Vespa của ông Gió đây mời ông chạy một vòng Sài Gòn

E.M. Forster, nhà văn Anh, đã viết: “người Ý, còn đẹp đẽ, tuyệt diệu hơn xứ sở của họ”. Hình dong đẹp đẽ, la bella figura, là một chuẩn mực tối quan trọng của người Ý. Xứ sở của những thương hiệu thời trang lừng danh xứng đáng để ăn mặc đẹp, vì những lụa là, nhung gấm đó không hề đối chỏi với những người mặc nó. Những người Ý tôi thấy trên đường chỉ có hai loại: đẹp ít hay đẹp nhiều, không có người xấu. Như một sân bóng khổng lồ, đường phố tôi qua ở Milan, Venice, Florence, Pisa, Luca… đầy ắp những cầu thủ Ý đẹp trai, đầy nam tính, tóc đen nhánh, da nâu, miệng rộng cười tươi đầy nhục cảm. Sánh cùng những bản sao đẹp đẽ của tượng David này là những signora Ý đẹp mê hồn với làn da mịn màng trắng như tuyết, tóc đen nhánh như mun. Cái đẹp chết người mà ta thường gặp trong những tạp chí thời trang, dường như đổ ào ra một cách hào phóng trên đường phố.


Triết lý la belle figura không chỉ hiện diện trong hình dong và trang phục, mà còn tồn tại trong tất cả các sản phẩm được làm ra từ bàn tay và khối óc Ý. Từ những đồ mỹ nghệ trang sức mong manh, đẹp đẽ, xinh xắn, cho đến những sản phẩm công nghiệp lừng danh về độ bền bỉ, cũng như tính mỹ thuật của nó. Tốt, nhưng phải đẹp, và đẹp thượng hạng, đó là triết lý sản xuất theo kiểu bella figura. Bằng đầu óc thẩm mỹ tinh tế, trình độ cao về kỹ thuật và bàn tay khéo léo, người Ý đã làm cho kinh tế xuất khẩu của nước mình đứng hàng thứ 7 thế giới.Không dưới một lần, gã bộ hành là tôi phải dừng chân để xuýt xoa ngắm những chiếc Ferrari, Alfa Romeo, Lamborghini… đậu san sát bên đường. Bên cạnh những tác phẩm công nghiệp tuyệt đẹp này, Harley Davidson, Hummer của con cháu chú Sam trở thành thô kệch, quê mùa một cách tội nghiệp.

Và chắc chắn, không thể không nhắc đến Vespa – con ong nước Ý. Cùng với chiếc xa mã (chariot) thời La Mã cổ đại, Vespa đã được mệnh danh là chiếc xe tuyệt vời nhất mà người Ý đã thiết kế trong lịch sử. Và với gã thị dân Sài Gòn đi bụi trên đất Ý, làm sao không khỏi trầm trồ khi thấy những chiếc Vespa Ý đủ màu sắc tươi đẹp vòng vèo trên đường phố Ý, cũng đầy màu sắc. Chi với tiếng nổ phành phạch với làn khói thơm thơm như một sợi chỉ trắng luồn qua các phổ cổ Venice, trong phút chốc thôi mà cả ký ức tuổi thơ hiện về.

Vespa và hoài niệm Sài Gòn

Nếu lịch sử nước Mỹ có phần can dự rất lớn của chiếc xe hơi, thì sự hình thành Sài Gòn không thể tính đến xe gắn máy. Thập niên 50 mở màn sự du nhập của nhiều thương hiệu xe máy Nhật Bản, châu Âu (Đức, Ý, Pháp…) vào các đô thị miền Nam. Những vòng xe hai bánh này đã làm thay đổi diện mạo đô thị, đời sống kinh tế cũng như cuộc sống của từng gia đình. Xe máy là tiện nghi, là năng động. Xe máy để đi học, đi làm, chạy chợ, vợ chồng con cái chở nhau dạo phố, sinh viên học sinh trong “những chủ nhật uyên ương, hẹn hò đây đó[1]” trong, xe để chở hàng, chở gà vịt nông phẩm ra chợ…

Không thể hình dung được hơi thở của miền Nam trước đây nếu không có hình ảnh thiết thân của chiếc xe gắn máy.

Mà nghĩ cũng lạ! Thời đó người ta không quảng cáo, không marketing, không bàn đến những khái niệm về “phân khúc thị trường”, nhưng chiếc Vespa thời đó đã tự định vị giá trị của mình rất rõ. Người lao động chân tay, đông con nheo nhóc không đi Vespa đã đành, vì nó đắt và không chở được nguyên cả bầu đoàn thê tử. Mà ông thầu khoán giàu nổi, chị tiểu thương vàng đeo rủng rỉnh… cũng thấy ít ai dám chạy Vespa. Vì Vespa gần như là chiếc xe dành cho giới trí thức trung hay thượng lưu thời ấy.

Ngoài giá cả, những lý do làm cho Vespa chỉ dành cho giới trung lưu là phân khối lớn, phải có bằng lái và trên 18 tuổi. Và thường là dân trí thức mới có thể tự tin đi Vespa mà không sợ bị chê “giàu nổi”.


Trừ một ít xe hơi của các giáo sư, sân trường Đại học Y khoa hồi đó đầy ắp Vespa của các sinh viên, bác sĩ. Các thầy giáo trung học mỗi cuối tuần chở vợ đi thương xá Tax hay Eden, cũng thường trên chiếc Vespa. Và bãi giữ xe trước nhà hát Thành phố bây giờ, mỗi sáng chen chúc rất nhiều Vespa của đám ký giả, phóng viên, hay giới văn nghệ sĩ Sài Gòn năm ấy tụ bạ với nhau ở quán Givral, nay đã đi vào lịch sử.



Với cuốn phim “Roman Holiday” và khuôn mặt thanh tú của Audrey Hepburn, chuyền tay nhau cuốn tiểu thuyết phóng tác “Tình Mộng” của Hoàng Hải Thuỷ, giới trẻ Sài Gòn thời ấy đã xem những vòng quay Vespa là biểu tượng của sự thanh lịch, giấc mơ tự do đầy nắng và gió.


Ký ức mịt mù của tuổi thơ tôi cũng mang nhiều giấc mơ hình con ong hai bánh khi còn là một chú nhỏ, đứng ôm tay lái trên chiếc Vespa nổ giòn giã của cha. “Tưởng rằng đã quên”, nhưng khi ngửi thấy làn khói thơm thơm từ những chiếc Vespa Ý, cứ tưởng như đã chạm tay vào một tuổi thơ đã rất xa vời.