô-vích, mấy năm qua cũng đã yếu đi nhiều. Râu cằm ông đã bạc phơ cả. Đưa mắt nhìn khách, ông giậm chân trong đôi ủng rách ở bậc cửa, thong thả cởi khăn và áo ấm, rồi bước lại bên bàn chìa tay cho khách - ôi chao, cái bàn tay quen thuộc, to rộng và cần cù của bố! Ông Ê-gô không hỏi gì, bởi lẽ chẳng hỏi cũng rõ người khách ngực đầy huân chương tại sao ngồi đây, ông ngồi xuống ghế, mắt lim dim, lắng nghe.

Trung úy Đrê-mốp mà cả nhà không ai nhận ra, càng ngồi kể chuyện lâu hơn về mình và về những người khác, thì anh càng cảm thấy mình không sao có thể thú nhận được, có nghĩa là, đứng lên và nói: bố ơi, mẹ ơi, xin hãy nhận đứa con trai bị tàn tật!... Anh cảm thấy sung sướng và dễ chịu ngồi bên chiếc bàn của bố mẹ, nhưng cũng cảm thấy buồn bực.

- Nào, ta đi ăn bữa tối thôi, bà nó mang thứ gì ra để đãi khách đi.

Ông Ê-gô Ê-gô-rô-vích mở chiếc tủ cũ kĩ mà ở bên góc trái còn có những chiếc lưỡi câu đựng trong bao diêm - tất cả vẫn còn ở đó - cái ấm pha trà sứt vòi kia nữa - nó vẫn được đặt ở chỗ sực nức mùi bánh mì vụn và vỏ hành khô. Ông Ê-gô lấy bình rượu ra - cũng chỉ vừa đủ hai cốc và thở dài vì không sao kiếm được nhiều hơn. Họ cùng ngồi ăn tối như những ngày trước. Chỉ trong khi ăn, trung úy Đrê-mốp mới nhận ra rằng, mẹ anh đặc biệt chú ý bàn tay cầm thìa của anh. Anh gượng cười, bà mẹ ngước mắt lên , nét mặt run rẩy đau khổ. Họ nói với nhau về những chuyện này, chuyện nọ, chuyện mùa xuân năm nay sẽ ra sao, dân làng có làm nổi một vụ mùa không, và chiến tranh sẽ kết thúc vào mùa hè năm nay.

- Bác Ê-gô Ê-gô-rô-vích, do đâu mà bác nghĩ rằng chiến tranh sẽ kết thúc vào mùa hè này?

- Nhân dân đã nổi giận - ông Ê-gô đáp - họ đã vượt qua được cái chết, và bây giờ chẳng còn gì ngăn được nữa, quân Đức sẽ toi đời.

Bà Ma-ri-a Pô-li-các-pốp-na hỏi:

- Anh vẫn còn chưa nói, khi nào thằng Ê-gô nhà tôi nghỉ phép về thăm nhà. Đã ba năm nay rồi tôi không được nhìn thấy nó. Hẳn là giờ nó đã lớn lắm rồi, chắc đã để ria mép... Vậy mà ngày ngày phải liền kề cái chết, giọng nói của nó bây giờ hẳn là ồm ồm đấy nhỉ?

- Vâng, anh ấy thế nào cũng được về phép, và biết đâu hai bác sẽ chẳng thể nhận ra - Đrê-mốp nói.

Bà Ma-ri-a Pô-li-các-pốp-na sắp chỗ cho Đrê-mốp ngủ trên bếp lò, ở đó, anh vẫn nhớ từng viên gạch, từng khe hở của bức tường gỗ ghép, từng cái sẹo gỗ trên trần nhà. Cái mùi bánh mì, mùi lông cừu thân quen cho tới lúc chết cũng không sao quên được. Những trận gió tháng ba lộng thổi trên nóc nhà. Ông Ê-gô ở buồng bên đã ngáy nhè nhẹ. Còn bà Pô-li-các-pốp-na thì vẫn trở mình trằn trọc. Đrê-mốp nằm sấp, úy mặt vào lòng bàn tay. "Chẳng lẽ mẹ lại không nhận ra mình - anh tự nhủ - chẳng lẽ mẹ lại không nhận ra? Mẹ ơi, mẹ ơi!..."

Tiếng củi cháy lách tách buổi sáng đã làm cho Đrê-mốp tỉnh dậy, bà Ma-ri-a Pô-li-các-pốp-na đang lặng lẽ nhóm bếp, hai miếng vải bọc chân của anh đã được giặt sạch phơi trên dây, đôi ủng được rửa sạch đặt bên cửa.

- Cháu có thích ăn bánh bột kê không? - bà mẹ hỏi.

Đrê-mốp không trả lời ngay, anh tụt xuống khỏi bếp lò, mặc áo sơ-mi, thắt dây lưng và cứ để chân đất ngồi xuống ghế.

- Bác Ma-ri-a Pô-li-các-pốp-na, cô Ca-chi-a Ma-lư-sê-va vẫn còn ở làng ta chứ? Cô Ca-chi-a con gái ông An-đrây Xtê-pan-nô-vích Ma-lư-xép ấy.

- Nó mới ra trường năm ngoái, hiện là cô giáo ở làng này. Cháu cần gặp Ca-chi-a à?

- Anh Đrê-mốp bảo cháu thế nào cũng phải chuyển cho cô ấy lời hỏi thăm.

Bà Pô-li-các-pốp-na nhờ một đứa bé gái hàng xóm chạy đi gọi Ca-chi-a. Đrê-mốp còn chưa kịp đi giầy thì Ca-chi-a đã tới. Đôi mắt to màu xám của Ca-chi-a long lanh, đôi lông mày nhíu lại vì ngạc nhiên và gò má ửng đỏ vì sung sướng. Khi cô gái đẩy chiếc khăn trùm đầu xuống vai, Đrê-mốp thầm nói với mình: giá mà được hôn lên mái tóc vàng óng và ấm áp này!... Anh vẫn thường hình dung Ca-chi-a đúng như thế - tươi tắn, hiền dịu, vui vẻ , phúc hậu và xinh đẹp-khi cô bước vào, căn nhà như sáng rực hẳn lên...

- Anh chuyển tới em lời chào của anh Ê-gô phải không? (Ê-gô đứng xoay lưng lại về phía ánh sáng và chỉ gật đầu bởi anh không nói được nên lời.) Đêm ngày em vẫn mong đợi anh ấy, xin anh nói giùm với anh Ê-gô như vậy...

Ca-chi-a bước lại gần. Cô đưa mắt nhìn anh và thót ngực lai vì sợ hãi. Ngay lúc ấy, Đrê-mốp đã quyết định thế nào ngày hôm nay anh cũng sẽ ra đi.

Bà Ma-ri-a Pô-li-các-pốp-na đã nướng xong những chiếc bánh bột kê trộn sữa đặc. Và anh lại kể về trung úy Đrê-mốp, nhưng lần này anh kể về những chiến công của trung úy - anh kể một cách nghiêm túc và cũng chẳng hề ngoảnh mặt về phía Ca-chi-a để khỏi phải nhìn thấy bóng dáng nét mặt tàn tật của mình phản chiếu trên gương mặt xinh đẹp của cô gái. Ông Ê-gô Ê-gô-rô-vích lo đi mượn xe ngựa của nông trang - nhưng Đrê-mốp đã lại cuốc bộ ra ga, như khi trở về nhà. Anh cảm thấy đau lòng về tất cả những chuyện đã xảy ra, có lúc, thậm chí anh đứng dừng lại, lấy tay tát thẳng vào mặt mình và lẩm bẩm bằng một giọng khàn khàn: "Giờ thì biết làm sao đây?"

Đrê-mốp đã trở về trung đoàn lúc đó đang đóng sâu trong hậu cứ để chuẩn bị đi bổ sung chiến đấu. Đồng đội đón anh với niềm vui chân thành, đến mức Đrê-mốp quên đi những điều phiền muộn đã làm anh không ăn, không ngủ, không thở. Anh quyết định: cứ để cho mẹ chậm biết tới nỗi bất hạnh của con trai càng lâu càng tốt. Nhưng còn về Ca-chi-a, cần phải bứt cái dằm ấy ra khỏi trái tim thôi. Hai tuần lễ sau, anh nhận được lá thư của mẹ:

"Con trai yêu quý của mẹ. Mẹ sợ ngay cả việc phải viết lá thư cho con. Mẹ cũng chẳng biết phải nghĩ thế nào nữa. Có một người ở đơn vị con vừa ghé thăm nhà ta, anh ấy là một người rất tốt, chỉ có điều có bộ mặt dễ sợ. Lúc đầu anh ấy định ở nhà ta một thời gian, nhưng rồi đột nhiên anh ấy lại đi ngay. Từ hôm ấy, đêm đêm mẹ không làm sao chợp mắt được, mẹ cứ nghĩ chính là con đã về nhà. Bố con cứ mắng mẹ về chuyện ấy và trách mẹ là lẩn thẩn: nếu như đó là con trai của chúng ta, lẽ nào nó lại không nói thật. Việc gì nó phải giấu, nếu như nó chính là thằng Đrê-mốp nhà ta - một bộ mặt như cái anh đã về nhà ta là bộ mặt đáng tự hào. Bố con khuyên nhủ mẹ như thế, nhưng trái tim của mẹ thì lại cứ đinh ninh: con đấy, chính con đã về thăm nhà!... Anh ta đã nằm ngủ trên bếp lò, và mẹ đã mang áo choàng của anh ấy ra sân và chải sạch, mẹ đã úp mặt vào áo và òa lên khóc. Đúng là con, đây chính là áo của con!.. .Ê-gô, con hãy viết thư cho mẹ đi, lạy chúa, kẻo không thì mẹ phát điên lên mất, đầu đuôi mọi chuyện là như thế nào? Chẳng lẽ mẹ đã lẩn thẩn thật rồi sao...".

Ê-gô Đrê-mốp đưa lá thư cho tôi, I-van Xu-đa-rép,anh vừa kể lại tất cả mọi chuyện, vừa lấy tay áo lau nước mắt. Tôi bảo anh ta: "Mình đã nói rồi mà, cái tính cách của cậu nó kì quái lắm! Thật là ngốc, ngốc hết sức, cậu phải viết thư ngay về cho mẹ và xin lỗi mẹ, kẻo không mẹ cậu sẽ phát điên lên... Mẹ cậu cần chi tới vẻ bề ngoài của cậu! Bây giờ cậu như thế này thì mẹ cậu còn yêu cậu hơn trước kia đấy"

Ngay ngày hôm đó, Đrê-mốp đã viết một lá thư: "Bố mẹ kính yêu, xin tha lỗi cho con vì cái tội ngu xuẩn ấy, chính là con, con trai của bố mẹ đã về nhà hôm ấy...". Cả bốn trang giấy đặc những chữ nhỏ li ti và anh còn có thể viết được hai chục trang nữa kia.

Ít lâu sau, một hôm, tôi cùng Ê-gô đang đứng ở trường bắn thì có một chiến sĩ chạy tới: "báo cáo đồng chí đại úy, có người hỏi đồng chí.." Và mặc dù đồng chí chiến sĩ đứng nghiêm báo cáo đúng như điều lệnh, nhưng vẻ mặt của anh là vẻ mặt của một người sắp được đánh chén. Chúng tôi đi về thị trấn, đến ngôi nhà mà tôi và Đrê-mốp đang ở. Tôi thấy Đrê-mốp có vẻ luống cuống cứ dặng hắng luôn... Tôi nghĩ thầm: "Lính xe tăng, lính xe tăng gì mà dễ xúc động thế?" Hai chúng tôi bước vào nhà, Đrê-mốp đi trước, và tôi nghe thấy: "Mẹ ơi, con đây!..". Một bà lão bé nhỏ ngã vào ngực anh. Tôi liếc nhìn, hóa ra ở đây còn có một thiếu nữ nữa. Nói thực lòng, có thể còn có những thiếu nữ đẹp ở các vùng khác nữa, nhưng riêng tôi, tôi chưa bao giờ nhìn thấy một cô gái đẹp như thế. Đrê-mốp buông mẹ ra, bước lại gần cô gái ấy, và tôi lại nhớ đến cái vẻ ngoài cuả một chiến thần: "Ca-chi-a,cô tới đây làm gì? Cô hứa sẽ đợi chờ một người khác, chứ đâu phải một người như thế này..."

Dù đã ra phòng ngoài, tôi vẫn nghe tiếng cô gái Ca-chi-a xinh đẹp trả lời: "Ê-gô, em sẽ sống với anh trọn đời. Em sẽ yêu anh chung thủy, em rất yêu anh... Đừng gạt bỏ em..."

Đấy, cái tính cách Nga là như thế! Một con người chừng như là bình thường, nhưng khi gặp thử thách gay go, dù lớn hay nhỏ, ở con người ấy cũng sẽ trỗi dậy một sức mạnh vĩ đại - vẻ đẹp con người.

Trần Duy Thanh dịch.



.