Cảm ơn Bộ GD&ĐT đã tăng lương GV gấp 2,1 lần! ( Thầy Văn Như Cương )

[laotam]

Hồi đáp bài
Tiến sĩ: 'Không xưng danh thì ai biết là ai...?'

VietNamNet

Tiến sỹ ở VN thực tình khôngđược trọng vọng, hay đúng hơn chỉ được trọng vong ở quê.

Hiện xưng danh TS không hiển vinh gì. Ai cũng ngầm hiểu:TS nghèo nàn kiến thức, trí trá khoa học. Tuy nhiên để kiếm ăn họ cùng nhau đẩy các học vị này.Và XH quản lý kém, thiếu sắc sảo trong nhìn nhận , thiếu dân chủ trong phản ánh vấn đề, thiếu trách nhiệm trong tìm kiếm lợi ích nên vấn đề TS đẩy lên tới cực điểm.

Đề làm tiến sỹ phải chi nhiều tiền( ngoài tiền ngân sách cấp), trong đó có cả tiền mua luận án (có người bạn tôi chuyên viết thuê luận án).Và khi được TS rồi thì ra sức kiếm ăn: ngồi hội đồng, tìm cơ hội đi giảng( nếu không phải là giảng viên), đứng chân trong các đề tài KH lo lót lên giáo sư, phó giáo sư ( để ngồi hội đồng và về hưu muộn).Các cơ quan chi tiền ngân sách , chi giờ làm việc để làm tiến sỹ, thạc sỹ( và bây giờ đang bỏ ra rất nhiều tỷ ngân sách để đào tạo một loạt TS ơ nước ngoài- để án 322 mà không phải để giảng dạy).

Ở các cơ quan, Ths, Ts đào tạo về được lên lương , cất nhắc. Có cơ quan tuyên bố cứ TS mới đề bạt cấp vụ.Có cơ quan lấy người ưu tiên Ths( sao bây giờ các em học ở trường ra em nào cũng Ths).Nhiều người nhà nghèo học xong ĐH vội kiếm cho mình một bằng Ths để dễ xin việc.

Và như thế xã hội vô cùng tốn kém. Nhiều việc không cần TS, Ths, nhất là nó thực chất không có gì là kiến thức. Chúng tôi đi học lý luận cao cấp, TS với được giảng day lớp chúng tôi. Mà giảng dạy lớp cán bộ đi làm thì " mầu" hơn, chứ không phải họ đòi hỏi trình độ cao hơn.

Và ngay cả cái gọi là trình độ cao hơn ở đất nước chúng ta cũng khó định nghĩa. Nhưng chỉ biết những cái mà những vị TS, GS dạy chúng tôi không cần hoạc tự tìm hiểu chúng tôi cungx biết hết, nhưng chúng tôi phải đi học để lên lương- chuyên viên cao cấp, nên thày trò cùng giải ngân, kiếm việc cho nhau moi tiền ngân sách.

Cái đáng buồn là chẳng ai dám nói, thời gian cứ mãi trôi đi, ngân sách chi lãng phí mà các thày vẫn kêu là " lương còm". Có ai công bố xem tiền chi một năm cho một học viện là bao nhiêu, chia cho đầu giảng viên- chắc là phải đến nhiều trăm triệu/ người, nhất là cả tiền chi cho các đề tài KH không giá trị gì cho cuộc sống, chỉ là cắt dán kiến thức.

Nếu là trọng vọng TS, GS, thì ở thành phố người ta đã không phải tìm cách cho con người ta đi nước ngoài du học. Và hiện tại người ta không muốn cho con mình vào cơ quan nhà nước. Và hồi chuông- chảy máu chất xám đang báo động.

XH đang bị lũng đoạn mà các học vị đang là món hàng mua bán để làm nghèo đất nước.

Nghiêm cấm ngay việc gửi đào tạo TS trong nước và nước ngoài ( bằng tiền NS)cho các cơ quan NN không liên quan tới giáo dục.Không đào tạo TS, Ths cho những người mới ra trường.

Không lấy đó làm cơ sở để cất nhắc chức tước.Không cho giáo sư, PhGs được về hưu muộn hơn. không cấp tiền nghiên cưư KH cho các cơ quan không phải là viện nghiên cứu. Đề tài nghiên cứu KH phải được công bố công khai về mức chi ngân sách để mọi người giám sát tính hữu dụng của nó. Hội đồng KH gồm tất cả các nhà chuyên môn, không nhất thiết là TS.

hathanh

Trước hết, tôi đồng tình với anh Trung về việc nói tiến sĩ là 1 nghề. Có thể có nhiều người phản đối, nhưng phải đứng trong vị trí của anh Trung, 1 PhD student tại EU thì sẽ hiểu. Tại đây, PhD được kí hợp đồng ngắn hạn (3-5 năm tùy thời gian làm PhD), trả lương định kỳ theo tháng, đi làm công sở như người đi làm bình thường.

Là 1 người đã từng làm nghiên cứu và hiện đang đi làm tại Pháp, tôi có thể nói rằng đa số người đi làm bận rộn và mệt mỏi hơn người làm PhD, và đa số người VN làm PhD tại đây là vì cái bằng chứ chả phải vì sự nghiệp "kinh bang tế thế" chi cả.

Có ý kiến của ai đó ở dưới cho rằng PhD là vinh quang, là cao cấp, là phản ánh trình độ tư duy nhận thức, khả năng ứng biến trong công việc (của TS. Hồ Văn Khánh, Viện Hóa học, Viện KH&CN VN - theo chứ kí), tôi ko phản đối, nhưng thế hóa ra người làm nghề khác ko có khả năng đó sao?

Phải nói thế này, PhD ko phải là vạn năng, có bằng TS ko có nghĩa là làm cái gì cũng giỏi,là có khả năng tư duy hơn người. Nói thế hóa ra tầm thường hóa các nghề nghiệp khác rồi.

Dưới quan điểm coi TS là 1 nghề, tôi đặt ngang nó với những nghề có lao động đầu óc khác như kĩ sư IT, chuyên viên ngân hàng, .... nhưng với lương thấp hơn rất nhiều. Những người đó họ cũng có tầm nhìn rộng vậy.

Còn việc gắn TS với tính cách thì quả là ko nên, đã qua cái thời TS được coi là người vượt lên trên mọi người, siêu quần rồi.

TS bên này khi xin việc vào những công ty thì sẽ có lương ko bằng những người vừa tốt nghiệp trường kỹ sư ra, điều này dễ hiểu vì TS thì chí có kinh nghiệm và tư duy làm nghiên cứu chứ ko có tư duy làm thực tiễn, kinh nghiệm trong môi trường doanh nghiệp. Đó là 2 ngành nghề khác nhau và ko nên nhầm lẫn. Nhiều người nghĩ rằng làm TS thì sẽ có tư duy để học rất nhanh những ngành khác, đi sau mà lên trước. Xin thưa là sai hoàn toàn, cùng điểm xuất phát thì TS khó mà vượt lên được 1 kỹ sư được đào tạo bài bản ở đây trong môi trường công nghiệp (chưa kể thời gian đào tạo của TS thì lớn hơn rất nhiều). Tất nhiên trong môi trường nghiên cứu thì TS sẽ vượt trội.
Có 1 sự thật thế này mà anh Trung đã nói đúng, sự thật này tôi chứng kiến hàng ngày hàng giờ tại nơi tôi đang sinh sống: đó là đi làm TS dễ hơn đi xin việc tại đây, vì chả có dân bản xứ nào thích đi làm TS cả. Đó là nguyên nhân mà rất nhiều người VN ở lại làm TS sau Master chứ ko phải đi làm (nếu xin việc mà dễ thì đã ko làm TS), vậy đó.
Cuối cùng, tôi muốn nói là đừng thần tượng hóa TS mà tự gán cho nó những mỹ từ, vậy thôi.
habc, France, gửi lúc 29/06/2010 20:48:13

Bài viết của bạn rất hay và có cái nhìn thực tế về bắng cấp tại Việt nam.

Tôi rất thích câu nói: lao động sinh ra sáng tạo.

Ví dụ: ở tỉnh Trà Vinh có một ông nông dân đi xúc đất . ông ta luôn nghĩ phải chế tạo được cái máy đào đất và ông ta đã thành công.

Tại Việt Nam : rất nhiều % các tiến sỹ suốt ngày chỉ sáng tạo chứ không thấy lao động .

Chúng ta nếu sao chép một công trình nguyên cứu thì người ta bảo đạo sách, còn sao chép nhiều sách về một công trình thì người ta bảo là nghiên cứu"
Tôi đọc báo có thấy rất nực cười khi một tổ nhiều Tiến sỹ trường ĐH công nghiệp 4 giám đạo luôn một quyển sách marketing của một Tiến sỹ trường ĐH kinh tế về làm sách của mình và bị lên án rất nhiều vỉ mang tiếng đạo sách. nhưng thực ra quyển sách này được dịch (đạo) từ nhiều quyển sách khác ( nghiên cứu) của nước ngoài.

Tiến sỹ tại Việt nam biết cách nghiên cứu như vậy đó.

Bài viết của bạn Tú Uyên hơi cường điệu một chút nhưng nói đúng thực chất cái giá trị của văn bằng tiến sĩ ở ngoại quốc.

Người Nhật có một câu nói " Lên đỉnh Phú Sĩ cầm hòn đá liệng xuống sẽ trúng đầu ít nhất một người Tiến sĩ" để nói lên hiện tượng trong xã hội Nhật người có bằng Tiến sĩ rất nhiều và nó cũng chẳng có gì quan trọng.

Tôi từng nhận học vị Tiến sĩ Cơ khí Công học tại Đại học Tohoku (Đông Bắc) của Nhật và phải tức tưởi khi đi kiếm việc vì cái học vị Tiến sĩ của mình và sau đó thì vứt rác luôn cái bằng của mình để đi làm cảnh sát vì người ta cần tới tiếng Việt là ngôn ngữ mẹ đẻ của tôi để thâm nhập điều tra trong các vụ án có dính líu đến người Việt hơn là cái bằng Tiến sĩ .

Ở Nhật Tiến sĩ đồng nghĩa với người có nghiên cứu về chuyên môn sâu hay mở ra một hướng nghiên cứu mới trong một lĩnh vực nào đó.

Bằng Tiến sĩ rất khó đi kiếm việc làm vì hiếm có phòng nghiên cứu nào hoặc công ty nào có Lab nghiên cứu giống với nghiên cứu mới không giống ai của mình. Kiếm không ra việc thì chỉ một năm sau khi ra trường cái bằng Tiến sĩ đó vứt thùng rác. Ở Nhật ngoài các giáo sư Đại học , hiếm có ai dám viết cái chữ Tiến sĩ trong danh thiếp của mình . Vì sao ? Có lẽ đó là lòng tự trọng tối thiểu của một con người có học thức.

Có một điều thú vị bằng Tiến sĩ của Nhật không có giá trị bằng Văn bằng Kỹ sư Quốc gia cấp 1. Ở các trường Đại học , giáo sư phần nhiều đều có bằng Tiến sĩ nhưng hiếm có giáo sư nào thi nổi bằng Kỹ sư Quốc gia. Kỹ sư của Nhật đúng nghĩa của nó tức là người phải có kiến thức bác học rộng trong nhiều lãnh vực và có kinh nghiệm thực hành chuyên môn. Mỗi năm có hàng chục ngàn người dự thi nhưng chỉ có vài trăm người mới được công nhận là Kỹ sư quốc gia. Người có bằng kỹ sư quốc gia lúc đó mới gọi là Kỹ sư. Nhiều em du học sinh VN sang Nhật có lẽ chưa quen với xã hội Nhật nên thường in danh thiếp có kèm chữ KỸ SƯ khiến nhiều người Nhật giật mình và sau đó là phá lên cười khi hiểu ra rằng cái chữ Kỹ sư của VN tương đương với người có bằng HỌC SĨ tức sinh viên mới ra trường.

Tôi có kinh nghiệm đi thông dịch nhiều cán bộ cao cấp cỡ Bộ trưởng trở lên của chính phủ VN và không hiếm lần muốn cười ra nước mắt khi các quan chức Tiến sĩ của Vn sau khi xưng ra đủ danh hiệu cho tôi dịch thì bắt đầu ngớ nga ngờ ngẩn vì một chữ ngoại ngữ bẻ đôi cũng không giao tiếp được khi các quan chức Nhật đồng cấp nghe giới thiệu xong thì dùng luôn tiếng Anh để nói chuyện với họ theo cung cách lịch sự trong ngoại giao mà không cần qua thông dịch viên.
Thiết nghĩ đã đến lúc Bộ giáo dục VN nên xem xét lại cách dạy cho quan chức và con em chúng ta hiểu và thực hành được một lối sống có LÒNG TỰ TRỌNG và sự TRUNG THỰC nếu không muốn danh dự quốc gia bị biếm nhục.

Hiểu một cách thông thường , người có bằng TS thì có học thức cao hơn người không có bằng TS và trong công việc thì ý kiến có trọng lượng hơn.

Hiểu theo ý lãng mạn một chút , TS làm công tác nghiên cứu khoa học có nghĩa là làm lao động sáng tạo tương tự như nghệ sỹ nhưng có cuộc sống chuẩn mực.

Còn theo các quan chức thì có TS là để cho chắc ghế .Về cơ bản ,học thực sự để có bằng TS cho dù không làm công tác NCKH cũng tốt ,vì dù thế nào nhận thức của những người có TS cũng cao hơn chính mình khi chưa học .Đáng sợ là những người học giả nhưng lại có bằng ,,nguy hiểm cho xã hội hơn nữa là những người có chức có quyền .Học bao giờ cũng tốt , giả vờ học để có bằng (học đểu) bao giờ cũng xấu .

Có nhiều bạn đọc phản đối khái niệm "làm tiến sĩ không phải là nghề" và quy chụp những tính từ rất nặng nề cho tác giả cũng như nhân vật trong bài báo như "ấu trĩ, sai lầm nhiêm trọng..." nhưng không hiểu các bạn có phải là người trong cuộc không nhỉ?

Tôi cũng là một người "làm nghề nghiên cứu" ở Bỉ, một nước có An Sinh Xã Hội hàng đầu châu Âu, nên không thể coi nó là một nước kém phát triển về giáo dục được.

"Làm tiến sĩ" có phải là một nghề hay không? Tôi chính là người làm nghề này, nên tôi sẵn sáng tranh luận với bất kỳ ai, "làm tiến sĩ" chính là một nghề, là một công việc như tất cả những công việc khác.

Xin hãy phân biệt giữa người "làm tiến sĩ" theo diện chính qui của trường và những người được cử sang "học tiến sĩ" từ các nước đang phát triển như Đông Nam Á, Châu Phi...

Ở các trường ĐH ở Tây Âu, có rất nhiều nhóm nghiên cứu, hằng năm người ta tuyển dụng người vào làm việc tại các nhóm đấy, gọi là "research".

Người làm nghề này, cũng như tất cả những nghề khác, phải đáp ứng những tiêu chí nhất định. Sau đó, ký hợp đồng với trường về lương, và ghi danh vào trường với tên gọi là "Ph.D student".

Tôi được cấp 2 cái thẻ, 1 thẻ sinh viên (student card) và 1 thẻ nhân viên (personal card). Từ lúc đấy, tôi trở thành một người làm việc chính thức cho trường ĐH với chức danh là "research", hằng ngày phải đến office đúng giờ qui định để làm việc. Thử hỏi, đây không gọi là "nghề" thì gọi là gì? Sau 4,5 năm, nếu nghiên cứu của bạn thành công, được công nhận, thì bạn bảo vệ và được cấp tấm bằng Tiến Sĩ, để đi tiếp con đường nghề nghiệp giảng dạy hoặc nghiên cứu khoa học.

Tiến sĩ và người quét rác, ai cao quí hơn và đáng được vinh danh hơn? Mỗi người đều đóng góp cho xã hội theo cách của họ. Thế giới có bao nhiêu Tiến Sĩ, và trong số họ có bao nhiêu người như John Forbes Nash một tiến sĩ đọat giải nobel kinh tế?

Nên nhớ, sự vinh danh ở đây, là thành quả nghiên cứu của họ đóng góp cho nhân loại, chứ không phải vinh danh tấm bằng TS. Người quét rác, có đáng được vinh danh không? Các bạn ở nước ngoài, hằng ngày được đi trên những con đường sạch đẹp, hít thở không khí trong lành... đấy là nhờ công ai vậy?

Với tôi, làm nghề này, cũng như tất cả những nghề khác. Về đặc thù nghề nghiệp, dĩ nhiên phải đáp ứng những yêu cầu nhất định về bằng cấp. Nhưng không vì thế mà tự đặt mình ở một vị trí cao hơn những nghề khác trong xã hội và đòi hỏi người khác phải tôn vinh, ngưỡng mộ.

Bài báo của bạn Tú Uyên rất hay và thực tế. Tôi cũng tốt nghiệp PhD tại Úc và thấy làm tiến sĩ cũng chẳng quá khó khăn. Chương trình PhD thực tế là dạy cho bạn phương pháp nghiên cứu. Nếu bạn có năng lực nghiên cứu và cần mẫn chăm chỉ, bạn có thể hoàn thành nghiên cứu và có bằng sau 3 năm học. Nói là sau khi học xong Phd, bạn trở thành chuyên gia về lĩnh vực của bạn theo học. Điều này chưa chắc. Sau khi học xong tiến sĩ bạn có nhiều kiến thức và kinh nghiệm về phương pháp nghiên cứu và chủ đề bạn nghiên cứu. Để thành chuyên gia giỏi, bạn phải tiếp tục công việc nghiên cứu và sau 1 thời gian bạn có thể thành 1 tiến sĩ có kiến thức chuyên môn mà thôi!

Tôi đã từng công tác tại ĐH Basel, Thuỵ Sỹ, là được biết là lương của giáo sư permanent thì cũng chỉ tương đương với người lái tàu có kinh nghiệm (hình như là bậc 7/7, tôi có thể quên). Nghề nào cũng cao quí cả. Ai có năng lực nghiên cứu thì làm tiến sĩ, giáo sư. Nếu không thì làm thợ. Lương bổng cũng không khác nhau quá nhiều.

Ở VN ta, thì xã hội quá trọng văn bằng chữ nghĩa và không quan tâm nhiều đến kết quả công việc thực tế. Nhiều trường đại học có quá nhiều giáo sư và phó giáo sư và không có đến một công trình cấp quốc tế hay khu vực. Không biết có bao nhiêu giáo sư VN có thể giảng bài bằng tiếng Anh trực tiếp được nhỉ. Không biết có bao nhiêu giáo sư và tiến sĩ VN có thể viết 1 đề cương nghiên cứu của sinh viên PhD mà được 1 trường đai học của Úc chấp nhận ngay từ lần đầu tiên. Cá nhân tôi nghỉ là không quá 5%. (Nếu giả thuyết của tôi là đúng thì chính sách kéo dài tuổi làm việc của giáo sư có thể là 1 sai lầm và làm chậm quá trình phát triển giáo dục VN!!!)

Tôi nghĩ là để VN phát triển thì cần phải thay đổi lại quan niệm về GS và TS. Vì xã hội chúng ta đặt GS và tiến sĩ là đỉnh cao trí tuệ loài người và quá trọng tước vị hơn là khả năng thực lựcdo vậy tìm 1 thứ, bộ trưởng không có tước hiệu GS và TS hiện nay là hơi bị khó đấy. Là bộ trưởng hay thứ trưởng thì cần năng lực quản lí và lãnh đạo chứ đâu cần kỹ năng nghiên cứu và giảng dạy đại học!

Cũng vì danh mà 1 số người lúc nào cũng kèm theo cả chức danh Viện sĩ. Theo tôi hiểu, viện sĩ của ta chỉ là membership của 1 hội chuyên môn nào đó. Có đóng tiền fee là có luôn membership. SV có thể được giảm giá fee. Có người nói là riêng ở Nga (hoặc LX cũ) thì viện sĩ thực sụ là cao quí. Tôi không học ở LX nên cũng không chắc lắm. Cao quí là vì nó gắn liền với quyền lực thôi.

Tôi thì nghĩ là vì quan điểm xã hội và chính sách cán bộ chúng ta quá đề cao giá trị danh vọng của bằng cấp. Cũng vì bằng cấp này là con đường tới tiền bạc do vậy người ta xem TS và GS như 1 hình thức đầu tư kiếm lời hơn là học thuật để phát triển. Có lẽ chỉ có VN mới có sự trọng vọng bằng cấp thái quá như thế này và cũng không biết có thây đổi được điều này trong bối cảnh chính trị xã hội này không.


Cần phải thay đổi tư duy này thì mới phát triển được.