Những điều cần biết khi dùng thuốc trị tiểu đường

I. Một nguyên tắc chung

Khi dùng các loại thuốc trị tiểu đường, điều quan trọng là cần phải kết hợp với cách ăn uống cẩn thận, tập thể dục đều đặn, giảm cân, tránh thức đêm, cố gắng giữ tâm trí được bình hòa, và tránh những tình huống căng thẳng.

Nhiều người cho rằng ta có thuốc trị, cần gì phải ăn uống cẩn thận? Đây là điều rất sai lầm. Thuốc không có khả năng trị dứt vĩnh viễn, thưa quý vị. Cái chính là người có bệnh tiểu đường phải tự thân thay đổi từ bên trong nhận thức cho tới cách sinh hoạt thường ngày sao cho nhu thuận với cơ thể thì mới được.

Nếu chúng ta chỉ uống thuốc, nhưng vẫn thích sinh hoạt theo ý của mình mà không phù hợp với tình trạng sức khỏe hiện tại thì vẫn không có kết quả, hoặc giả là có cũng rất khiêm tốn.

Những điều mà tôi chia sẻ với quý độc giả ở hàng “in ngã” ở trên là những lời khuyên rất chân thành mà đúc kết từ bao năm chữa trị, quan sát và học hỏi.

II. Các loại thuốc thông thường

A. Lantus

Sau đây là những điều cần biết trước khi dùng Lantus:

1. Vứt bỏ kim chích vào thùng rác sau mỗi lần dùng

- Mỗi kim chích chỉ được dùng duy nhất một lần mà thôi. Sau khi dùng xong, chúng ta vứt luôn vào thùng rác.

- Không nên chia sẻ kim chích của mình với người khác để tránh tình trạng truyền những bệnh lây nhiễm (i.e viêm gan C, HIV, etc) của mình sang người khác.

2. Luân phiên chích khác vị trí chỉ định

- Có 3 vị trí được khuyên chích: bả vai, bụng (most common), và đùi

- Quý vị nên thay đổi vị trí chích để tránh tình trạng lớp da ở khu vực chích bị đỏ, sưng, hay dày lên.

- Đừng chích cùng một chỗ 2 hay nhiều lần liên tiếp. Thay vào đó, quý vị phải đổi vị trí chích luân phiên. Hôm nay ở bụng, mai ở đùi, mốt ở bả vai.

3. Thuốc Lantus phải được để trong tủ lạnh

- Sau khi dùng xong, thuốc phải được để trong tủ lạnh. Tuyệt đối không bao giờ để ngăn đá, tránh tình trạng thuốc bị đóng băng sẽ làm hư thuốc, và cũng không được để ở ngoài trời.

4. Kết hợp cách ăn uống lành mạnh, tránh thức đêm, tập thể dục, và bình hòa tâm trí

- Hạn chế những thực phẩm có nhiều chất ngọt (i.e bánh kẹo), tinh bột (i.e gạo, mì, bún), các chất ngọt nhân tạo (i.e Coca Cola) là điều cần thiết. Những loại này làm tăng lượng đường trong máu (hyperglycemia), làm ảnh hưởng tác dụng của thuốc.

- Tập thể dục giúp chúng ta làm tiêu bớt lượng mỡ dư thừa, đồng thời làm hạ đường trong máu, và kích thích tuỵ tạng tiết insulin hiệu quả hơn. Tuy nhiên, mỗi ngày quý vị chỉ cần 30 phút đi bộ là đủ. Tuyệt đối không nên tập thể dục quá sức chỉ gây hại mà thôi.

- Chúng ta phải cố gắng giữ tâm trí được bình hòa, không nóng giận bực tức, giảm thiểu tối đa sự lo lắng. Khi chúng ta âu lo, thức đêm, để đầu óc căng thẳng, sẽ tạo rối loạn chức năng nội tiết làm tăng hàm lượng cortisol dẫn đến tăng lượng đường trong máu. Như vậy, ta đã vô tình “xô đổ” quá trình trị liệu của mình. Khi đó, hiệu quả của thuốc sẽ bị giảm đi rất nhiều. Đây là điều rất quan trọng mà nhiều người thường bỏ qua, thậm chí chẳng thèm quan tâm tới.

5. Nếu quên chích thuốc thì phải làm sao?

- Nếu quý vị quên chích thuốc thì phải cố gắng chích càng sớm càng tốt trong ngày hôm đó. Tuy nhiên, nếu liều thuốc mà quý vị đã quên chích quá sát với liều thuốc của ngày hôm sau thì bỏ luôn liều cũ. Tuyệt đối không bao giờ chích bù cho ngày hôm qua.

- Không bao giờ được chích quá một liều trong vòng 24 tiếng.

6. Tránh rượu bia

- Chất alcohol sẽ làm lượng đường trong máu bị hạ thấp một cách không cần thiết. Điều này sẽ dễ làm quý vị bị lả, mệt, đuối sức mau hơn. Nguyên nhân đã giải thích ở những phần trên của chủ đề.

7. Những dấu hiệu đường thấp (hypoglycemia)

- Khi quý vị thấy mình có dấu hiệu như bị run, cảm giác chân tay bủn rủn, đi không vững, đổ mồ hôi, khó tập trung, bị đói…thì đó là dấu hiệu đường xuống thấp. Trong trường hợp này, quý vị có thể tự khắc phục bằng cách uống 1 ly nước cam, ăn một cục kẹo, hoặc dùng nước ngọt cũng được. Đồng thời, ta cũng nên tranh thủ ăn một chút gì cho đỡ mệt.

- Hiện tượng đường xuống thấp gồm nhiều lý do: tập thể dục quá sức, bỏ bữa, kiêng khem thái quá, chích insulin quá liều chỉ định, lạm dụng rượu bia, chích insulin sai vị trí chỉ định, và do các thuốc khác gây ra.

- Khi quý vị sử dụng bất cứ loại thuốc Tây, hay Ta nào cũng nên biết thật rõ, tỉ mỉ, và hỏi bác sĩ của mình cho tới nơi tới chốn trước khi uống.

8. Những dấu hiệu đường cao trong máu (hyperglycemia)

- Những dấu hiệu đường cao trong máu như khát nước, biếng ăn, tiểu nhiều, mất nước, cảm giác buồn ngủ, tim đập nhanh. Đó là những triệu chứng thường gặp khi đường lên.

- Một vài nguyên do thông thường làm đường tăng như tiêu thụ quá nhiều của ngọt, chích insulin sai vị trí, hoặc chích không đúng liều thuốc bác sĩ đã chỉ định, đầu óc căng thẳng và lo âu, ảnh hưởng do những loại thuốc khác, và thức đêm.

9. Những dấu hiệu khác

- Tăng cân, và edema là những hiện tượng bình thường vì chúng giữ muối và nước trong người nên ta có cảm giác như mập ra là vậy.

10. Chích lantus vào lúc nào trong ngày?

- Quý vị có thể chọn chích trước, hoặc sau khi ăn cũng được. Nếu quý vị chọn chích trước khi ăn thì sau khi chích xong, quý vị phải đi ăn ngay vì như thế insulin sẽ kịp thời đưa lượng đường vào bên trong các tế bào. Như vậy, lượng đường sẽ không bị cao. Quý vị có thể chích ngay sau khi ăn cũng được, miễn là khoảng cách từ lúc sau khi ăn cho tới lúc chích phải sát với nhau.

- Phải chích “cùng thời gian mỗi ngày” và đều đặn.

B. Glipizide (Sulfonylureas)

1. Nên cho bác sĩ biết nếu bạn có những vấn đề sau đây:

- Đau tim, đau gan, hoặc thận.

2. Tuân thủ chế độ ăn uống, ngủ nghỉ, tập thể dục cho phù hợp.

3. Tránh rượu bia.

4. Đường thấp (hypoglycemia)

- Glipizide thường gây ra hiện tượng đường xuống thấp vì thế người sử dụng thuốc phải ăn uống đàng hoàng tử tế, không bỏ bữa, không rượu chè, và không tập thể dục quá độ.

5. Thông báo cho bác sĩ biết ngay

- Nếu lượng đường trong máu xuống quá thấp, tim đập nhanh, hay bất cứ triệu chứng gì thấy lạ trong người.

6. Ăn cho đúng giờ và đều đặn

- Việc ăn đúng giờ giấc sẽ giúp ta hạn chế hiện tượng đường xuống thấp. Dù đói hay chưa đói, tới giờ ăn là phải ăn, không kèo nài hay nấn ná vì làm thế sẽ tạo thành thói quen khó bỏ sau này.

7. Nhạy cảm với ánh mặt trời

- Một số ít người bị nhạy cảm với ánh mặt trời vì thế khi ra ngoài nên bôi “sunscreen” nhé. Dù có hay không, ta cũng nên bôi sunscreen khi ra nắng, nhất là đối với những người có làn da nhạy cảm.

8. Không uống double dose

- Nếu liều trước quá gần với liều mới thì bỏ liều cũ đi, uống liều mới mà thôi.

- Nếu chỉ quên uống trong vài tiếng, nhưng còn khoảng cách rất xa với liều mới thì nên uống ngay.

9. Tránh những tình huống căng thẳng

10. Uống cho đúng giờ mỗi ngày

C. Metformin

1. Những phản ứng phụ thông thường

- Đi cầu, buồn nôn, chột bụng, và có gas.

2. Thông báo cho bác sĩ biết khi

- Có những triệu chứng lactic acidosis như sau: đau nhức bắp thịt, khó thở, nhịp tim bất thường, chóng mặt, nhức đầu.

- Có tiền sử bệnh tim mạch, đau gan và đau thận.

3. Ăn uống lành mạnh và tập thể dục đều đặn

- Metformin phải luôn đi kèm với chế độ ăn uống cẩn thận và tập thể dục đều đặn mới có hiệu quả cao.

4. Ít bị hiện tượng hypoglycemia

- Nếu dùng đơn độc loại này và kèm theo exercise đúng cách thì rất tốt vì chúng làm giảm biến chứng của bệnh tiểu đường như mù mắt, đau thận và đau tim.

- Nếu bệnh nhân bị tiểu đường loại nhẹ thì chỉ cần điều chỉnh chế độ ăn uống cho phù hợp và uống metformin là đủ.

5. Nên uống nhiều nước khi dùng thuốc này

- Uống nhiều nước để bù đắp lượng nước bị mất.

6. Hạn chế rượu, ăn đúng giờ và không bỏ bữa

- Tránh tình trạng hypoglycemia xảy ra.

7. Không uống bù

- Đã nói ở những phần trên.

8. Uống đúng giờ mỗi ngày

- Khi uống thuốc này, quý vị phải luôn đi kèm với foods để giảm thiểu phản ứng phụ của thuốc.

- Quý vị nên uống ngay sau khi ăn, hoặc uống trước khi ăn cũng được miễn là quý vị phải đi ăn ngay.


Còn tiếp...